دوره ساخت فیلم‌های صرفا کودکانه به سر آمده است

* خبرگزاری مهر ـ گروه فرهنگ و هنر: طرح شکل گیری فیلمنامه "نصف مال من، نصف مال تو" به زمان حضور شما در هسته تخصصی سینمای کودک فارابی برمی گردد؟

ـ وحید نیکخواه آزاد، کارگردان "نصف مال من، نصف مال تو": بله. ایده اولیه اقتباس از کتاب "فصل زرد" مربوط به آن زمان است.

* گویا همان زمان شورا کتاب "فصل زرد" را برای اقتباس سینمایی مناسب ندانست؟

ـ درست است. با توجه به اینکه من آن زمان مسئول شورا بودم، با وجود نظر مثبتی که درباره اقتباس از این کتاب داشتم ولی شورا نظر دیگری داشت.

* به چه علت شورا با تبدیل کتاب به فیلمنامه موافق نبود؟

ـ بیشترین اختلاف نظر ما بر سر مفهوم اقتباس بود. در واقع وقتی می توان فهمید یک کار موفق می شود یا خیر که مدام فیلمنامه را فشرده کنیم تا در نهایت به یک داستان سه تا پنج خطی برسیم. در این حالت آن چیزی که می ماند داستان نیست، بلکه موقعیت است و آن موقعیت بهتر از هر چیز دیگر می تواند به ما بگوید آیا رمانی قابلیت تبدیل شدن به فیلمنامه ای قابل توجه را دارد یا نه.

* در فیلم "نصف مال من، نصف مال تو" چگونه به این موقعیت رسیدید؟

ـ برای من موقعیت قابل توجه و جذاب در فیلمنامه این بود که مردی دو زن دارد و پس از گذشت 10 سال از این ماجرا دیگر تحمل نگه داشتن این راز را ندارد. به همین خاطر اسم دو بچه اش را در یک مدرسه می نویسد تا اینها همدیگر را پیدا کنند و این راز فاش شود. اتفاقا تنها قسمت مشترک فیلمنامه و رمان همین موقعیت است.

شریفی‌نیا و سلیمانی در "نصف مال من، نصف مال تو"

* چه دلایلی برای انتخاب آقای اصغر عبداللهی به عنوان نویسنده فیلمنامه داشتید؟

ـ من با آقای عبداللهی خیلی راحت و صمیمی هستم. ضمن اینکه ایشان آشنایی و تجربیات خوبی در زمینه ادبیات داشت و از همه مهمتر جزو آن دسته فیلمنامه نویسانی است که ضمن خوب و جذاب نوشتن، دچار لودگی و سبک نویسی نمی شود. او نویسنده ای است که به شدت مراقب حفظ شئون فیلمنامه است.

* یکی از دلایل توفیق "خواهران غریب" ارتباطی بود که آقای کیومرث پوراحمد بین سینمای کودک و خانواده ایجاد کرده بود، این اتفاق به شکلی دیگر در "نصف مال من، نصف مال تو" نیز رخ داده. چگونه به این نگرش رسیدید؟

ـ من در دو سال و نیمی که در فارابی بودم به این نتیجه رسیدم که دیگر نمی توانیم فیلم صرفا کودک و نوجوان بسازیم و انتظار توفیق آن را داشته باشیم.

* به چه دلیل؟

ـ دلایل آن را بارها گفته ام. در واقع نهادهایی غیر از خانواده که می توانند به بردن بچه ها به سینما کمک کنند از خود سلب مسئولیت کرده اند و عمده ترین آنها، آموزش و پرورش است. خوب تنها راهی که می ماند این است که بچه ها با خانواده هایشان به سینما بروند و اگر افراد بزرگسال فیلمی را نپسندند، مکان دیگری را برای تفریح به جای سینما انتخاب می کنند.

* پس شما به طور تعمدی و اجباری فیلم را از صرفا کودک به سمت سینمای کودک ـ خانواده سوق دادید؟

ـ من هیچ ابایی ندارم. ما همان راهی را دنبال کردیم که "خواهران غریب"، "اسپاگتی در هشت دقیقه" و "گل یخ" تجربه کرده بودند و حتی فیلم "گل یخ" اگر می توانست این تعادل را حفظ کند، موفقتر می بود. در هر صورت پرداختن به سینمای کودک و خانواده در سینمای جهان کاملا مرسوم و پذیرفته است.

* مثل فیلم "بچه های جاسوس"؟

ـ بله، حتی در انیمیشن ها این تعادل حفظ می شود.

* در این نوع سینما با وجودی که آدم ها بزرگ اند، ولی خصوصیاتی بچگانه دارند. مثلا در "نصف مال من، نصف مال تو" پدر خانواده با همه مشکلاتی که دارد مثل یک بچه با مشکل برخورد می کند و صحنه های دیگر فیلم هم همین طور.

ـ کاملا درست است. به همین خاطر هم ما لحن کمدی برای فیلم انتخاب کردیم تا بتوانیم این وجه فیلم را پررنگتر کنیم. به هر حال وقتی شما مخاطب کودک و نوجوان دارید، باید مراقب باشید فیلم دچار پیچیدگی و تعلیقات پرگره نشود.

* حتی سطح گره گشایی های فیلم گاهی واقعی به نظر نمی رسد.

ـ خوب ما نخواستیم آدم های فیلم را درگیر مسائل خیلی جدی و پیچیده کنیم. در این صورت به ذائقه مخاطب کودک لطمه وارد می شد.

* مثلا طلبکاری که عاشق عمه خانم بود با دادن مبلغی هنگفت مشکل را حل می کند و گره تعلیق اینگونه باز می شود.

ـ خوب این فیلم واقعی نیست، ضمن اینکه بخش عمده مخاطب ما کودکان و نوجوانان هستند. باور این قضیه برای آنها آسان است. حتی در سکانس پایانی وقتی مرد از پنجره پرت می شود، دو زن شعری بچه گانه می خوانند.

* یعنی ما در فیلم دنیا را از زاویه دید بچه ها می بینیم.

ـ دقیقا همین گونه است. ما مجبوریم تا حدودی مناسبت های آدم بزرگ ها را به جهان بچه ها بیاوریم و اگر دقت کنید در زندگی واقعی هم همین طور است.

* اما گاهی ورود بزرگترها به دنیای بچه ها آن قدر زیاد می شود که به فیلم لطمه می زند و این برای فیلم یک نقص است.

ـ مثلا کدام صحنه؟

* هر چه فیلم جلوتر می رود و این دو زن بیشتر به هم نزدیک می شوند، انگار رفتار کودکانه شان شدید می شود. این نقص فیلم نیست؟

ـ این به طور طبیعی سر صحنه برای ما اتفاق افتاد. چون ما از زاویه دید بچه ها داستان را دنبال می کردیم زیاد متوجه نبودیم. قطعا هم من مقصرم و مشکل بازیگران فیلم نیست.

* ترکیب بازیگران چگونه شکل گرفت؟ آیا به گونه ای بود که علاوه بر مخاطب بزرگسال کودکان هم آن را بپسندند؟

ـ برای من بعضی از بازیگران از قبل کاملا مشخص بودند. از روز اول مریم امیرجلالی را برای نقش ناظم در ذهنم انتخاب کرده بودم. عمه خانم را از ابتدا برای شهره لرستانی نوشته بودیم.

* بچه ها هم همین طور؟

ـ بله. ما این سه نفر را می شناختیم و مد نظرمان بودند.

* سایر نقش ها چطور؟

ـ برای انتخاب بازیگر برای نقش های بهرام وفایی، مهری و پروین چند بار دچار تغییر شدیم و در نهایت موفق شدیم با این دوستان کار را تولید کنیم.

* یعنی قرار بود بازیگران دیگر این نقش ها را بازی کنند؟

ـ ما در مرحله انتخاب بازیگر بیشتر بازیگران مد نظر ما یا درگیر پروژه های دیگری بودند، یا به طور کلی نقش ها را نمی پسندیدند.

* در نهایت چگونه موفق به انتخاب این بازیگران شدید؟

ـ خانم زارعی که گزینه اول ما برای این نقش بود به دلیل بیماری آقای ابوالقاسم طالبی و متوقف شدن پروژه آنها فرصت همکاری با ما را داشت. ولی برای نقش بهرام وفایی از گزینه هایی چون محمدرضا شریفی نیا، امین حیایی، پرویز پرستویی، رضا عطاران، حمید جبلی، امیر جعفری و ... مد نظرمان بودند که موفق به همکاری با آقای شریفی نیا شدیم.

* نام فیلم با توجه به داستان آن و نوع تبلیغات انجام شده، تاثیر زیادی در جذب مخاطب داشت. چگونه به این اسم رسیدید؟

ـ بله. اسم جذاب و بامسمایی است. آقای عبداللهی در همان نسخه اول فیلمنامه این اسم را انتخاب کرده بود و در بازنگری ها این مفهوم را در فیلم پررنگتر کردیم.

* "نصف مال من، نصف مال تو" را در مقایسه با فیلم قبلی تان "علی و دنی" چگونه ارزیابی می کنید؟

ـ قضاوت با من نیست. ولی خودم فکر می کنم این فیلم نسبت به "علی و دنی" کارگردانی بهتر و پخته تری دارد.

فراهانی و زارعی در "نصف مال من، نصف مال تو"

* به عنوان کسی که سال ها در سمت های مختلف در زمینه سینمای کودک و نوجوان فعالیت داشته اید، "نصف مال من، نصف مال تو" چقدر توانسته شما را به مطلوبتان نزدیک کند؟

ـ این فیلم با مطالعه زیاد به تولید رسیده و مثل فیلمی دقیق و پخته با مخاطب ارتباط برقرار می کند.

* دلیل استقبال خوب از این فیلم در روزهای اول اکران همین مسئله است؟

ـ به نظر من فروش روزهای اول یا به خاطر اسم کارگردان است یا اسم بازیگران. به مرور مشخص می شود که مردم این فیلم را دوست دارند یا نه.

* چرا این موفقیت برای "علی و دنی" اتفاق نیفتاد؟

ـ "علی و دنی" محصول دوره ای بود که آموزش و پرورش قول کمک می داد ولی عمل نمی کرد. اگر فیلم را یک تهیه کننده خوب و حرفه ای به عهده می گرفت، "علی و دنی" هم قطعا با استقبال زیاد رو به رو می شد. ما اگر به فکر رونق سینمای کودک هستیم باید با تهیه کننده خوب و کاربلد همکاری کنیم.

* کار بعدی تان باز هم در ژانر کودک خواهد بود یا دوست دارید در مقام کارگردان ژانری دیگر را تجربه کنید؟

ـ خیلی دوست ندارم بعد از این همه سال فعالیت در ژانر کودک و نوجوان از آن فاصله بگیرم. همین سینمای کودک ـ خانواده را خیلی می پسندم.

* حتی در تجربیات تلویزیونی تان؟

ـ بله. فرقی نمی کند.