به گزارش خبرنگار مهر، خسرو جعفرزاده منتقد و محقق موسیقی ضمن بیان این مطلب در نخستین نشست بررسی مسائل روز موسیقی ایران که عصر دیروز با حضور "نادر مشایخی" آهنگساز ، "خسرو جعفرزاده" محقق و منتقد ، "علیرضا میرعلی نقی" پژوهشگر موسیقی و "علی دهباشی" مدیر مجله بخارا در محل نشر ثالث برگزار شد؛ در خصوص تعریف موسیقی سنتی گفت : در تعریف موسیقی سنتی یک مشکل اساسی وجود دارد به نظرمن آنچه به عنوان موسیقی سنتی مطرح است تنها نمایشی از این نوع موسیقی است به عنوان مثال کنسرت "محمدرضا لطفی" و "محمد قوی حلم" که چندی پیش برگزار شد در ظاهر موسیقی سنتی است اما با کمی دقت متوجه خواهیم شد که هیچ نشانی از موسیقی سنتی به معنای تعامل و اتصال با موسیقی گذشته دیده نمی شود به نظرمن کنسرت لطفی نمایش آن نوع موسیقی است که تنها جوابگوی تصورات و انتظارات غرب از موسیقی شرق است.
در ابتدای این جلسه "خسرو جعفرزاده " به زمینه های تاریخی موسیقی در ایران اشاره کرد و گفت : در دوران مشروطه خواهی و با شکل گیری مباحثی پیرامون تجددطلبی حرکت هایی در حوزه موسیقی ایران شکل گرفت ضمن اینکه در این دوران هیچ ارتباطی بین شعر و موسیقی وجود نداشت و این در حالی است که در همان زمان ادبیات و شعر در جایگاه خوبی از اجتماع قرار داشت اما موسیقی و موسیقیدان در این دوره به دلیل عدم وجود وسایل ارتباط جمعی مثل رادیو ، تلویزیون و یا صفحه گرامافون تقریبا جایگاه مشخصی در اجتماع نداشت و جزدر مراسم های خاص چون بزم تقریبا هیچ کارکرد دیگری نداشت.
وی با اشاره به وضعیت موسیقی در دوران تجددطلبی گفت : با راه افتادن جریان تجدد خواهی در امور مختلف فرهنگی ،اجتماعی و یا حتی سیاسی ؛ تحولاتی در هنر موسیقی آغاز شد اما درهمان دوران موسیقی چندین منزل از شعر و ادبیات عقب تر بود و نتیجه این شد که در دوران تجدد خواهی ما شاهد حضور شعر نو بودیم اما موسیقی درهمین دوره دچارنوعی بلاتکلیفی و برچسب هایی چون موسیقی اصیل و موسیقی سنتی بود در همین هنگام برخی از ایرانیان که عمدتا از طبقه مرفه بودند به غرب سفر کردند و موسیقی را به شکل آکادمیک آموختند و در همان دوران هنر موسیقی نام علمی و بین المللی به خود گرفت.
درهمان دوران یک جریان دیگری با عنوان موسیقی نوین شکل گرفت که علی نقی وزیری نوازنده تار پرچمدار آن بود او برای تحصیل موسیقی به اروپا سفر کرد و پس از آن پیوند نا محسوسی بین موسیقی ایران و موسیقی غرب به شکل موسیقی تلفیقی ایجاد شد ؛ همزمان با علی نقی وزیری یک راه سومی نیز در ایران شکل گرفت و آن راهی بود که "درویش خان" و " عارف قزوینی" در آن پیش قدم بودند به این معنا که برای اولین بار موسیقی ایران با بیانی تازه در کنسرت با اجرای زنده مطرح شد در این دوران بود که فرم پیش درآمد و تصنیف هایی با محتوای اجتماعی و سیاسی ساخته شد اما در نهایت باید اذعان کنم که این سه راه موسیقی یعنی موسیقی علمی، موسیقی نوین و موسیقی کنسرتی بر خلاف ادیبات با هم در تضاد بودند و هر سه در ادامه راه دچار مشکل شدند در نتیجه هیچ تداومی ایجاد نشد.
جعفرزاده در ادامه به نقش رادیو در پیشرفت موسیقی اشاره کرد و گفت : رفتن به کنسرت و دیدن اجرای زنده پدیده تازه ای بود که متاسفانه بنا به دلایل متعدد شکل نگرفت و اجرای این موسیقی برای عموم به عهده رادیو قرار گرفت به همین دلیل کنسرت رفتن رفته رفته منسوخ شد در همین دوران هم رادیو به شکل انحصاری عمل کرد و موسیقی را جدی نگرفت این وضعیت تا اواخر دهه 40 ادامه داشت و در همین سال ها مسئله رجعت به گذشته و ملیت مطرح شد و با فعالیت هایی که دکتر مسعودیه در راه شناخت موسیقی اصیل انجام داد بار دیگر موسیقی اصیل مطرح شد که "نورعلی خان برومند" و دکتر "داریوش صفت " از پیشگامان این جریان بودند و این وضعیت تا کنون نیز ادامه دارد و امروزه از تمام این جریانات نشانه هایی در فرهنگ موسیقیایی خود می بینیم.
در ادامه این نشست نادر مشایخی درخصوص مشکلات موسیقی معاصر گفت : بزرگ ترین مشکلی که در راه موسیقی ایران وجود دارد گرفتار شدن موسیقدان ها در فرم و ریتم موسیقی ایران است ضمن اینکه تنوع در موسیقی ردیف دستگاهی ایران یکی از مهمترین ویژگی های موسیقی ایرانی است و با وجود تمام مسائل و مشکلاتی که دارد همین تنوع باعث پیشرفت در موسیقی ایران شده است و در این راستا است که موسیقی خودش را نشان می دهد چراکه بزرگ ترین رسالت هنر موسیقی عرضه خودش است.
"علیرضا میرعلی نقی" در ادامه خاطرنشان کرد : اگر بخواهیم وضعیت موسیقی ایران را با توجه به مولفه های اصلی این هنر تعریف کنیم باید وضعیت موسیقی را با توجه به مولفه های اصلی یعنی دولت ، مردم و بخش خصوصی تعریف کنیم چراکه هرکدام از اینها به تنهایی ساز و کار خاص خودشان را دارند در واقع نوعی نظام نامه نانوشته شده وجود دارد که باعث شده هیچ گاه به یک کالبد شکافی درست دست پیدا نکنیم.
جعفرزاده در پاسخ به سئوالی مبنی بر تحولات اخیر در حوزه موسیقی در یک دهه اخیر گفت : به نظرمن درده سال اخیر موسیقی ایرانی با سه موسیقیدان در حال رشد ، تبادل و گفتمان است یکی از آنها "نادر مشایخی " است که تعامل خوبی بین موسیقی غرب و شرق برقرار کرده است ، "داریوش طلایی" در راه شناخت موسیقی ایرانی گام های موثری را برداشته است و درنهایت "حسین علیزاده" شخصیتی است که در پی بوجود آوردن موسیقی ایرانی به زبان روز است یعنی آن نوع موسیقی که مورد احتیاج است که اگر این جریان تداوم پیدا کند به زودی شاهد تحولات شگرفی در عرصه موسیقی معاصر ایران خواهیم بود.
وی در پایان اختلافات موجود بین موسیقدان ها را ازجمله مشکلات عمده در عرصه موسیقی ایرانی دانست و اظهار امیدواری کرد که با رفع تمام این اختلافات می توان به یک زبان واحد در این حوزه دست یافت.
نظر شما