به گزارش خبرنگار مهر، تمام جشنواره های جهانی و ملی که از اعتبار خاصی برخوردارند و سینماگران برای داشتن فیلمی در آنها تلاش می کنند، با تعریف درست، هدایت و پیگیری نگاه خاص خود و اعمال آن در انتخاب فیلم ها چنین جریانی را به وجود آورده اند. جشنواره فیلم فجر به عنوان جشنواره ملی تاثیرگذار از این ویژگی برخوردار است. یعنی نوع انتخاب فیلم ها و اهداء جوایز آن به گونه ای است که آثار شرکت کننده و برگزیده در این جشنواره را در نظر مخاطب مهم جلوه می دهد.
جشنواره فیلم فجر در وهله نخست شیوه و زمان برگزاری مشخص و تعریف شده دارد. یعنی مسائل کلی در برگزاری این جشنواره تا حدود زیادی ثابت است، جشنواره در زمان مشخص برگزار می شود، ترتیب سالانه آن به هم نمی خورد و به طور نسبی برای انتخاب فیلم ها کیفیت مشخص را مد نظر قرار می دهد. نکاتی که درباره جشنواره فیلم دفاع مقدس از نخستین دوره برگزاری تا امروز رعایت نشده است.
نخستین جشنواره فیلم دفاع مقدس سال 62 در تهران برگزار شد. در آن زمان هنوز فیلم های چندانی در این ژانر ساخته نشده بود و این مراسم سینمایی بیشتر به انگیزه آغاز یک راه برگزار شد. در این دوره تنها فیلم "کیلومتر 5" به کارگردانی حجت الله سیفی به عنوان یک اثر سینمایی مورد توجه قرار گرفت.
دومین دوره این جشنواره چهار سال بعد برگزار شد. در آن زمان هنوز سینمای دفاع مقدس گام های نخست را برمی داشت و سینماگران قدیمی به دلایل خاص در این ژانر فعالیت نداشتند و جوانانی که تازه وارد عرصه سینما شده بودند یا سابقه حضور در جبهه به عنوان عکاس، خبرنگار یا فیلمبردار را داشتند، آرام آرام ابزار سینما را می شناختند و وارد عرصه تولید می شدند. این مسائل باعث شد جشنواره دوم فیلم دفاع مقدس از شرایط بهتری در زمینه برگزاری برخوردار باشد و فیلم های تولید شده را در سه بخش بلند، کوتاه و مستند مورد ارزیابی قرار دهد.
سومین جشنواره فیلم دفاع مقدس سه سال بعد یعنی سال 69 برگزار شد. حمایت مستقیم دولت از ساخت فیلم های جنگی در این دوره به طور چشمگیر دیده شد و تعدادی از آثار ماندگار عرصه جنگ در آن مجال بروز یافتند. فیلم های سینمایی "مهاجر"، "عروسی خوبان"، "کانی مانگا" و "دیده بان" جزو آثاری بودند که در این جشنواره به نمایش درآمدند و نشان دادند این ژانر از پتانسیل بسیار بالایی برخوردار است و فیلم های آن می تواند روی دیگر آثار سینمای ایران نیز تاثیرگذار باشد.
البته عنصر دیگری که در این سال روی ساخت آثار عرصه دفاع مقدس با کیفیتی درخور توجه به نحو چشمگیری تاثیر مثبت گذاشته بود، تغییر دیدگاه مدیران سینمایی در نحوه انعکاس چنین آثاری است. به عبارت دیگر، کارگردان های این ژانر با توجه به اینکه از تجربه لازم در این زمینه بهره مند شده بودند و به سمت حرفه ای شدن گام برمی داشتند، مشخصات این ژانر را نیز بیشتر می شناختند و همین موضوع کیفیت آثار را به شکل قابل توجهی افزایش داده بود.
افزایش سطح کمی و کیفی تولید فیلم های سینمایی عرصه جنگ در چهارمین جشنواره فیلم دفاع مقدس نیز ادامه یافت. فیلم های سینمایی "اوینار"، "هور در آتش"، "تویی که نمی شناختمت" و "وصل نیکان" جزو آثار شاخص این دوره بودند. در این سال ها شکل برگزاری جشنواره از نظم بیشتری برخوردار شده بود و سینماگران به حضور در آن تمایل نشان می دادند. اما بسیاری از فیلم هایی که به این جشنواره می آمدند، برای شرکت در جشنواره فیلم فجر اهمیت بیشتری قائل بودند.
پنجمین و ششمین جشنواره فیلم دفاع مقدس با فاصله دو سال نسبت به یکدیگر و دوره قبلی در سال های 73 و 75 برگزار شدند. در این زمان هنوز تنور تولید فیلم های دفاع مقدس داغ بود و همین کیفیت برگزاری جشنواره را تا حدود زیادی افزایش داده بود. "جنگ نفتکش ها"، "سجاده آتش"، "آبادانی ها"، "از کرخه تا راین"، "سایه های هجوم"، "بازی بزرگان"، "حماسه مجنون"، "بوی پیراهن یوسف"، "دکل"، "سفر به چزابه"، "لیلی با من است"، "حمله به اچ 3" و "ستارگان خاک" جزو آثار شاخص این دو دوره بودند.
هفتمین دوره جشنواره فیلم دفاع مقدس را باید سرآغاز کاهش چشمگیر کیفیت این جشنواره محسوب کرد. کاهش میزان تولید و کیفیت فیلم هایی ژانر جنگ، توجه چشمگیر فیلمسازان به مسائل اجتماعی حتی در قالب دفاع مقدس و تغییر نوع نگاه مخاطبان به این عرصه شرایطی را به وجود آورد که سینماگران فعال در این ژانر در زمینه تولید با افت چشمگیری مواجه شدند. به تبع آن کیفیت جشنواره نیز کاهش یافت. حضور فیلم های سال های گذشته در این جشنواره یکی از نشانه های روشن این موضوع بود.
شرکت فیلم های قدیمی در جشنواره به اندازه ای چشمگیر بود که در هشتمین دوره جشنواره فیلم دفاع مقدس که سال 79 برگزار شد فیلم "باشو غریبه کوچک" بهرام بیضایی که سال 65 تولید شده بود، به عنوان یکی از آثار بخش مسابقه معرفی شد. کاهش چشمگیر کیفیت این جشنواره ناشی از کاهش سطح تولیدات نشاندهنده این است که جشنواره طی هشت دوره برگزاری نتوانسته بود تاثیرگذاری لازم را داشته باشد.
نهمین دوره جشنواره فیلم دفاع مقدس در سال 81 مجبور به نمایش فیلم هایی شد که بسیاری از آنها به جهت ساختار و مضمون ارتباط اندکی با دفاع مقدس داشتند. همین موضوع باعث کاهش چشمگیر سطح کیفی جشنواره شد و این مسئله در مطبوعات به صورت گسترده انعکاس یافت. به نحوی که برخی ماهیت برگزاری جشنواره با توجه به فعالیت سینماگران را مورد پرسش و بررسی قرار دادند.
دهمین دوره این جشنواره سه سال بعد یعنی سال 84 برگزار شد، آن هم در شرایطی که جنجال های بسیاری را به وجود آورد. به این خاطر که بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس پس از 9 دوره برگزاری جشنواره از ادامه فعالیت اظهار ناتوانی کرد و رای به تعطیلی آن داد. هر چند انجمن سینمای دفاع مقدس برگزاری جشنواره را بر عهده گرفت و دهمین دوره آن با اما و اگرهای زیاد به اتمام رسید.
اینکه جشنواره ای پس از 22 سال فعالیت ناگهان با مشکل توقف کامل مواجه شود، نشان می دهد پشتوانه های برگزاری آن به جهت حمایت سینماگران فعال در این بخش و ارگان های موظف به برنامه ریزی و سازماندهی جشنواره با وجود برگزارکننده دولتی به اندازه ای ضعیف و ناچیز است که امکان تعطیلی جشنواره امری کاملا شدنی به نظر می رسد!
در حال حاضر که مقدمات برگزاری یازدهمین دوره جشنواره فیلم دفاع مقدس فراهم می شود، برگزارکنندگان آن باید به این مسئله توجه ویژه داشته باشند که چه راههایی برای افزایش اعتبار جشنواره وجود دارد تا شرایطی به وجود آید که سینماگران با توجه به آن تولید ویژه داشته باشند. یعنی فیلم هایی بسازند که هم با تعریف سینمای دفاع مقدس همخوانی داشته باشد و هم اینکه کیفیت آثارشان و جایگاه جشنواره را حفظ کند.
نکته مهم دیگر اینکه به همان نسبت که فیلم های عرصه کودکان و نوجوانان یا فیلم های فرهنگی به تعبیری هنر و تجربه نیازمند یک گروه سینمایی ویژه هستند تا مخاطبان بدانند برای تماشای این نوع آثار به کدام سالن ها مراجعه کنند و در عین حال تولیدکنندگان فیلم ها نیز از نظر نمایش عمومی و برگشت سرمایه تا حدودی اطمینان خاطر داشته باشند، ژانر دفاع مقدس نیز نیازمند گروه سینمایی خاص است تا بتواند سطح کمی و کیفی آثارش را حفظ کند.
نظر شما