خبرگزاری مهر، گروه استانها- مریم ساحلی: گیلان بهشت‌گون سال‌های بسیار است که گردشگران را از دور و نزدیک به تماشا و سفر فرا می‌خواند. آواز امواج دریا، سبزناکی جنگل‌های هیرکانی، همهمه رودها و آبشارها، تالاب‌های دیدنی، دشت‌های پرگل، بلندی‌ها و مراتع مه‌آلود، ردپای تاریخ و آثار برجای مانده از سالیان دور در این سرزمین سرشار از آداب و رسوم و خرده فرهنگ‌های متعدد، ظرفیتی کم نظیر است که بارها و بارها بر اهمیتش تاکید شده است.
بی‌تردید پیوند گردشگری با اقتصاد گیلان و معیشت ساکنانش از سالیان دور، امری واضح و آشکار بوده اما واقعیت این است که صنعت گردشگری تا کنون نتوانسته به نقش و تأثیری که می‌تواند در توسعه و اقتصاد گیلان داشته باشد، نزدیک شود. در این میان بارها و بارها بر اهمیت جایگاه این صنعت از سوی ساکنان، گردشگران، کارشناسان و حتی متولیان امر تاکید شده، اما متأسفانه جای خالی برنامه ریزی مناسب و اقدامات اساسی برای ارتقا گردشگری در این استان همچنان به قوت خود باقی است.
شاید در نگاهی گذرا این گونه به نظر برسد که همین هجوم گردشگران در تعطیلات، ترافیک سنگین مسیرها، افزایش پسماندها، چادرهای برپاشده و افزایش مسافران هتل‌ها و مسافرخانه‌ها از رونق گردشگری نشان دارد اما با کمی تأمل در می‌یابیم که این مهم تنها با حضور مسافران در این خطه محقق نمی‌شود و زیرساخت‌های لازم و مناسب مادی و معنوی برای این حضور و دقت در ابعاد مختلف گردشگری و ملاحظات آن با توجه به استعدادهای گوناگون تاریخی، ورزشی، هنری، طبیعی و همچنین حساسیت‌های زیست محیطی این استان، پشت غبار بی‌توجهی پنهان مانده است.
گردشگری این نیست
وقتی صحبت از ایام سفر و حضور گردشگران در شهرهای گیلان به میان می‌آید، شاید در ذهن عده‌ای امید به رونق کسب و کارشان پدیدار شود، اما بسیاری از مردم نیز به مشکلاتی می‌اندیشند که بر اثر نبود زیرساخت‌های مناسب و سخت افزارها و نرم افزارهای لازم در حوزه گردشگری به وجود می‌آید.
«شیرین شمس» بانوی گیلانی است که در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: تار و پود معیشت گیلانیان بسیاری در گردشگری ریشه دوانده است اما این مهم با توجه به فشارهای اقتصادی موجود، نیازمند روزآمد شدن و توجه ویژه است. در واقع نمی‌توان به رونق برخی مشاغل فصلی در برخی روزها و ماه‌های سال راضی بود، بلکه باید به جذب هدفمند گردشگران در طول سال و بهره‌مند شدن صحیح از این موهبت اندیشید.
وی یادآور شد: برگزاری جشنواره‌ها با محوریت بعضی محصولات بومی از جمله رخدادهایی است که در عرصه میراث فرهنگی گیلان شاهد هستیم اما از یاد نباید برد که اغلب این جشنواره‌ها از گستره، استمرار و عمق لازم برای رقم زدن رویدادی مؤثر در راستای جذب گردشگران برخوردار نیستند.
این شهروند با اشاره به حساسیت‌های زیست محیطی گیلان افزود: گردشگری باید از ساختاری نظام مند و در هم آمیخته با آموزش، فرهنگ سازی و نظارت برخوردار باشد. رها کردن زباله‌ها در طبیعت، افروختن آتش زیر درختان، سو استفاده برخی کسبه در راستای افزایش قیمت‌ها هنگام حضور گردشگران از جمله مواردی است که در برنامه ریزی ها و اقدامات مسئولان باید مجدانه در نظر گرفته شود.
مسئولیت متولیان امر
اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از جمله ادارات کل مهم در استانی چون گیلان محسوب می‌شود؛ چرا که مدیریت، برنامه ریزی و پیگیری‌های لازم از سوی متولیان گردشگری می‌تواند در اقتصاد، توسعه و آینده این استان نقش بی‌بدیلی داشته باشد.
این تمهیدات و اقدامات در روزگاری که ضربات هولناک همه‌گیری کرونا بر پیکر گردشگری گیلان وارد آمده و از سوی دیگر گرانی‌ها و بیکاری بیش از هر زمان دیگری به گوش می‌رسد، از اهمیتی ویژه برخوردار است. نیمه اردیبهشت ماه امسال «رضا حسن‌پور» سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی گیلان اعلام کرد در تعطیلات عید سعید فطر، استان گیلان میزبان بیش از دو میلیون و ۵۰۰ هزار نفر مسافر بود و ۹۷ درصد از ظرفیت اقامتگاه‌های ثابت و سیار این استان تکمیل شد.
اما آیا بسنده کردن به حضور مسافران در تعطیلات و رونق چند روزه اقامتگاه‌ها و رستوران‌ها برای قدم برداشتن در مسیر توسعه پایدار با تکیه بر گردشگری کافی است؟ در پاسخ به این پرسش، «رحیم یعقوب‌زاده» مدیر مرکز گردشگری علمی فرهنگی دانشجویان ایران در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: نمی‌توان تنها به سفر گردشگران به استان‌هایی چون گیلان دلخوش بود و موضوع مدیریت و برنامه ریزی برای گردشگری را به حال خویش رها کرد.
وی اضافه کرد: این نوع گردشگری به سبب علاقمندی مردم به سفر در تعطیلات و قرار گرفتن سفر در سبد خانوارها شکل گرفته اما رسالت و وظیفه متولیان مربوطه موضوع مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
یعقوب زاده با بیان اینکه گردشگری‌های خاص تر در گیلان با توجه به جاذبه‌های متعدد این استان باید مد نظر قرار گیرد، گفت: گردشگری این استان نباید تنها به حضور گردشگران در ساحل و گردشگری تفریحی خلاصه شود. برخورداری گیلان از کوه، جنگل، مناطق روستایی بکر، آثار باستانی و فرهنگ غذایی متنوع، ظرفیت‌های ویژه ای است که باید از سوی افرادی که مناصب تولی‌گری مرتبط با گردشگری را اشغال کرده اند در نظر گرفته شود و برنامه ریزی برای شکل‌گیری انواع گردشگری بر اساس ظرفیت‌های مناطق صورت گیرد.
گردشگری روستایی و تاریخی
گردشگری روستایی و تاریخی دو نمونه از انواع گردشگری است که می‌تواند در گیلان رونق یابد. هر چند فعالیت اقامتگاه‌های بوم گردی گامی مثبت در راستای گردشگری روستایی محسوب می‌شود اما بی تردید این امر نیازمند توجه بیشتر مسئولان ذی‌ربط است. از سوی دیگر آثار تاریخی بسیاری در گیلان مهجور مانده اند، این در حالی است که مرمت، حفاظت، نگهداری صحیح و معرفی آنها ضرورتی انکار ناپذیر است.
یعقوب زاده با تصریح بر اهمیت نقش توسعه گردشگری روستایی در کاهش مهاجرت روستاییان به شهر اهمیت نقش توسعه گردشگری روستایی در کاهش مهاجرت روستاییان به شهر، بیان کرد: گردشگری روستایی می‌تواند به ایجاد درآمد برای روستاییان و افزایش انگیزه برای فعالیت در روستاها و اثراتی مثبت در بافت‌های روستایی بیانجامد. چرا که بسیاری از مردم علاقمند هستند، راهی نواحی روستایی شوند تا از نزدیک با معماری سنتی، مصالح ساخت و ساز بومی، پوشاک، غذاهای محلی و آداب و رسوم ایشان آشنا شوند.
وی با اشاره به اینکه گردشگری تاریخی نیز یکی از ظرفیت‌های مهم گیلان بشمار می‌رود، ادامه داد: هرچند ماسوله و قلعه رودخان از مناطق مورد اقبال گردشگران هستند اما بسیاری از شهرها و روستاهای گیلان دارای آثار تاریخی مهمی هستند که به خوبی معرفی نشده اند.
یعقوب زاده با تأکید بر اینکه معرفی جاذبه‌های گردشگری گیلان موضوعی است که در مرحله نخست از متولیان گردشگری انتظار می‌رود، اضافه کرد: برای شکل دادن رویدادهای مؤثر و مختلف بر اساس ظرفیت‌های هر ناحیه در فصول مختلف سال توجه به این موضوع می‌تواند به معرفی ظرفیت‌های گردشگری و آداب و رسوم اهالی آن نواحی کمک کند.
وی با اشاره به وجود تنوع غذایی در گیلان به ویژه در شهر رشت، یادآور شد: عملاً اتفاقی برای به کار بردن این ظرفیت ویژه در ارتقای گردشگری استان گیلان اقدامی صورت نگرفته است.
گردشگری گیلان هدفمند نیست
گیلان از ظرفیت‌های لازم برای جذب گردشگران خارجی بهره مند است، اما این مهم مغفول واقع شده است. تعداد گردشگران خارجی در تعطیلات نوروزی سال گذشته ۱۷۰ نفر و در تعطیلات نوروزی امسال ۳۰۰ نفر اعلام شد.
یعقوب زاده گردشگری خارجی را یکی از موضوعات رها شده دانست و اظهار کرد: برنامه ریزی با استفاده از الگوهای موفقی که بسیاری از کشورهای دیگر در عرصه جذب گردشگران خارجی به کار می‌برند در ایران وجود ندارد. وقتی به مطالعه الگوهای موفق در کشورهای دیگر می‌پردازیم در می‌یابیم که مسئولان منتظر نمانده اند تا گردشگران وارد شوند و آنها صرفاً به ارائه آمارها بپردازند.
وی با بیان اینکه گاهی این تصور وجود دارد که آمارهای ارائه شده در این بخش گردشگران خارجی بر اساس مدیریت و برنامه ریزی متولیان امر وارد این استان شده اند در حالی که درست نیست، ادامه داد: این سفرها بر پایه علاقمندی مردم به سفر شکل گرفته است. البته علاقه مردم به سفر بسیار خوب است اما به شرط این که از آن بهره مند شویم و برنامه ریزی مناسب برای توزیع حضور گردشگران در طول سال داشته باشیم و از همه مهم‌تر به جذب گردشگران خارجی بپردازیم.
این کارشناس با بیان اینکه تقریباً می‌توان گفت گردشگری در کل کشور و همچنین گیلان هدفمند و نظام مند نیست تقریباً می‌توان گفت گردشگری در کل کشور و همچنین گیلان هدفمند و نظام مند نیست، یادآور شد: کشورهای دیگر با حمایت از سمن‌ها، کانون‌ها و پایگاه‌های اطلاع رسانی که در حوزه‌های مختلف گردشگری و اطلاع رسانی در این امر فعالیت می‌کنند، به توسعه گردشگری کمک می‌کنند. فراهم آوردن بستر مناسب برای تعامل و تبادل تجربیات فعالان گردشگری و تولیدکنندگان محتوا در این عرصه و تبیین الگوهای موفق کشورهای دیگر برای ایشان و برنامه‌ریزی و اقدام بر اساس دانسته‌ها و تجارب موفق می‌تواند به رونق گردشگری در گیلان کمک کند.
یعقوب زاده تاکید کرد: متأسفانه آنچه که از فعالیت‌های مدیران ذی ربط در عرصه گردشگری می‌بینیم بیشتر محدود به ارائه آمارها و دغدغه‌های مربوط به هزینه‌های پرسنلی و ساختاری است در حالی که برای توسعه گردشگری باید اهداف مشخص و برنامه ریزی برای دستیابی به آن مد نظر قرار گیرد.
نظر شما