رسانه باید اخلاق عمومی را گسترش و تعمیق بخشد

دکتر غلامرضا آذری در تعریف اخلاق رسانه ای به خبرنگار مهر گفت : اخلاق رسانه ای عبارت است از شیوه ها ، روش ها ، قوانین و مقرراتی که به حفظ موضع ، قدرت و فراز و نشیب یک رسانه معنا می بخشد.

وی افزود: به یک تعبیر مقصود من از فراز و نشیب آن جایی است که رسانه نمی تواند آن جور که باید خود را در عرصه عمومی مطرح کند یعنی همان چیزی که تعبیر هابر ماس است، از طرفی اگر قرار باشد این رسانه با حوزه عمومی ترکیب شود آن وقت نهادهای واسطه ای هستند که اخلاق رسانه ای را می توانند میانجیگری کرده و به یک تلفیق آرای صحیح دست یابند. منظور از نهادهای واسطه ای نیز در هر جای دنیا ، مجلس ، نهاد ریاست جمهوری ، پارلمان ها و احزاب است که همه در آن کشور می توانند نقش نهادهای واسطه ای را ایفا کنند.

این متخصص علوم ارتباطات در ادامه به رعایت اخلاق رسانه ای در رسانه های کشورمان اشاره کرد و افزود: در کشور ما در بسیاری موارد در این حوزه سلیقه ای عمل شده است و تنها کسانی که در این حوزه برایمان مهم نبوده اند متخصصان علوم ارتباطات و رسانه ها بوده اند. 

وی در ادامه رسانه را پل آشتی با مردم خواند و در این خصوص گفت : از طریق رسانه نباید ناامیدی را برای مردم زنده کرد. رسانه زمانی می تواند به ارزشهای واقعی دست یابد که بتواند این مفاهیم را به هم نزدیک کند. گاه در رسانه های ما حتی آنقدر که به روانشناسان و جامعه شناسان اهمیت داده می شود به متخصصین علوم ارتباطات توجه نمی شود.

این محقق و استاد دانشگاه یادآور شد: اخلاق رسانه ای ایجاب می کند قبل از هر چیز به یک تفاهم درست و منطقی برسیم و بعد در این تفاهم و تسهیم تجارب بین ما و رسانه اخلاق می تواند به سمت حوزه افکار عمومی منتقل شود. اکنون این نقش را روزنامه ها نیز بازی نمی کنند و اغلب آنها سیاست زده شده اند و به سمت مسائلی می روند که ربطی به قالب رسانه ای آنها ندارد. این مسئله در سینماهای ما نیز دیده می شود. اخلاق رسانه ای به ما نمی گوید هر جور که دلمان خواست رفتار کنیم.

آذری در مورد بحث تبلیغات در رسانه های ما افزود : اخلاق رسانه ای تبلیغ تجاری را نوعی تخصص می داند که در کنار آن می تواند درآمد و کسب شهرت و آبرو نیز برای رسانه داشته باشد اما نه همیشه  توسط یک نفر و یک بنگاه تبلیغاتی. اخلاق رسانه ای نگاه تنبیهی نیست بلکه رسانه در قاموس خود باید اصولی را در نظر بگیرد که این اصول بنیادی هستند . احترام به کارشناس ، احترام به محتوا و احترام به جایگاه ارزشمند یک تبلیغ تجاری گاه می تواند برای یک رسانه اعتبار نیز بیاورد ولی اگر قرار باشد آن تبلیغ تجاری همیشه از یک کانال و یک محل تبلیغاتی مطرح شود این امر دارای پرسش و انتقاد است.

وی در ادامه به کاهش قدرت اعتباری رسانه ها در سطح جامعه اشاره کرد و گفت : در این حیطه نباید فقط نگاه کمی به کارشناسان و اساتید این حوزه داشت حتی  اساتیدی که فقط نظریه و تاریخ درس می دهند نیز می توانند اظهار نظر کنند و خط مش تعیین کنند در غیر این صورت هر کس  باید راه خود را برود. گاه عدم رعایت این مسائل در زیر چتر رسانه ها به عدم رعایت اخلاق رسانه ای می انجامد.

آذری در ادامه سخنان خود حمایت کننده اصلی اخلاق رسانه ها را حقوق رسانه ها عنوان کرد و افزود : رسانه باید بتواند به حداکثر امکان لازم برای انتقال پیام مورد نظر خود دست یابد به طوریکه این حداکثر باعث از بین رفتن حداقل آن نشود. از نظر من در حقوق رسانه ما بیش از هر چیز به حقوق مخاطب احتیاج داریم چون تنها کسانی که واقعا احتیاج دارند به آنها کمک شود مخاطبان ما هستند.

مترجم کتاب  " پیشتازان علم ارتباطات " منابع موجود در حوزه اخلاق رسانه را ضعیف و ناقص عنون کرد و گفت : ما در اخلاق رسانه ای حداقل به 4 یا 5 کتاب بنیادی احتیاج داریم نه فقط یکسری کتاب ترجمه شده که به قفسه ها رود، بلکه کتابهایی که بتوان از آنها رهنمود و راهکار و ماده و قانون و تبصره بیرون آورد . در این زمینه تنها بخشی که می تواند کمک کند همان حقوق است که حقوق هر فرد به روشنی مشخص باشد.

دکتر غلامرضا آذری به عنوان یک تحلیلگر مسائل اساسی حوزه رسانه ها که هم اکنون کتاب "مطالعات انتقادی ارتباطات "  را در دست تألیف و ترجمه دارد ، رسانه را نیازمند متخصصان و افرادی دانست که متولی جریان فکری در جامعه باشند و تنها به منافع شخصی خود فکر نکنند بلکه به منافع عمومی جامعه بیندیشند.