مسائل پیش روی پژوهشگر در حوزه علوم انسانی گاهی واقعی نیستند

به گزارش خبرگزاری مهر، رمضان علی تبار در نشست علمی مجازی «آسیب شناسی پژوهش در علوم انسانی» از سلسله نشست‌های همایش مجازی «علوم انسانی- اسلامی، پژوهش و فناوری» که ظهر یکشنبه از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، با اشاره به ضعف در مسأله محوری به عنوان یکی از معضلات پژوهش در علوم انسانی اسلامی اظهار گفت: مسأله محور نبودن و توجه بیش از حد به موضوعات و کلی نگری موضوعی است که پژوهش‌های علوم انسانی غالباً از آنها رنج می‌برند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: در مورد مسأله محوری باید به این نکته اشاره کنیم که ناظر به بحث روش پژوهش است که متأسفانه خیلی از اوقات به آن بی توجهی می‌شود، بنابراین این بحث که گفته می‌شود در حوزه پژوهش‌های علوم انسانی نباید همیشه موضوع محور کار کنیم درست است.

وی با اشاره به اینکه ویژگی‌های یک مسأله ای که می‌خواهیم برای پژوهش در نظر بگیریم، مجهول بودن، مشکل عینی فرد و جامعه بودن، محدود و جزئی بودن است، بنابراین پژوهش‌های مسأله محور ناظر به ویژگی محدود و جزئی است، در حالی که پژوهش‌های موضوع محور خیلی کلی است و نمی‌تواند به صورت جزئی و عینی مشکلی که در حال حاضر جامعه با آن دست و پنجه نرم می‌کند را حل و رفع کند. ادامه داد: مثلاً ازدواج جوانان یک مسأله نیست بلکه موضوع کلی است که مسائل زیادی را در دل خود جای داده است و از این زاویه وارد این نکته می‌شویم که باید مسأله واقعی را بسنجیم و در حوزه علوم انسانی و اجتماعی مسأله ای درست است که مسأله محوری و ناظر به واقع باشد.

استاد حوزه و دانشگاه در ادامه با اشاره به اینکه باید بدانیم گاهی واقع از بیرون برای ما ساخته می‌شود همانطور که می‌گوئیم مسأله نباید ساخته شود، همانطور باید بدانیم گاهی دنیای پیرامون ما از جمله سیاست مداران در ایران و جهان و هر گروهی مسائلی را برای ما می‌سازند که ما را درگیر کنند تا آن را کشف کنیم که می‌توانیم آن را یک تله واقع بدانیم، افزود: همانطور که پژوهشگر باید بداند مسأله، یک جزئی مجهول است، باید یک نگاهی به این مسأله هم داشته باشد که این واقع آیا واقعی طبیعی و حقیقی است یا ریشه در واقعه برساخته است تا ذهن محقق را درگیر کند؟ مثلاً اگر دنیای استکبار مسأله ای بندازد و دیگران را سال‌ها درگیر کند هرچند موضوع محور نیست و مسأله محور است ولی واقع برساخته است.

وی افزود: با توجه به نکاتی که گفتیم می‌توانیم بگوییم که واقع گاهی انسانی است و گاهی واقع برساخته سیاستمداران است که باید به آن توجه داشته باشیم و در تله واقع قرار نگیریم که از این تله واقع می‌توانیم به مسائل واقعی بالعرض یا واقعی مجازی تعبیر کنیم که خیلی از اوقات ذهن پژوهشگر را منحرف کرده و به سمت مسائلی می‌کشد که او را از هدف اصلی خود دور می‌کند.