۱۵ دی ۱۳۹۹، ۹:۰۲

مهر بررسی کرد؛

انتخابات نهایی سنا در جورجیا: تکه‌ای گمشده در پازل پیروزی بایدن

انتخابات نهایی سنا در جورجیا: تکه‌ای گمشده در پازل پیروزی بایدن

مردم آمریکا فردا سه شنبه شاهد برگزاری انتخابات نهایی سنا در ایالت جورجیا هستند؛ انتخاباتی که نتیجه آن می‌تواند نقشی یاری رسان یا بالعکس محدودکننده در پیشبرد دستور کار «جو بایدن» داشته باشد.

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل - شبنم شکوهی: بخش اول- این روزها سرنوشت نهایی انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا به رغم جار و جنجال فراوان «دونالد ترامپ» و همقطاران جمهوریخواه او، به نتیجه یک انتخابات دیگر آن‌هم در گستره‌ای کوچک‌تر گره خورده است: انتخابات نهایی سنا در ایالت جورجیا و هماوردجویی دو نامزد دموکرات برای ربودن کرسی‌های این ایالت از دستِ متصدیان جمهوریخواه آن.

هرچند ممکن است از دید ناظران خارجی پرونده انتخابات ریاست جمهوری آمریکا با تأیید پیروزی «جو بایدن» از سوی مجمع گزینندگان رئیس جمهور (الکترال کالج) بسته شده باشد، اما نگاهی عمیق‌تر به روندهای داخلی سیاست گذاری در ایالات متحده به خوبی نشان می‌دهد که عامل تضمین کننده موفقیت‌های آتی نامزد پیروز در انتخابات ریاست جمهوری همراهی و همگامی کنگره به ویژه سنای فدرال از سیاستهای پیشنهادی رئیس جمهور منتخب در دو عرصه داخلی و خارجی است.

اهمیت این همراهی و پشتیبانی تا حدی است که حزب ناکام در انتخابات می کوشد با حفظ و یا حتی کسب اکثریت در دستکم یکی از مجالس قانونگذاری کنگره (سنا یا نمایندگان) موازنه قوای برهم خورده در عرصه سیاسی ایالات متحده را مجدداً برقرار سازد و در تصویب یا رد قوانینی که می‌تواند تأثیری چشمگیر در پیشبرد اهداف حزب رقیب داشته باشد، نقشی تعیین کننده ایفا کند.

از این رو تحت شرایط کنونی تلاش برای برقراری مجدد موازنه قوا، مانع تراشی در مسیر تصویب و پیاده سازی قوانینی مغایر با ارزشها و منافع حزب جمهوریخواه و همچنین جبران شکست تلخ ترامپ در راهیابی مجدد به کاخ سفید شماری از انگیزه‌های پیدا و پنهان اردوگاه جمهوریخواهان برای صیانت از دو کرسی جورجیا در مجلس سنا و همچنین حفظ اکثریت در این مجلس است. به بیان دیگر، اهمیت انتخابات نهایی سنا در ایالت جورجیا اگر بیش از اهمیت انتخابات سوم نوامبر ۲۰۲۰ نباشد، کمتر از آن نخواهد بود.

نگاهی عمیق‌تر به روندهای داخلی سیاست گذاری در ایالات متحده به خوبی نشان می‌دهد که عامل تضمین کننده موفقیت‌های آتی نامزد پیروز در انتخابات ریاست جمهوری همراهی و همگامی کنگره به ویژه سنای فدرال از سیاستهای پیشنهادی رئیس جمهور منتخب در دو عرصه داخلی و خارجی است

در واقع نگاهی به ترکیب مجلس سنای فدرال اهمیت این انتخابات را برای تعیین سرنوشت دولت آتی آمریکا بیش از پیش روشن می‌سازد. در حال حاضر مجلس سنای آمریکا با ۵۲ سناتور جمهوریخواه در برابر ۴۶ سناتور دموکرات و ۲ سناتور مستقل در کنترل جمهوریخواهان قرار دارد. در صورت شکست دو نامزد دموکرات در انتخابات جورجیا و تداوم برتری عددی جمهوریخواهان در سنا، سناتور «میچ مک کانل» رهبر اکثریت جمهوریخواهان همان رویه‌ای را در برابر جو بایدن و معاونش «کامالا هریس» دنبال خواهد کرد که پیش از این در برابر «باراک اوباما» در پیش گرفته بود: ممانعت از وضع قوانین پیشنهادی دموکراتها و به بیان دیگر، خنثی سازی تلاش‌های دولت بایدن برای پیشبرد امور داخلی و خارجی کشور.

در واقع، به جرأت می‌توان گفت که نتیجه انتخابات پنجم ژانویه ۲۰۲۱ می‌تواند چشم انداز دو سال نخست ریاست جمهوری بایدن را بطور چشمگیری تعیین کند.

از این رو، شخصیت‌های مهم و اجرایی هر دو حزب از دونالد ترامپ و معاون وی، مایک پنس گرفته تا جو بایدن و کامالا هریس با برگزاری گردهمایی‌های انتخاباتی جداگانه در اقصی نقاط جورجیا می‌کوشند رأی دهندگان ایالتی را به مشارکت در این انتخابات سرنوشت ساز تشویق کنند.

در همین راستا، جو بایدن روز پانزدهم دسامبر- و دقیقاً یک روز پس از تأیید پیروزی اش از سوی مجمع گزینندگان- به عنوان چهل و ششمین رئیس جمهور آمریکا به ایالت جورجیا سفر کرد تا ضمن قدردانی از اعتماد مردم این ایالت به توانایی‌های او برای هدایت کشور هرگونه بهبودی در وضعیت کنونی این ایالت را به پیروزی دو نامزد دموکرات جورجیا در انتخابات نهایی سنا گره زند و به صراحت اعلام کند که «برای به انجام رساندن نهایی امور به کمک این دو نامزد دموکرات در واشنگتن نیاز دارد».

شور و هیاهوی انتخاباتی در جورجیا

به رغم پایان یافتن فصل انتخابات در ۴۹ ایالت آمریکا و روشن شدن تکلیف کرسی بسیاری از ایالت‌ها در مجلس سنا، ایالت جورجیا به دلیل عدم موفقیت نامزدها در کسب ۵۰ درصد آرا همچنان عرصه رقابتی حساس و سرنوشت ساز برای تصاحب کرسی این ایالت در مجلس سناست؛ رقابتی که در یک سوی آن دو سناتور جمهوریخواه به نامهای «دیوید پردو» (David Perdue) و «کِلی لافلر» (Kelly Loeffler) قرار دارند و در سوی دیگر، «جون آساف» (Jon Ossoff) ۳۳ ساله و «رافائل وارناک» (Rev. Raphael Warnock) کشیش سیاهپوست دموکرات.

در این تب و تاب انتخاباتی، آنچه که بیش از پیش به چشم می‌خورد تبلیغات انتخاباتی گسترده نامزدها در سرتاسر جورجیا برای ترغیب رأی دهندگان به شرکت در انتخابات پنجم ژانویه است. از یکسو، دموکراتها با تبلیغات هدفمند، برگزاری رویدادهای انتخاباتی به صورت مجازی و حتی جمع آوری آرا از طریق مراجعه حضوری به درب خانه‌ها می‌کوشند تا آرای ساکنان نواحی حومه به ویژه سیاهپوستان را از آن خود سازند. از سوی دیگر، دونالد ترامپ و حامیان وی نیز با زیر سوال بردن صحت انتخابات سوم نوامبر رأی دهندگان را با سودای «انتقام جویی و جبران این شکست تحمیلی» وسوسه می‌کنند؛ اقدامی که به زعم برخی تحلیل گران ممکن است نتیجه‌ای معکوس در پی داشته باشد.

به جرأت می‌توان گفت که نتیجه انتخابات پنجم ژانویه ۲۰۲۱ می‌تواند چشم انداز دو سال نخست ریاست جمهوری بایدن را بطور چشمگیری تعیین کند

یکی دیگر از نکات قابل توجه در این رقابت‌ها، سرازیر شدن کمک‌های مالی چشمگیر به کارزار انتخاباتی نامزدهای دموکرات در مقام مقایسه با رقبای جمهوریخواه است. طبق داده‌های کمیسیون انتخابات فدرال در بازه زمانی ۱۵ اکتبر تا ۱۶ دسامبر ۲۰۲۰، کشیش وارناک بیش از ۱۰۳ میلیون دلار و جون آساف بیش از ۱۰۶.۸ میلیون دلار کمک مالی جمع آوری کردند که در مقام مقایسه با رقبای جمهوریخواه خود- کلی لافلر با ۶۴ میلیون دلار و دیوید پردو با ۶۸ میلیون دلار- یک اختلاف چشمگیر را نشان می‌دهد. این در حالی است که به گزارش روزنامه نیویورک تایمز حدود نیمی از کمک‌های مالی اعطایی به کارزار دو نامزد دموکرات کمتر از ۲۰۰ دلار بودند، در حالی که در مورد دو سناتور جمهوریخواه، این وجوه مالی ناچیز تنها ۳۰ درصد از کمک‌ها را تشکیل می‌داد.

در ادامه این نوشتار به معرفی دو نامزد دموکرات در این انتخابات می‌پردازیم:

جون آساف

جون آساف متولد ۱۹۸۷ میلادی، سیاستمدار آمریکایی و یک روزنامه نگار تحقیقی است که در دور نهایی انتخابات سنای فدرال ۲۰۲۰ در ایالت جورجیا با سناتور دیوید پردو جمهوریخواه رقابت می‌کند. وی سه سال پیش نیز در انتخابات ویژه ۲۰۱۷ برای کسب کرسی حوزه ششم جورجیا در کنگره- که یکی از سنگرهای اصلی جمهوریخواهان بود- با «کارن هندل» رقابت کرد و در نهایت با اختلافی ۳ درصدی نتیجه را به رقیب خود واگذار کرد. (%۴۸.۲ در برابر ۵۱.۸% آرا).

جون آساف که در خانواده‌ای یهودی در شهر آتلانتا به دنیا آمد، در دوران نوجوانی نزد «جان لِویس» از رهبران برجسته حقوق مدنی سیاهپوستان و همچنین عضو مجلس نمایندگان آمریکا دوره کارآموزی گذراند. وی علاوه بر اخذ مدرک کارشناسی از دانشگاه جورج تاون و کارشناسی ارشد از دانشکده اقتصاد دانشگاه لندن در سال ۲۰۱۳ در کلاس‌های «مادلین آلبرایت» وزیر خارجه پیشین آمریکا و «مایکل اورن» سفیر پیشین اسرائیل در واشنگتن نیز شرکت کرده است.

سوابق حرفه‌ای

جون آساف از سال ۲۰۱۳ مدیرعامل و مسئول اجرایی یک شرکت سازنده برنامه‌های تلویزیونی مستقر در لندن به نام «اینسایت تی دبلیو آی» (Insight TWI) است که با همکاری گروهی از گزارشگران برنامه‌های مستندی درباره فساد در کشورهای خارجی تهیه می‌کنند. این شرکت تلویزیونی همچنین تولیدکننده اصلی گزارشهای تحقیقی برای شبکه بی بی سی در مورد جنایات جنگی داعش و جوخه مرگ در آفریقای شرقی بود. در سالهای اخیر، این شرکت با مدیریت آساف توانسته با تولید برنامه‌های موفقی درباره بردگی جنسی زنان و دختران توسط داعش، قاضیان فاسد، قاتلان قراردادی، قاچاق انسان، جرائم جنگی و رشوه خواری جوایز متعددی کسب کند و با پخش برنامه‌های خود از دهها کانال تلویزیونی در پنج قاره جهان صدها میلیون بیننده را جذب کند.

ناگفته نماند که جون آساف پیش از فعالیت در حرفه روزنامه نگاری و تولید برنامه برای رسانه‌های گروهی، مدتی نیز به عنوان دستیار امنیت ملی «هنک جانسون» نماینده جورجیا در کنگره آمریکا وظیفه اداره و رسیدگی به امور دفاعی، روابط خارجی، اطلاعاتی و سیاست اقتصادی را برعهده داشت. تهیه پیش نویس چندین طرح قانونی که به تصویب مجالس سنا و نمایندگان رسید، تحقیق و تفحص در مورد نظارت همگانی بر شهروندان آمریکایی، فعالیت برای متوقف کردن اشاعه تسلیحات هسته‌ای و کمک به ریشه کنی فساد و سوء استفاده پیمانکاران فدرال بخشی از فعالیت‌های وی در این دوران است. با این حال آساف در سال ۲۰۱۲، برای دنبال کردن حرفه روزنامه نگاری تحقیقی کنگره را ترک کرد و به سمت مدیر عامل جوان شرکت اینسایت تی دبلیو آی فعالیت خود را آغاز کرد.

پیشینه انتخاباتی

درسال ۲۰۱۷، آساف در حالی که تنها ۲۹ سال داشت، برای رقابت در انتخابات ویژه حوزه ششم جورجیا از سوی حزب دموکرات نامزد شد. این انتخابات که بزرگترین رقابت کنگره در تاریخ آمریکا به شمار می‌رفت، در نهایت با شکست جان آساف با اختلاف اندک ۳ درصد به پایان رسید. با این حال این انتخابات شاهد بالاترین نرخ مشارکت به نفع دموکراتها در یک دهه اخیر و همچنین دو برابر شدن نرخ مشارکت جوانان از زمان انتخابات میان دوره‌ای ۲۰۱۴ بود. این انتخابات ویژه همچنین نخستین کارزار انتخاباتی حزب دموکرات پس از شوک پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ بود. هرچند جون آساف در این انتخابات شکست خورد؛ اما سازمان و گروه‌هایی که حول محور این رقابت ویژه تشکیل شدند، به رشد و گسترش خود ادامه دادند.

می‌توان گفت که برای بسیاری از ساکنان مناطق حومه جورجیا که از پیروزی ترامپ در انتخابات ۲۰۱۶ خشمگین بودند، آساف به نمادی از «مقاومت روبه رشد حزب دموکرات در برابر دولت ترامپ» تبدیل شد. بدین ترتیب، نخستین رقابت آساف برای راهیابی به کنگره نه تنها به بسیج نسلی از فعالان مردمی کمک کرد، بلکه به ترقی خواهان سرخورده و مأیوس از انتخابات ۲۰۱۶ راهی برای تبدیل خشم خود به یک مقاومت انتخاباتی نشان داد.

تلاش آساف همچنین الهام بخش صدها گروه و سازمان لیبرال محلی شد که اکثریت آنها پس از پیروزی ترامپ (۲۰۱۶) به دست زنان نواحی حومه پایه گذاری شدند. برای بسیاری از این گروه‌ها و سازمانها رقابت آساف به مثابه یک خروش جمعی بود که این خروش خود در نهایت فرصتی را برای اعطای کمک‌های مالی بیشتر به کارزارهای انتخاباتی به ویژه کارزار دموکراتها فراهم کرد.

برای بسیاری از ساکنان مناطق حومه جورجیا که از پیروزی ترامپ در انتخابات ۲۰۱۶ خشمگین بودند، آساف به نمادی از «مقاومت روبه رشد حزب دموکرات در برابر دولت ترامپ» تبدیل شد حضور در انتخابات ویژه سنای آمریکا ۲۰۲۰

اکنون جون آساف پس از گذشت سه سال از آخرین شکست خود در رقابتهای کنگره، بار دیگر با برخورداری از حمایت «جان لِویس» فقید، هنک جانسون، «کارن بِنِت» رئیس انجمن حزبی سیاهان در مجلس ایالتی جورجیا و دهها رهبر دیگر از سرتاسر این ایالت سناتور پرودو جمهوریخواه را به مبارزه می‌طلبد. ظرف چهار سال گذشته جون آساف سوار بر موج خشم مردمی و ضدترامپ «امیدوار است جنبش سیاسی و مردمی که در ضدیت با ترامپیسم پدیدار شده، همچنان پرورش یافته و تقویت شود». او در کارزارهای انتخاباتی خود بارها خطاب به مردم جورجیا هشدار داد که در این انتخابات «وضعیت درمان، مشاغل و عدالت» موضوعاتی مهم و نیازمند توجه و رسیدگی هستند و از این رو، پیشبرد دستورکار موردنظر بایدن برای بهبود این امور مشروط به راهیابی او و دیگر نامزد هم حزبی اش، رافائل وارناک به سنای آمریکا است.

آساف همچنین در فعالیت‌های انتخاباتی خود با اشاره به فساد دو سناتور جمهوریخواه ایالت جورجیا و طرح پرسشهایی اساسی در مورد ثروت بادآورده آنها در زمستان گذشته افشا کرد که این دو جمهوریخواه از اطلاعات محرمانه‌ای که در مورد وضعیت نابسامان اقتصادی پس از شیوع کرونا در اختیار اعضای کنگره قرار گرفته، سوء استفاده کرده و بر ارزش سهام خود افزوده‌اند.

رافائل وارناک

«رافائل گامالیل وارناک» متولد ۱۹۶۹ میلادی کشیش و سیاستمدار اهل آمریکاست. وارناک که در خانواده‌ای نسبتاً فقیر با دوازده فرزند در ساوانای جورجیا متولد شد، از همان دوران نوجوانی شیفته آموزه‌های «مارتین لوترکینگ» کشیش و فعال برجسته حقوق مدنی آمریکا بود و از این رو با شرکت در کالج مورهاوس مدرک کارشناسی خود را در رشته روانشناسی اخذ کرد. وی سپس موفق به اخذ مدرک کارشناسی ارشد در رشته‌های الهیات، فلسفه و همچنین دکترای فلسفه از دانشکده‌ای وابسته به دانشگاه کلمبیا شد.

سوابق حرفه‌ای

در دهه ۱۹۹۰ میلادی وارناک به عنوان کشیشی جوان فعالیت حرفه‌ای خود را آغاز کرد. سپس در سال ۲۰۰۵ به عنوان پنجمین و جوان‌ترین کشیش ارشد کلیسای تعمید دهنده ابینزر در آتلانتای جورجیا برگزیده شد؛ کلیسایی که پیشتر محل موعظه کشیش مارتین لوتر کینگ بود.

پیشینه سیاسی

رافائل وارناک فعالیت سیاسی خود را با راه اندازی کارزاری با هدف گسترش برنامه «خدمات درمانی برای افراد نیازمند» (Medicaid) آغاز کرد و در مارس ۲۰۱۴ برای وادار ساختن قانونگذاران ایالت جورجیا به موافقت و همراهی با این برنامه در محل کنگره ایالتی اعتصاب کرد؛ اقدامی که در نهایت به دستگیری وی و سایر رهبران این کارزار انجامید. در سال ۲۰۱۵، وارناک برای رقابت جهت تصاحب کرسی جورجیا در انتخابات سنای ۲۰۱۶ و رقابت با «جانی ایزاکسون» از سوی حزب دموکرات انتخاب شد، ولی اندکی بعد از این رقابت کناره گرفت.

از ژوئن سال ۲۰۱۷ تا ژانویه ۲۰۲۰ وارناک ریاست «پروژه جورجیای مدرن» را که یک سازمان غیرحزبی بود برعهده داشت. وی علاوه بر حمایت از توسعه قانون خدمات درمانی ارزان خواستار افزایش بودجه برای بسته کمک‌های مالی کرونا شد. وی ضمن حمایت از حقوق سقط جنین و ازدواج همجنسگرایان، از مخالفان سرسخت حمل مخفیانه سلاح است.

حضور در انتخابات ویژه سنای آمریکا ۲۰۲۰

در ۳۰ ژانویه ۲۰۲۰ وارناک تصمیم خود را برای رقابت در انتخابات سنای جورجیا و تصاحب کرسی سناتور کلی لافلر اعلام کرد. شماری از سناتورهای دموکرات از جمله برنی سندرز و الیزابت وارن و همچنین باراک اوباما و جیمی کارتر روسای جمهور پیشین آمریکا از نامزدی وارناک در این انتخابات حمایت کردند.

این نامزد دموکرات رسیدگی به وضع خانواده‌های نیازمند در جورجیا، مبارزه برای کسب برابری، خدمات درمانی ارزان متناسب با شأن خانواده‌های کارگری و رساندن صدای کارگران به گوش مقامات بلندپایه آمریکا را از دغدغه‌های اصلی خود در مقام سناتور ایالت جورجیا خواند و در کمپین‌های انتخاباتی خود پیامی به مراتب قدرتمند تر از آساف به مردم جورجیا رساند: «انتخابات موضوع مرگ و زندگی است. پس رأی دهید گویی که زندگی شما به آن بستگی دارد، چون [در واقع] این چنین است».

در صورت پیروزی وارناک در این انتخابات، وی نخستین سناتور سیاهپوست از ایالت جورجیا در کنگره آمریکا و یازدهمین سناتور سیاه پوست در تاریخ ایالات متحده خواهد بود؛ پیروزی که به باور او، «به عنصری الهام بخش برای سایر افراد حاشیه نشین تبدیل خواهد شد» اما جمهوریخواهان به شیوه‌های گوناگون کوشیدند تا چهره این رقیب دموکرات را خدشه دار کنند. یکی از این اقدامات انتشار تصاویر ویدئویی بود که پلیس جورجیا از دعوای خانوادگی رافائل وارناک و همسرش ضبط کرده بود. به رغم آنکه همسر رافائل، «اولی وارناک» در تماس با پلیس مدعی شد که وارناک قصد آسیب رساندن به او را داشته، پلیس در تحقیقات خود این ادعا را رد و نسبت به اتهام‌های وارده به رافائل ابراز تردید کرد. با این حال، کلی لافلر و همقطارانش از این دعوای خانوادگی برای بی اعتبار کردن وارناک استفاده کرده و مدعی شدند که «صدای دادخواهی اولی وارناک باید شنیده شود!» سخنگوی کارزار انتخاباتی وارناک نیز در واکنش به اتهام‌های کارزار کلی لافلر، در بیانیه‌ای با ننگین دانستن این اقدام جمهوریخواهان اعلام کرد که کارزار کلی لافلر فعالیت‌های تبلیغاتی خود را بر حمله‌ای بی شرمانه به کشیش وارناک و خانواده او متمرکز کرده است.

سناتور لافلر همچنین کشیش وارناک را یک فرد «سوسیالیست» و «افراطی ترین و خطرناک‌ترین سیاستمدار در آمریکا» می‌خواند و برای اثبات این ادعای خود به اظهارات وارناک از جمله انتقاداتش از نیروی پلیس متوسل می‌شود. حتی لافلر در هفته گذشته در اتهام زنی به رقیب دموکرات خود یک قدم فراتر گذاشت و در نامه‌ای سرگشاده کشیش وارناک را به یهودستیزی متهم کرد، اتهامی که حتی از سوی برخی از رهبران یهودی در جورجیا رد شد.

در مقابل وارناک نیز لافلر را به دامپینگ سهام متهم کرد؛ اتهامی که از سوی آساف نیز بارها در کمپینهای انتخاباتی اش علیه پردو و لافلر مطرح شد؛ هرچند که این سناتور بسیار ثروتمند جورجیایی با رد این اتهام مدعی شد که مبادله سهام‌هایش بدون هیچ‌گونه دخالتی از جانب وی و بطور مستقل انجام شده است. وارناک همچنین لافلر را بخاطر عکس مشترکش با «چستر دالیس» یک سفیدپوست نژادپرست که ارتباطاتی نیز با جنبش ضد سیاهان «کوکلاکس کلان» و «ائتلاف ملی نئو نازی» دارد، در مظان اتهام قرار داد. اما لافلر اظهار بی اطلاعی کرد و مدعی شد که دالیس را نمی شناخته است؛ در حالی که کارزار انتخاباتی وارناک افشا کرد که دالیس در ماه سپتامبر یک کمپین انتخاباتی به نفع لافلر ترتیب داده بود.

بهرحال نکته مهم آن است که در صورت پیروزی وارناک در این انتخابات، وی نخستین سناتور سیاهپوست از ایالت جورجیا در کنگره آمریکا و یازدهمین سناتور سیاه پوست در تاریخ ایالات متحده خواهد بود؛ پیروزی که به باور او، «به عنصری الهام بخش برای افراد حاشیه نشین و درستکار تبدیل خواهد شد تا برخیزند و برای باورهایشان بجنگند».

در بخش دوم این نوشتار به بررسی جوامع هدف حزب دموکرات برای جلب آرای بیشتر، میزان مشارکت رأی دهندگان در رأی گیری زودهنگام، کمپین‌های انتخاباتی ترامپ و بایدن در شب قبل از انتخابات و همچنین مشکلات و دردسرهای جمهوریخواهان در یکهفته مانده به انتخابات پنجم ژانویه می‌پردازیم.

کد خبر 5113188

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.
  • captcha