خبرگزاری مهر - گروه استانها: کتیبه «سنگ‌نوشته» خرم‌آباد یکی از این کتیبه‌های کهن و فرهنگی است که افشاگر راز قدمت، تاریخ، فرهنگ و سیر و سلوک سبک زندگی ایرانیان باستان است، این یادمان فرهنگی و تاریخی به تاریخ ۵۱۳ هجری قمری از قرن ششم هجری است، این اثر مربوط به زمان حمکرانی «طغرل تکین ابوسعید» از حمکرانان ملک‌شاه سلجوقی در قرن ششم هجری است که حاکم شهر شاپورخواست بوده است، «آل برسق» در قرن ششم هجری در لرستان حکومت گسترده و قدرتمندی داشته‌اند و کتیبه «سنگ‌نوشته» از این گروه در شهر قدیم شاپورخواست (خرم‌آباد کنونی) به یادگار مانده است.
«سنگ‌نوشته» اولین و کهن‌ترین سند منابع ملی ایران
«سنگ‌نوشته» سندی معتبر بر اثبات موجودیت شهر شاپورخواست در این مکان است که بقایا و عناصر معماری این شهر هنوز هم در چندصدمتری جنوب خرم‌آباد در آثاری چون «مناره آجری» و «آسیاب گبری» موجود است.
کتیبه «سنگ‌نوشته» به خط کوفی و با زبان فارسی در چهار سطر نوشته شده است، به طوری که سطور دور تا دور سنگ‌نوشته مکعبی شکل را دربر می‌گیرند، بر روی این «سنگ‌نوشته» قوانین شهر نوشته شده است.
از جمله قوانین مهم که بر روی این «سنگ‌نوشته» حک شده است می‌توان به بخشش علفچر یا تعیین محدوده چراگاه برای ایلات در منطقه «گرکاه» در جنوب شهر خرم آباد اشاره کرد و با توجه به اینکه ایل‌راه‌های باستان در عبور از کرگاه ملزم به رعایت قانون حفظ مراتع لرستان برای نسل آینده بودند، این سنگ‌نوشته اولین و کهن‌ترین سند منابع ملی در ایران محسوب می‌شود.
در کنار این قانون، قوانین دیگری از حاکم شهر در آن زمان روی این سنگ‌نوشته به تحریر درآمده است که مردم شهر شاپورخواست در قرن ششم هجری ملزم به اجرای آن بوده‌اند.
«سنگ‌نوشته» نخستین کتیبه منشور عفاف و حجاب
در اواخر دهه ۱۳۸۰ در قسمت غربی این «سنگ‌نوشته» بقایای یک دیوار سنگی به‌دست آمد که احتمالاً بیانگر این است که دیوار ورودی شهر در این قسمت بوده است، یعنی کسانی که قصد ورود به شهر شاپورخواست را داشتند ابتدا باید از این دوازه عبور می‌کردند و در بدو ورود با کتیبه قوانین شهر مواجه می‌شدند و ملزم به اجرای این قوانین بودند.
عطا حسن پور مدیرکل میراث لرستان فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان لرستان در باب دیگر ابعاد این کتیبه تاریخی در لرستان، اظهار داشت: «سنگ نوشته» خرم آباد از حیث برخی فرامین اخلاقی کهن‌ترین کتیبه عفاف و حجاب ایران در استان لرستان محسوب می‌شود.
وی، ادامه داد: «سنگ نوشته» خرم‌آباد به عنوان نخستین و کهن‌ترین کتیبه و منشور عفاف و حجاب ایران به عنوان یک اثر تاریخی گویای وجود این ارزش در بین زنان و مردان از گذشته‌های دور تاکنون است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان لرستان، اظهار داشت: این کتیبه ارزشمند تاریخی که زمانی در دروازه شهر خرم‌آباد قرار داشته، فرهنگ و آداب و رسوم مردم و همچنین تاریخ و تمدن این دیار را فریاد می‌زند.
حسن‌پور، تاکید کرد: سابقه حجاب و عفاف در کشور ما حتی به دوران تاریخی هخامنشیان و ساسانی می‌رسد و همیشه از ارزش‌های مردم این سرزمین محسوب می شده است.
وی با اشاره به اینکه حجاب اسلامی در بین زنان و مردان این سرزمین ذاتی است، تصریح کرد: در دوران پهلوی حتی با چوب و چماق هم نتوانستند چادر و حجاب را از زنان این سرزمین بگیرند و اکنون هم مانند تاریخ گذشته ایران به خوبی از این عنصر مهم دینی محافظت می‌شود.
بازدید گردشگران از «سنگ‌نوشته»
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان، گفت: «سنگ‌نوشته» بخشی از صخره منفرد از کوه مدبه خرم‌آباد است که در حال‌حاضر در کنار جاده سراسری خرم‌آباد به تهران قرار گرفته است و در منظر عموم گردشگران قرار دارد.
حسن پور، افزود: ارتفاع «سنگ‌نوشته» نیز با احتساب دو پله در چهار ضلع آن به حدود دو و نیم متر می‌رسد.
وی، اظهار داست: این اثر فرهنگی- تاریخی در خیابان شریعتی شهر خرم‌آباد قرار دارد و به شماره ۳۹۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان، بیان کرد: این اثر در زمان‌های گذشته به «برد نوشته» که به معنای همان سنگ نوشته در زبان لری است، معروف بوده است.
حسن پور، بیان داشت: در این سنگ نوشته در خصوص بخشش علفچر در چراگاه‌های شاپور خواست و ممنوعیت برخی سنت‌هایی ناپسند از جمله پوشیدن لباس‌های ابریشمی برای مرد و زن به عنوان یکی از قوانین شهر تاکید شده است.
نظر شما