خبرگزاری مهر، گروه بین الملل - آذر مهدوان: امروز ۱۵ جولای پنجمین سالگرد کودتای نافرجام ترکیه است که جریان فتح الله گولن با استفاده از نفوذی که در کادر ارتش ترکیه داشت، توانست شامگاه ۱۵ جولای کودتایی شکست خورده در این کشور راه بیندازد. هرچند کودتای ۱۵ جولای همچون تمام کودتاهای ترکیه با شکست همراه شد اما نقطه عطفی برای آغاز یک رویداد سیاسی پسا کودتا در این کشور شد. زیرا پس از اتفاق ۱۵ جولای سال ۲۰۱۶ هزاران نفر از کادر ارتش دستگیر و اخراج شدند. البته نه فقط ارتش بلکه هزاران نفر از کارکنان نهادهای قضائی، پلیس، ژاندارمری، سازمان اطلاعات، وزارت علوم، وزارت آموزش و نیز رسانه‌های خصوصی و دولتی اخراج و یا دستگیر و در پی آن نیز چندین شبکه تلویزیونی، سایت اینترنتی، روزنامه و مجله و انتشاراتی تعطیل شد.
اگرچه کشور ترکیه به عنوان کشوری کودتا خیز مطرح می‌شود و از زمان تأسیس جمهوری ترکیه از سال ۱۹۲۳ تا به حال هشت کودتا و یا اقداماتی مشابه کودتا تجربه کرده است اما کودتای ۲۰۱۶ نشان داد که آمریکا مهم‌ترین دولتی است که با حمایت از فتح الله گولن قصد ضربه زدن به دولت ترکیه را داشته و دارد. تا جایی که با گذشت پنج سال از این کودتا آمریکا حاضر نشده فتح الله گولن را به عنوان عامل اصلی این حادثه تسلیم دولت ترکیه کند. همین موضوع نیز نقطه آغاز تنش میان آنکارا و واشنگتن شده است؛ تا حالا هر دو کشور بر سر مسائل منطقه‌ای به خصوص روابط آنکارا با تهران و مسکو اختلافاتی را تجربه می‌کنند.
خبرنگار مهر، با هدف بررسی دلایل کودتاخیزی ترکیه و مخالفت آمریکا با دولت ترکیه گفتگویی را با «اسماعیل حقی پکین» رئیس اسبق اطلاعات ستاد کل ارتش ترکیه، سپهبد بازنشسته و کارشناس سیاسی و نظامی انجام داده است که در ادامه از نظر می‌گذرد:
* همانطور که می‌دانید ترکیه نه تنها در سال ۲۰۱۶ بلکه قبل تر نیز کودتاهایی در تاریخ‌های مختلف تجربه کرده است. چالش‌های اصلی در سیستم نظامی و سیاسی ترکیه که شرایط را برای اقدام کودتا علیه دولت ترکیه مهیا می‌سازد چه چیزهایی است و آیا با توجه به تغییراتی که در سیستم سیاسی و قانون اساسی این کشور پس از سال ۲۰۱۶ اعمال شد باز احتمال کودتایی دیگر در آینده وجود دارد؟
مهم‌ترین دلیل انجام برخی کودتاها در ترکیه ارتباط میان ارتش و سیاست است. شاید هم به خاطر اینکه نتوانسته‌ایم دموکراسی را به طور کامل در داخل کشور پیاده کنیم فضا برای کودتا شکل می‌گیرد.
در حالی که در کشورهای دموکراسی ارتش تحت امر و کنترل کادر سیاسی است و در مقابل کادر سیاسی نیز به عملکردهای حرفه‌ای ارتش احترام می‌گذارد. بنابراین ارتش و سیاست هر کدام جدا از هم وظیفه خود را انجام می‌دهند. اما ارتش هر کشور هر اقدام امنیتی که انجام می‌دهد این را در نظر دارد که تحت نظارت و کنترل سیستم سیاسی آن کشور باشد. این تئوری اصلی در سیستم نظامی و سیاسی همه کشورهاست اما سیستم ترکیه برخلاف این تئوری عمل می‌کند زیرا از زمانی که کشور ترکیه تأسیس شده مردم ارتش را ناجی خود می‌دانند و آن را در جایگاهی متفاوت و بالاتری تصور کرده‌اند.
همین نگرش موجب شده ارتش ترکیه هم از سوی برخی جریان‌های داخلی و هم از سوی برخی جریان‌های خارجی دستخوش تغییراتی شود تا به حال هر جریانی که از سیاست موجود رضایت نداشته از ارتش برای تغییر حکومت استفاده کرده است.
در این خصوص دولت آمریکا که می‌خواهد ترکیه تحت منافع خودش هدایت شود مسیر را برای هرگونه عملیات و کودتا در ترکیه هموار ساخته است. متأسفانه دولت آمریکا نقش فعالی در تحریک ارتش، نظامیان و فرماندهان ترکیه داشته است.
حضور گروه‌های اطلاعاتی آمریکا در تمامی کودتاهای ترکیه موضوعی غیر قابل انکار است. احتمال کودتاهای دیگری وجود دارد که همچنان نیاز به اتخاذ تدابیری برای مقابله با نفوذ آمریکا است.
اگر سیستم اطلاعاتی ترکیه روی این موضوع هوشمندانه فعالیت کند دیگر شاهد کودتا در این کشور نخواهیم بود. ضمناً، آنچه نباید فراموش کنیم این است که ایالات متحده آمریکا همچنان به عملیات مخفیانه علیه ترکیه ادامه می‌دهد. این عملیات شامل فعالیت سیاسی، سوءقصدها و کودتاها است.
*با نگاه اجمالی به کودتای ۲۰۱۶ در می‌یابیم که سازمان فتح الله گولن نفوذ گسترده‌ای در ارتش ترکیه داشته است که می‌توان گفت این روند بیشتر در دوره حزب عدالت و توسعه بوده است. چرا جریان فتح الله گولن از در خصومت علیه دولت ترکیه وارد می‌شود؟
متأسفانه سازمان گولن به عنوان عامل کودتای ۱۵ جولای ۲۰۱۶ توانسته سازمان‌یابی همه‌جانبه‌ای در نیروهای مسلح ترکیه داشته باشد. هر چقدر هم که مقصر اصلی در این سازمان یافتگی نیروهای مسلح ترکیه باشد حزب حاکم نیز سهم داشته است زیرا مسیر را برای فعالیت طریقت‌هایی مانند فتح الله گولن همراه کرده بود.
فتح الله گولن و سازمان او ابزاری برای آمریکاست که قصد سهیم شدن در قدرت سیاسی ترکیه را داشتند. هدف اصلی طراحی سیاست داخلی و خارجی ترکیه در محور سیاست آمریکا و تحت کنترل درآوردن دولت این کشور توسط آمریکا است. هدف از کودتا نیز شروع یک جنگ داخلی و ایجاد محیطی برای مداخله و دستیابی به این هدف آمریکاست.
*همانطور که می‌دانید علی رغم اینکه ترکیه خواهان استرداد فتح الله گولن بود اما آمریکا تا به امروز با این درخواست مخالفت می‌کند. این موضوع نشان می‌دهد که واشنگتن از جریان گولن حمایت می‌کند. اختلافات اصلی آمریکا با دولت ترکیه از قبل از کودتا تا به امروز چه بوده است که حتی خواهان سرنگونی دولت آنکارا است؟
آمریکا نه تنها در استرداد فتح الله گولن اقدامی نمی‌کند بلکه دیگر عاملان کودتا را نیز نه از سوی آمریکا و نه از سوی اروپا به دولت ترکیه تحویل نمی‌دهد.
واقعیت این است که آمریکا از فتح الله گولن علیه ترکیه بهره می‌جوید و این موضوع نشان می‌دهد که آمریکا علیه ترکیه و کشورهای اسلامی پروژه‌های مهمی را دنبال می‌کند. آمریکا برای اینکه بتواند ترکیه را تحت کنترل در آورد از سازمان گولن و سازمان‌های مشابه آن حمایت و استفاده خواهد کرد. ائتلاف‌هایی که هم اکنون در منطقه علیه ترکیه تشکیل می‌شود در چارچوب همان پروژه آمریکا هست.
۰۹:۲۸ - ۱۴۰۰/۰۴/۲۴
نظر شما