"سیامک کاکایی" کارشناس و تحلیلگر مسائل ترکیه در این باره به خبرنگار مهر گفت : پس از برگزاری دور اول انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، شاهد اعمال نفوذ از سوی ارتش، لائیک ها و سکولارها بر دولت بودیم و در پی این فشارها اوضاع سیاسی ترکیه به بن بست کشیده شد. در پی این بحران بحث انتخابات پارلمانی زود هنگام مطرح شد یعنی به عبارت دیگر می توان گفت انتخابات زود هنگام پارلمانی ترکیه به دلیل فشار وارده از سوی جریان های مخالف به اضافه ارتش بر دولت مطرح گردید.
کاکایی درباره تقابل جدید ارتش و دولت در انتخابات پارلمانی می گوید : این نکته واقعا برای جریان های مخالف دولت غیر قابل تحمل بود که حزب عدالت و توسعه (حزب حاکم) بتواند بدون ائتلاف با حزب های دیگر در انتخابات پیروز شده و به مدت چهار سال در قدرت باقی بماند و این در حالی است که دولت قبلی که یک دولت ائتلافی بود فقط دو سال در قدرت باقی ماند.
باید به این نکته اشاره شود که در ترکیه جریانی به نام جناح های زیرین دولت مطرح است و جناح های زیرین متشکل از احزاب لائیک، نظامیان و نهادهای قانونی از قبیل دادگاه قانون اساسی هستند که در شمار مخالفین دولت محسوب می شوند.
وقتی که "عبدالله گل" وزیر امور خارجه ترکیه به عنوان یک فرد اسلامگرا برای انتخابات ریاست جمهوری کاندیدا شد جناح های زیرین از اینکه مبادا پایگاه اصلی قدرت یعنی ریاست جمهوری را از دست بدهند دست به کار شده و سعی کردند به هر طریقی که می توانند مانع از حضور یک فرد اسلام گرا در پست ریاست جمهوری ترکیه شوند.
در این میان ارتش که از ارکان اصلی قدرت در ترکیه محسوب می شود سعی کرد با استفاده از دو روش قبل و بعد از دور اول انتخابات ریاست جمهوری، پایه های دولت رجب طیب اردوغان را تضعیف کند.
در روش اول ارتش تلاش کرد تا در قالب اعمال فشار غیر مستقیم بر دولت، جنجال آفرینی درباره شمال عراق و تحرکات حزب پ.ک.ک، به نوعی سیاست خارجی دولت را زیر سؤال ببرد. هدف ارتش از این کار تحت تأثیر قرار دادن احساسات ملی مردم ترکیه و در نتیجه بهره برداری از آن به منظور دست یابی به اهداف مورد نظر لائیک ها بود.
در روش دوم ارتش تلاش کرد تا از نفوذ خود بر رسانه ها کمال استفاده را ببرد. به گونه ای که پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در 7 اردیبهشت تا کنون شاهد آن هستیم که رسانه های ترکیه به خصوص تلویزیون این کشور با نقد و برنامه سازی علیه دولت تلاش کرده تا گرایش های احزاب مخالف دولت را در جامعه ترویج کند.
اما با افزایش تحرکات ارتش ترکیه در عرصه سیاسی کشور به خصوص در جریان انتخابات ریاست جمهوری، شاهد آن بودیم که اتحادیه اروپا نسبت به دخالت ارتش ترکیه در امور سیاسی این کشور هشدار داده و خواستار کاهش دخالت های ارتش در تصمیم گیری های سیاسی ترکیه شد.
کاکایی می گوید: اغلب کارشناسان سیاسی، موفق نشدن حزب عدالت و توسعه در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه را به نوعی یک کودتای سفید ارزیابی می کنند.
کاکایی درباره نتایج انتخابات پارلمانی ترکیه می گوید: انتخابات ریاست جمهوری ترکیه که در اردیبهشت ماه برگزار شد و بعد به دلیل فشارهای وارده رأی بر باطل بودن نتایج آن صادر گردید را باید نقطه عطفی در تاریخ سیاسی ترکیه قلمداد کرد.
این حادثه (انتخابات ریاست جمهوری و پیامدهای پس از آن) موجب شکل گیری دو قطب در جامعه ترکیه شد: قطب اول شامل گروههای لائیک بود. این گروه ها که بر اساس اصول لائیسم و چارچوب های آن حرکت می کنند با پشتیبانی ارتش اقدام به جنجال آفرینی و ایجاد بحران در ترکیه کردند و دراین راه با برپایی چندین تظاهرات تلاش کردند تا اوضاع سیاسی ترکیه را به نفع خود تغییر دهند.
قطب دوم شامل احزاب و گروه های میانه رو و اسلام گرا است و پیامدهای بعد از انتخابات به نوعی سبب اتحاد بیشتر این احزاب و گروه ها شد.
در اینجا باید این نکته را یادآور شد که انتخابات ریاست جمهوری ترکیه و پیامدهای پس از آن نشان داد که دموکراسی در ترکیه آسیب پذیر است.
کاکایی معتقد است : بحران آفرینی در مسیر حزب عدالت و توسعه نه تنها موجب روگردانی مردم ترکیه از این حزب نشد بلکه دو پیامد مثبت نیز برای این حزب به ارمغان آورد : پیامد اول آنکه باعث شد تا مردمی که در انتخابات به این حزب رأی داده بودند در رأی خود ثابت قدم تر شده و با اطمینان بیشتری از رأی خود دفاع کنند.
پیامد دوم آنکه موجب شد تا گروه هایی که تا آن زمان درباره انتخاب حزب عدالت و توسعه مردد بودند به تردید خود پایان داده و به جمع حامیان حزب حاکم بپیوندند.
بر همین اساس آخرین نظرسنجی ها نشان می دهد که حزب عدالت و توسعه 40 درصد آرا را در انتخابات فردا نصیب خود می کند و این میزان آرا بیشتر از میزان رأیی است که این حزب در دور قبلی انتخابات پارلمانی نصیب خود کرده بود.
از سوی دیگر رویدادهای پس از انتخابات ریاست جمهوری و تلاش ارتش به متهم کردن دولت در اهمال برای اقدام نظامی علیه حزب پ.ک.ک در داخل عراق باعث شد تا جایگاه حزب عدالت و توسعه در مناطق کردنشین ترکیه مستحکم تر شود و از آنجا که در انتخابات پارلمانی فردا هیچ حزبی از مناطق کردنشین ترکیه شرکت نکرده می توان انتظار داشت که کردهای ترکیه نیز به حزب عدالت و توسعه رأی بدهند. و این در حالی است که احزابی مانند مام میهن و راه راست که دارای تفکرات لائیک هستند به همراه برخی از احزاب میانه رو برای آنکه بتوانند همچنان در قدرت باقی بمانند دست به ائتلاف با یکدیگر بزنند به خصوص در این میان بایه به تلاش های "دولت باغچعلی" رهبر حزب ملی گرا و "دنیل بایکال" رهبر حزب جمهوریخواه خلق که موسس اصلی آن "آتا تورک" می باشد، اشاره کرد که سعی دارند آرا خود را در انتخابات فردا افزایش دهند.
در واقع باید گفت : هدف اصلی این جریان ها از ائتلاف با یکدیگر اطمینان از حضور در مجلس بوده زیرا بر اساس قانون اساسی ترکیه، شرط اساسی برای حضور در مجلس کسب حد نصاب 10 درصد از آرا است.
کاکایی صحبت های اخیر "رجب طیب اردوغان" نخست وزیر ترکیه که گفته بود : "اگر حزب عدالت و توسعه نتواند اکثریت آرا در انتخابات پارلمانی را نصیب خود کند از عرصه سیاست خداحافظی می کند" را به دو گونه ارزیابی می کند: در درجه اول این یک امر طبیعی است چون اگر حزب حاکم نتواند اکثریت آرا را از آن خود کند، دولت منحل می شود.
در درجه دوم گفته های اردوغان نشانه زیرکی و اعتماد او به حامیان حزب عدالت و توسعه است.
در واقع هدف اردوغان از گفتن این جمله اعتماد به نفس دادن به حامیان حزب عدالت و توسعه و رأی دهندگانی بوده که در رأی گیری فردا به حزب عدالت و توسعه رأی می دهند.
ما نباید این نکته را فراموش کنیم که حزب عدالت و توسعه در میان مردم ترکیه جایگاه مناسبی را دارد؛ زیرا در درجه اول عملکرد دولت در چهار سال گذشته بسیار مثبت بود و اردوغان توانست با انجام اصلاحات اقتصادی نه تنها کشور را از ورشکستگی که در دولت قبل گریبانگیر ترکیه بود نجات دهد بلکه توانست با اشتغال زایی، افزایش ارزش" لیر"، کاهش تورم و بازگشت سرمایه، موقعیت اقتصادی ترکیه را در منطقه تثبیت کند.
و در درجه دوم ریشه های اسلام گرایی در مناطق دور از مرکز ترکیه بیشتر از مناطق مرکزی است و از همین رو در حال حاضر طرفداران حزب عدالت و توسعه بر طرفداران سایر حزب ها و گروه ها بر تری دارند.
نظر شما