جوانان با قله های فرهنگی ما فاصله نوری دارند / دانشگاه هیچ دینی بر گردن ادبیات ما ندارد

وی در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن اشاره به اینکه اکثر حافظ شناسان تنها به تصحیح دیوان حافظ اکتفا کرده اند گفت: وقتی حافظ از دیدگاه زیبایی شناسی و شاعرانگی به نسل جوان معرفی نمی شود، مشخص است که جوانان با حافظ انس نمی گیرند.

احتشامی افزود: حافظ شناسان و مصححان دیوان حافظ یا در افت و خیز لغات و واژه ها و متل ها و مثل های دیوان حافظ غرق شده اند یا به دنبال حل مشکلات دیوان وی هستند. 50 سال است که عده ای در حال تحقیق بر روی این هستند که "روی کشتی نشستگان" درست است یا "روی کشتی شکستگان" در حالی که از حل آن هیچ چیزی عاید فرهنگ ما نخواهد شد.

این استاد دانشگاه با اشاره به کتاب هایی که به دنبال تصحیح ابیات عربی حافظ هستند افزود: افرادی 200، 300 صفحه کتاب می نویسد تا ثابت کنند "باد شرطه" در اشعار حافظ بادی آرام بوده یا اینکه مثلا "خویش" در اشعار حافظ با "خیش" گاوآهن ارتباط داشته است. مشخص است که جوانان با خواندن این کتاب ها دلزده می شوند.

وی با تاکید بر اینکه اکثر پژوهش هایی که فاقد توجه به زیبایی شناسی حافظ هستند در نسل امروز دلزدگی ایجاد می کنند، اضافه کرد: جهان بینی و هنر حافظ به فراموشی سپرده شده است. در حالی که ما می توانیم با حافظ بسیاری از مسائل روحی افراد را حل یا حداقل به آرامش برسانیم. ما نتوانسته ایم ادبیات گذشته را به زندگی امروز نزدیک کنیم. جوان های امروز با قله های فرهنگی ما فاصله نوری دارند و احساس مشترکی بین خود و گذشتگان نمی بینند.

خسرو احتشامی این مشکل را برعهده مدرسان و نویسندگان نسل گذشته و خودش دانست و گفت: وقتی ما اصلا نمی دانیم جوان ها به چه چیزی فکر می کنند و وقتی برای حافظ الوهیتی قائل می شویم که دسترسی جوانان به او را مشکل می کند بنابراین جوانان مثل غریبه با حافظ روبرو می شوند.

این شاعر افزود: جوانان به دنبال این هستند که با گذشتگان خود ارتباط ملموسی برقرار کنند و ادبیات غرب این امکان را به آنها می دهد. ولی ما هیچ اطلاعاتی از قله های ادبیات مان و درباره نگاه آنها به عشق و زندگی روزمره ارائه نمی دهیم و بنابراین گذشتگان از دایره زندگی نسل امروز خارج می شوند.

وی با انتقاد از شیوع "بسامد واژه شناسی" در دانشگاه ها گفت: متاسفانه بسیاری از اساتید، دانشجویان را به شمردن اسامی در دیوان ها وامی دارند و جوان ها هم گمان می کنند که مشغول انجام یک کار علمی هستند. سوگمندانه می گویم که اندیشه، شاعرانگی و شعر حافظ در کلاس های حافظ شناسی دانشگاه ها به فراموشی سپرده شده است. حتی در کنگره های شعر هم بیشتر اساتید دانشگاه که به دنبال تصحیح متون هستند و ذوق هنری ندارند جای شاعران را گرفته اند.

وی در ادامه با گلایه از حافظ شناسانی که حافظ را از پشت عدسی چشم کسانی مثل علامه قزوینی، خانلری، انجوی شیرازی و... می بینند، تصریح کرد: متاسفانه دیدگاه های اساتید مرتب تکرار می شود. در صورتی که اگر کسی به دنبال بررسی دیوان حافظ است باید از دریچه چشم خودش، موضوعی جدید را مطرح کند. متاسفانه در حال حاضر حتی بسیاری از بزرگان ادبیات فارسی هم به دام موسیقی شناسی حروف دیوان حافظ افتاده اند که مثلا در یک بیت چند "الف" یا "دال" به کار رفته است که به هیچ عنوان به درد دانشجویان نمی خورد.

وی تاکید کرد: متاسفانه ادبیات ما فاقد آن تازگی است که در ادبیات جهان وجود دارد در حالی که من معتقدم می توان حافظ را با ادبیات آوانگارد امروز تطبیق داد. انگیزه ای که جوانان را وا دارد تا به دهلیزهای پنهان شعر و شاعری و زیبایی شناسی سرک بکشند و به کشف و شهود برسند وجود ندارد.