"دم دم سحری" و "گره گشو" سنت های پابر جای بوشهری ها در رمضان

به گزارش خبرنگار مهر در بوشهر، در این منطقه مردم به هنگام سحر به در خانه هاى یکدیگر مى روند و همشهریان خود را بیدار مى کنند. هر چند این رسم در بسیارى از نقاط ایران رواج داشته و هنوز نیز تداوم دارد، اما شکل خاص این رسم مخصوص مردم منطقه بوشهر است .

بوشهری ها هنوز با دمام در کوچه های شهر می گردند و میهمانان الهی را به خوردن سحری و انجام اعمال عبادی فرا می خوانند که به این رسم بیدار کردن اهالى محل در بوشهر، هم «دم دم سحرى» گفته مى شود.

دکتر سید جعفر حمیدی، پژوهشگر و استاد دانشگاه در این خصوص به مهر گفت: در ماه مبارک رمضان هنگام سحر براى بیدار کردن مردم دو نفر در حالى که یکى چراغ فانوسى به دست دارد و دیگرى دمامى را به دوش مى کشد به در یک به یک خانه ها مى روند. آن ها سه بار چوب را بر دمام مى کوبند تا مردم با شنیدن صداى آن از خواب بیدار و براى خوردن سحرى آماده شوند. این دو نفر هنگام کوبیدن طبل این شعر را مى خوانند:

خداوندا تو ستارى/ همه خوابند تو بیدارى        به حق لااله الا الله/ همه عالم نگه دارى

در میان مردم استان بوشهر، مردم بوشهر، دشتی و بندر دیلم آداب مفصل ترى را مورد توجه قرار مى دهند. از مهمترین آیین هاى سنتى مردم این مناطق در شب هاى این ماه مبارک «سحرى»، «عزادارى»، «اطعام فقرا»، و پختن «غذاهاى سنتى» است.

روزه داران هر شب با شرکت در مجالس معنوى دعاى افتتاح، قرآن و سخنرانى روحانیان، نمادى با شکوه و حالتى عرفانى به این مجالس مى بخشند.

در بند دیلم مداحان در مساجد و حسینیه ها نیز هنگام سحر و قبل از اذان صبح از طریق بلندگو، نواى رساى «آبى بنوش» که از نیاکان آنان به جاى مانده، نزدیک شدن به اذان صبح را به گوش روزه داران مى رسانند.

این مداحان ۱۵ دقیقه قبل از اذان صبح با سردادن «آبى بنوش و لعنت حق بریزید کن»، «جانم فداى مرقد شاه شهید کن»، «آبى بنوش و تشنه لبنان را بیاد کن»، «لعنت بر شمر و خولى و ابن زیاد کن» نزدیک شدن اذان صبح را به روزه داران یادآورى مى کنند تا بتوانند با روحیه با نشاط در هنگام سحر به راز و نیاز و خوردن سحرى بپردازند.

مردم بندر ریگ در شمال استان هم در شب شهادت حضرت امیر مومنان على (ع) با برگزارى آیین سنج، دمام و سینه زنى سنتى، ارادت خالصانه خود را به نسبت به ائمه اطهار (ع) ابزار مى دارند.

آیین شبانه «گره گشو» نیز یکى دیگر از سنت هاى به جاى مانده گذشتگان این بندر است که در شب ۱۵ ماه مبارک رمضان در میان اهالى مرسوم است.

این مراسم هرچند دیگر در مرکز استان به فراموش یسپرده شده اما رگه هایی از آن را می توان در برخی شهرستان های بوشهر دید.

در این شب مقدس که مصادف با میلاد باسعادت حضرت امام حسن مجتبى (ع) است دسته هاى مختلف که عمده آنان از بچه هاى فقیر تشکیل مى شود با در دست داشتن کیسه و سردادن جملاتى نظیر «گره گشو سرت بشور، با آرد شو» اهالى را از آمدن خود به منازل خبر مى دهند. مردم نیز باریختن برنج، گندم، شکلات و تنقلات دیگر در کیسه هایشان با هدف گشوده شدن مشکلات از آنان پذیرایى مى کنند.

از غذاهاى مخصوص نذر و نیاز و دادن افطارى و سحرى که بیشتر در مساجد و حسینیه ها با نیت برطرف شدن مشکلاتشان و اداى احترام به ائمه اطهار توزیع مى شود حلواى «انگشت پیچ»، نان محلى «گرده»، آش رشته، حلیم، شله زرد، برنج و آبگوشت را مى توان نام برد.

رفتن بر سر مزار شهدا و اموات در روزهاى پنجشنبه و ۱۵ رمضان از رونق بیشترى نسبت به ماه هاى دیگر برخوردار است. اما شب زنده داری جوانان بوشهری در شب هایی قدر و شهادت مولای متقیان جلوه های زیبایی از عشق و ارادت جوانان و ساکنان این خطه به ائمه اطهار را نشان می دهد، به گونه ای که در این شب ها دسته های 20 تا 30 نفری جوانان در میان مساجد، حسینه ها و تکایای شهر در تردد هستند و بر گرمای آیین های عزاداری و مراسم های این شب می افزایند.

همچنین در شب آخر ماه مبارک رمضان مردم براى رویت هلال ماه شوال به پشت بام ها و در کنار ساحل مى روند تا با دیدن ماه، یافتن آن را به اطلاع اهالى برسانند.