خبرگزاری مهر؛ گروه استانها - رؤیا رجبی: مقابل در ورودی مانده‌ام و به آثار باقیمانده از جنگ روی در خیره می‌شوم، دری که دردها، رشادت‌ها، به خون غلتیدن‌ها و حماسه آفرینی‌های زیادی را به خود دیده است.
چند پله را طی می‌کنم و وارد راهروی ورودی در عمق بیش از ۱۰ متری زمین می‌شوم، گویی به تاریخ سفر کرده‌ام، به تاریخی نه چندان دور و پر از افتخار.
ناخودآگاه صدای مهیب بمباران و موشک‌های پی در پی لرزه بر تنم می‌اندازد و تصاویر مردم و رزمندگان با سر و روی خون آلود در مقابل چشمانم تداعی می‌شود.
رزمنده‌ای که با نفس‌های آخرش نام فرزند کوچکش را که از بدو تولد ندیده است، به زبان می‌آورد و از سویی با نزدیک شدن به حس شیرین شهادت، لبخند بر لبانش جاری می‌شود. فریادها و دویدن‌های پرستاران و پزشکانی که از جای جای ایران آمده‌اند و گاه با وجود مجروح شدن نیز از جهاد دست نمی‌کشند.
به خون غلتیدن زنان و مردان و کودکانی که شاید تا لحظاتی پیش از آوار شدن خانه آنها به بازی، خواب شبانه، صرف غذا، گفت‌وگو، تحصیل، کار، نماز و راز و نیاز و… مشغول بوده‌اند و به یکباره سفره دلشان میزبان موشک باران‌ها شده است.
پدر و مادری که جسم بی جان فرزند کوچکشان را در آغوش گرفته‌اند و آن‌طرف تر تازه عروسی که هنوز چند روز از زندگی مشترکش نگذشته و حال داغدار از دست دادن شریک زندگی اش در اثر موشک باران است.
در سمت دیگر، چشمان رزمنده‌ای برای همیشه بسته می‌شود و مادرانی که آرزوی دیدن شاخ شمشادشان در رخت دامادی برای همیشه بر دلشان می‌ماند.
اینها صحنه‌هایی است که در بدو ورود به بیمارستان زیرزمینی یا زهرا در مقابل چشمانم نمایان می‌شود، صحنه‌هایی که آدم با تصورشان می‌خواهد هم بر این غم بزرگ اشک بریزد و هم به بزرگ منشی کسانی که سند آرامش وطن را با خون خود امضا کردند، افتخار کند.
با هر گامی که بر می‌دارم بوی عشق به وطن، بوی غیرت، بوی مردانگی و بوی شهامت و دلاوری به مشامم می‌رسد. راهروهای پیچ در پیچ و اتاق‌هایی را نظاره‌گر می‌شوم که هر کدامشان شاهد جانفشانی ها، دردها و مظلومیت‌های زیادی بوده‌اند.
مکانی که وجب به وجب آن یادآور رشادت‌های دلاورمردان و زنانی است که یا جان خود را نثار کردند و یا در یک قدمی مرگ جهاد کردند و از جان و مال خود گذشتند اما یک وجب از خاک وطن را به دشمن ندادند.
بیمارستان زیر زمینی یا زهرا (س) دزفول به منظور تأمین سلامت مجروحان حملات هوایی و موشکی شهرستان و مجروحان خطوط مقدم جبهه شمالی خوزستان در سال ۱۳۶۵ توسط قرارگاه مهندسی خاتم الانبیا (ص) با قطعات پیش ساخته بتنی و مقاوم در برابر حملات موشکی و هوایی با مساحتی حدود ۵ هزار متر مربع و در عمق بیش از ۱۰ متری زمین ساخته شده است.
این بیمارستان زیرزمینی که در ضلع جنوبی بیمارستان در حال ساخت ۴۰۰ تخت خوابی یا زهرا (س) قرار دارد دارای بخش‌های جراحی، اتاق عمل، رادیولوژی، ارتوپدی، آزمایشگاه، داروخانه و زنان و زایمان و اسکان همراهان بیمار و مجروحان بوده است.
بیمارستانی که سندی بر مظلومیت و مقاومت مردمان این دیار است و به عنوان چهل و پنجمین اثر، در ردیف آثار ملی دفاع مقدس قرار گرفته و سال گذشته در ردیف آثار میراث فرهنگی به ثبت ملی رسیده است.
بیمارستان به حال خود رها شده
حال مکانی که می‌توانست به عنوان موزه بی‌بدیل دفاع مقدس در کشور تبدیل شود، در این سال‌ها بر اثر بی توجهی برخی متولیان خاک می‌خورد. بی مهری‌ها به این اثر ارزشمند دفاع مقدس صدای اعتراض برخی مسئولان را درآورده است.
امام جمعه دزفول چندی پیش در نشست شورای فرهنگ عمومی این شهرستان با بیان اینکه بیمارستان زیرزمینی یا زهرا در دزفول در ایام دفاع مقدس نقش بی بدیلی در پشتیبانی و خدمت رسانی به رزمندگان مجروح داشته است، اظهار می‌کند: این بیمارستان در این سال‌ها به حال خود رها شده در حالی که باید به این مکان که در کشور نمونه ندارد به عنوان یکی از جاذبه‌های بی نظیر دفاع مقدس در کشور توجه ویژه شود.
حجت الاسلام سیدمحمدعلی قاضی دزفولی با تاکید بر لزوم معرفی گسترده این مکان ارزشمند، می‌افزاید: اگر کارگردانان کشوری بدانند چنین بیمارستانی در دزفول وجود دارد قطعاً از فضای آن در آثار خود بهره مند می‌شوند.
بیمارستان در محیط کارگاهی قرار دارد
«به دلیل عملیات احداث بیمارستان ۴۰۰ تخت خوابی یا زهرا، این بیمارستان زیرزمینی در یک محیط کاملاً کارگاهی قرار گرفته و بازدید از آن ممنوع است».
اینها را مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی دزفول می‌گوید و می‌افزاید: دورتادور این مکان زیرزمینی پوشیده از تجهیزات ساخت و ساز بیمارستان ۴۰۰ تخت خوابی است؛ بنابراین از نظر ایمنی و بهداشتی بازدید از آن خطرناک است.
فریدون جعفریان فر ادامه می‌دهد: احیای مجدد این بیمارستان زیرزمینی و قرار گرفتن مجدد آن در معرض بازدید عموم نیازمند یک بودجه قابل توجه برای اجرای اقداماتی نظیر بهسازی فضای فیزیکی و تجهیزات، ساماندهی سیستم برق رسانی و سیستم تهویه، تأسیسات و به‌کارگیری نیروهای حفاظت و حراست است.
وی عنوان می‌کند: بیمارستان زیرزمینی یا زهرا به عنوان پدافند غیرعامل دانشگاه علوم پزشکی دزفول محسوب می‌شود.
این سخنان مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی دزفول در حالی است که این بیمارستان از زمان ساخت تاکنون صرفاً چندسال به عنوان نمایشگاه دائمی طلایه‌داران عرصه سلامت و جلوه‌های مقاومت و ایثار فعالیت داشته و مورد بازدید شهروندان به ویژه دانش‌آموزان و راهیان نور بوده است و در سال‌های قبل از شروع عملیات اجرایی بیمارستان ۴۰۰ تخت خوابی نیز توجهی به این این مکان صورت نگرفته است.
علت احداث بیمارستان زیرزمینی در دزفول
مدیر مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس دزفول در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، در خصوص چگونگی و علت احداث این بیمارستان زیرزمینی در دزفول می‌گوید: اگر دوره حملات موشکی، هوایی و توپخانه‌ای دشمن بعثی به شهرهای جمهوری اسلامی ایران را به سه دوره مشخص تقسیم کنیم، دوره اول از ابتدای شروع جنگ تحمیلی تا پایان سال ۱۳۶۱، دوره دوم حملات موشکی از سال ۱۳۶۲ تا پایان سال ۱۳۶۵ و دوره سوم از ابتدای سال ۱۳۶۶ تا پایان جنگ تحمیلی به تاریخ ۲۹ مرداد سال ۱۳۶۷ خواهد بود.
به گفته سرهنگ بهزاد جولایی، در دوره دوم بالاترین میزان حملات موشکی، توپخانه‌ای و هوایی توسط رژیم بعثی عراق به شهرهای ایران در قالب جنگ شهرها صورت گرفت.
وی با بیان اینکه دزفول بیشترین آسیب را تا پایان سال ۱۳۶۵ از ناحیه موشک‌های دوربرد رژیم بعثی متحمل شد، می‌افزاید: بالغ بر ۱۷۶ موشک زمین به زمین اسکاد، فراگ ۷، العباس و الحسین به دزفول اصابت کرد که در نتیجه این تعداد موشک قریب به ۷۹۸ نفر شهید شدند.
مدیر مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس دزفول بیان می‌کند: تمام یگان‌های سپاه در کنار رودخانه دز در جنب شهرستان دزفول عقبه داشتند و همه آنها همواره در نماز جمعه شهرستان دزفول شرکت می‌کردند و از سویی دزفول به دلیل راهبردی بودن موقعیت و برخورداری از یک لشکر عملیاتی و همچنین مقاومت و پایداری کم نظیر مردمانش همواره مورد طمع دشمنان بود و این مقاومت و ماندن در شهر از سوی مردم، دشمن را به شدت خشمگین کرده بود.
سرهنگ جولایی ادامه می‌دهد: به همین دلیل مناطق مسکونی شهر در آن زمان آماج حملات موشکی و بمباران هوایی بسیار شدید دشمن قرار گرفته بوده ضمن اینکه این حملات بیشتر در هنگام شب و در نقاط مسکونی پرجمعیت رخ می‌داد و موجب تلفات می‌شد.
وی یادآور می‌شود: بنابراین ستاد جبهه و جنگ به دلیل اهمیت سوق الجیشی شهرستان دزفول که یک شهر راهبردی در جبهه‌های جنوب غربی محسوب می‌شد، اقدام به ساخت یک بیمارستان زیرزمینی با متراژ حدود ۵ هزار متر مربع در عمق بیش از ۱۰ متری زمین کرد.
سرهنگ جولایی اضافه می‌کند: این بیمارستان دارای چهار اتاق جراحی بود و در پایین بیمارستان زنان زایمان یا زهرا قرار داشت.
وی با بیان اینکه بیمارستان زیرزمینی یا زهرا به مکان امنی برای انتقال مردم و رزمندگان مجروح تبدیل شده بود، می‌افزاید: پس از هر حمله هوایی گروه‌های مردمی، شهرداری و تیم‌هایی که مخصوص تخلیه منازل آوار شده و حمل شهدا و مجروحان بودند، وارد عمل می‌شدند و مجروحان را به این بیمارستان منتقل می‌کردند.
سلایق شخصی مانع احیای بیمارستان است
«شرایط ویژه ای در شهر حاکم بود و زمان در این بیمارستان معنایی نداشت. هر شب تعداد زیادی از مردمی که از زیر آوار درآورده شده بودند و رزمندگان جبهه‌های جنوب غربی کشور برای عمل‌های جراحی بزرگ و آنی به این بیمارستان منتقل می‌شدند و توسط پزشکان حاذق و پرستاران وظیفه شناس از مرگ نجات می‌یافتند و در این بین عده‌ای نیز به دلیل شدت جراحات به شهادت می‌رسیدند».
سرهنگ جولایی اینها را می‌گوید و ادامه می‌دهد: برخی از پرسنل خدوم و فداکار این بیمارستان از دیگر استانها و شهرهای کشور در قالب مأموریت در این بیمارستان حضور می‌یافتند و با روحیه‌ای جهادی و خستگی ناپذیر به صورت شبانه روزی جهاد می‌کردند.
رئیس مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس دزفول بیان می‌کند: تا یک سال بعد از پایان جنگ، فضای این بیمارستان همچنان مورد استفاده قرار می‌گرفت و زمانی که شهر به حالت عادی برگشت دیگر بیمارستان‌ها وارد چرخه خدمات رسانی شدند.
سرهنگ جولایی یادآور می‌شود: در حدود سال ۱۳۸۵ دکتر رنگچی مدیر وقت شبکه بهداشت شهرستان که خود از پزشکان حاذق و رزمندگان شهرستان بود با همکاری عوامل این شبکه در اقدامی ارزشمند و با هزینه شخصی اقدام به احیای این بیمارستان به شکل موزه می‌کند. بر این اساس امکانات بیمارستان بهسازی شده و با ابتکار دکتر رنگچی و همکارانش تجهیزات محتوایی در قالب ماکت و مطابق با سبک و سیاق دوران دفاع مقدس در بیمارستان زیر زمینی یا زهرا مستقر می‌شود و این بیمارستان یک چینش موزه‌ای به خود می‌گیرد.
وی ادامه می‌دهد: از زمانی که این اقدام انجام شد تا سال ۱۳۹۰ بیمارستان زیرزمینی یا زهرا به عنوان یک موزه فعال بوده و مورد بازدید عموم به ویژه راهیان نور و دانش آموزان قرار گرفته است اما با تغییر مدیریت‌ها و کوتاهی‌های صورت گرفته فعالیت این موزه متوقف شد و اکنون سال‌هاست به دلیل بی توجهی برخی متولیان این مکان ارزشمند به حال خود رها شده است.
سرهنگ جولایی به مکاتبات و جلسات متعدد برای بازسازی این بیمارستان در دوران دولت قبلی اشاره می‌کند و می‌افزاید: موانع اداری و سلایق شخصی برخی افراد مانع شد تا این بیمارستان به وضعیت مطلوبی که مد نظر مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس است، برسد.
کوتاهی در جذب اعتبار
مدیر مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس دزفول همچنین بیان می‌کند: در بین سال‌های ۹۳ تا ۹۴ یک بودجه به میزان ۱۰۰ میلیون تومان از طریق بنیاد حفظ و نشر آثار و ارزش‌های دفاع مقدس و ۱۰۰ میلیون تومان اعتبار دیگر نیز از طریق وزارت بهداشت به این بیمارستان اختصاص یافت که با عملکرد ضعیف مسئولان و کوتاهی‌های صورت گرفته، این اعتبار جذب نشد.
سرهنگ جولایی با بیان اینکه مرکز فرهنگی دفاع مقدس با تمام توان پیگیر احیای این بیمارستان بوده و طراحی‌هایی نیز برای بهسازی این مکان انجام داده است، می‌گوید: بر اساس جلسات متعددی که از سال ۱۳۹۵ فی مابین بنیاد حفظ و نشر آثار دفاع مقدس به نمایندگی از مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس دزفول و ریاست دانشگاه علوم پزشکی دزفول، معاونت فرهنگی این دانشگاه و شهردار و فرماندار وقت در شورای هماهنگی حفظ و نشر آثار و ارزش‌های دفاع مقدس برگزار شد مقرر شده بود این بیمارستان ضمن حفظ تولیت مورد بازبینی قرار گرفته و برای بازدید عموم به صورت مجدد بهسازی و آماده شود ولی این امر مهم همچنان به دلیل سلایق شخصی و برخی تفکرات اشتباه محقق نشده است.
به گفته وی، در آخرین جلسه مربوط به این بیمارستان که با حضور همه مدیران شهرستان برگزار شد با اعلام آمادگی از سوی شهرداری، مقرر شده بود که این بیمارستان برای بازسازی به شهرداری واگذار شود ضمن اینکه دانشگاه علوم پزشکی دزفول نیز متعهد شده بود که قسمت بالایی این بیمارستان را به یک فضای سبز و پارکی که در شأن مردم باشد تبدیل کند.
مدیر مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس دزفول می‌افزاید: بدیهی است که بهسازی فضای فیزیکی و تأسیسات بیمارستان و ماکت‌ها و تجهیزات مستقر در آن و همچنین استقرار تجهیزات محتوایی جدید در این مکان، نیازمند جذب اعتبار است و ضرورت دارد دانشگاه علوم پزشکی دزفول و دیگر مسئولان از طریق استانداری و مسئولان کشوری به دنبال جذب یک ردیف بودجه برای این بیمارستان باشند.
سرهنگ جولایی می‌گوید: در صورت همت متولیان این اعتبار به راحتی جذب می‌شود ضمن اینکه قطعاً جلساتی با مدیران جدید دانشگاه علوم پزشکی دزفول تا رسیدن به نتیجه مطلوب برگزار خواهیم کرد.
وی معتقد است که ساخت ساز بیمارستان ۴۰۰ تختخوابی هیچ مانعی برای بازسازی دوباره این بیمارستان زیرزمینی نیست و لازم است دانشگاه علوم پزشکی هرچه زودتر نسبت به فراهم کردن شرایط برای بهسازی این مکان اقدام کند.
سرهنگ جولایی در ادامه بیمارستان زیرزمینی یا زهرا را یکی از آثار تاریخی و ارزشمند دفاع مقدس و یکی از بزرگترین بیمارستان‌های ساخته شده توسط ستاد پشتیبانی‌جبهه و جنگ بر می‌شمارد و می‌گوید: اگر شرایط بحرانی در منطقه رخ دهد، این بیمارستان می‌تواند همچنان مورد استفاده مجدد قرار بگیرد؛ بنابراین امیدوار هستیم مسئولان به دور از سلایق شخصی مانع تحریف آثار جنگ و خاک گرفتگی این مکان شوند.
وی با تاکید بر اینکه وظیفه ذاتی ما حفظ آثار دفاع مقدس و جلوگیری از تحریف آنها است، می‌افزاید: اسناد و مدارک کاغذی زیادی از شهدا و مجروحان بستری در این بیمارستان وجود دارد که از زمان جنگ تاکنون در گوشه‌ای از این بیمارستان زیرزمینی در حال خاک خوردن و نابودی هستند؛ بنابراین اولین اقدام مهمی که باید انجام شود جمع‌آوری و اسکن این مدارک است تا بتوان از آنها به نحو مطلوبی نگهداری کرد.
رئیس مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس دزفول یادآور می‌شود: ما در تمام این سال‌ها تا جایی که توانسته‌ایم مانع فراموشی این مکان ارزشمند دفاع مقدس شده‌ایم. در این راستا در بسیاری از ایام سال شرایط را برای بازدید کاروان‌های راهیان نور از این بیمارستان با حضور راوی فراهم کرده‌ایم اما این رویه رضایت بخش نیست و باید این بیمارستان یک مکان دائمی برای بازدید عموم باشد.
سرهنگ جولایی با تاکید بر اینکه هرچه زودتر باید تکلیف این مکان ارزشمند دفاع مقدس مشخص شود، می‌گوید: این بیمارستان در صورت احیای مجدد می‌تواند مکان ارزشمندی برای بازدید نسل جوان، دانش آموزان و دانشجویان شهرهای مختلف استان، طلاب و راهیان نور باشد و گردشگری دفاع مقدس را در دزفول تقویت کند و توسعه دهد.
بهسازی بیمارستان به زمان دیگری موکول شده است
در حالی که به گفته رئیس مرکز دفاع مقدس، احیای این مکان منافاتی با احداث بیمارستان ۴۰۰ تخت خوابی ندارد اما فرماندار ویژه دزفول نیز در یک گفت‌وگوی کوتاه با خبرنگار مهر ادعای علوم پزشکی مبنی بر قرار گرفتن این بیمارستان در یک محیط کارگاهی را مطرح می‌کند و می‌گوید: این بیمارستان در پایین بیمارستان ۴۰۰ تخت خوابی و در یک محیط کاملاً کارگاهی قرار دارد؛ بنابراین دانشگاه علوم پزشکی درخواست کرده که عملیات احیای این اثر ارزشمند دفاع مقدس به بعد از بهره برداری از بیمارستان ۴۰۰ تخت خوابی موکول شود.
علی فرهمندپور بر لزوم استفاده از ظرفیت این بیمارستان برای نشان دادن مقاومت و رشادت‌های دوران دفاع مقدس تاکید می‌کند و می‌افزاید: در حال حاضر تعدادی از هنرمندان دزفولی در حال ساخت یک فیلم در فضای این بیمارستان هستند.
وی همچنین احیای این بیمارستان را امری ضروری عنوان می‌کند و می‌گوید: با توجه به درخواست دانشگاه علوم پزشکی، قطعاً بعد از بهره برداری از بیمارستان ۴۰۰ تخت خوابی با همکاری علوم پزشکی و دیگر ادارات شهرستان این بیمارستان زیرزمینی احیا و در معرض بازدید عموم قرار خواهد گرفت.
لزوم اهتمام مسئولان به گردشگری دفاع مقدس
به گزارش خبرنگار مهر، اکنون که در آستانه فرارسیدن چهارم خرداد روز مقاومت و پایداری مردم دزفول هستیم، شایسته بود که مسئولان شهرستان در کنار برنامه‌هایی که صرفاً در چند روز منتهی به چهارم خرداد اجرا می‌شوند با اندکی همت به احیا و راه اندازی این بیمارستان به عنوان یک موزه دفاع مقدس اقدام می‌کردند تا پس از سال‌ها شاهد یک اقدام ماندگار به مناسبت چهارم خرداد می‌بودیم.
امروزه با توجه به متنوع شدن گونه‌های گردشگری در جهان، یکی از انواع خاص گردشگری که در دهه‌های اخیر موردتوجه گردشگران و برنامه ریزان قرارگرفته است، گردشگری جنگ است.
در سال‌های اخیر توجه به گردشگری دفاع مقدس همواره مورد تاکید برخی مسئولان در کشور بوده و در این راستا اقدامات ارزشمند و قابل توجهی نیز در برخی استان‌های کشور صورت گرفته است.
بدیهی است که گردشگری دفاع مقدس می‌تواند ثروت را به بسیاری از مناطق محروم ببرد و ارزش‌های دفاع مقدس را به گردشگران معرفی و به نسل‌های جوان منتقل کند.
دزفول، شهری که به مقاومت و پایداری شهره است در حوزه دفاع مقدس حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و در این بین توجه به بهسازی و احیای بیمارستان زیرزمینی یا زهرا به دلیل متفاوت و کم نظیر بودن می‌تواند گام ارزشمندی در راستای شکوفایی بیش از پیش صنعت گردشگری دفاع مقدس در خوزستان و دزفول شود.
بنابراین ضروری است متولیان در دزفول نسبت به احیای این گنجینه ارزشمند دفاع مقدس اهتمام ورزند و در این راستا هرچه زودتر با برگزاری جلساتی نسبت به رفع اختلاف نظرها و رسیدن به یک نتیجه واحد که منجر به احیای این بیمارستان باشد، اقدام کنند.
بدون شک کسب درآمد برای جبران عقب ماندگی‌های ناشی از جنگ در دزفول یکی از دستاوردهای مهم اهتمام مسئولان این شهرستان به گردشگری دفاع مقدس خواهد بود.
نظر شما