پیام مهم یک فیلمساز جنجالی

به گزارش خبرنگار مهر، مایکل مور در پنجمین فیلم بلند خود به یک موضوع داغ دیگر می پردازد: بهداشت و درمان در آمریکا. حرف اصلی او - اینکه سیستم بهداشت و درمان در آمریکا وضعیتی نابسامان دارد و کشورهای دیگر از این لحاظ  وضعیت بهتری دارند - خیلی انقلابی نیست، اما او این مسئله را به شکلی جالب طرح می‌کند.

پوستر" سیکو"

مور به گواه آنچه تاکنون نشان داده، نه یک ژورنالیست سختکوش و نه یک مستندساز به معنای سنتی آن است. او بیشتر یک آدم جنجال‌برانگیز است. گاهی اوقات وقتی می خواهد حرف مهمی بزند، منیت سر راهش قرار می‌گیرد، اتفاقی که در "سیکو" نیز لحظه‌هایی روی می‌دهد، اما او می داند چه کار کند که حتی خشکترین مسائل نیز کاملا قابل دیدن باشد. "سیکو" در قالب یک فیلم مستند همان مشکلات فیلم‌های قبلی او را دارد، هرچند به عنوان یک قطعه بصری یا جدلی یک نمونه تاثیرگذار از فیلمسازی است.

فرضیه و نگرش مور در "سیکو" بسیار روراست است و خود فیلم در مجموع بسیار بهتر از "فارنهایت 911" فیلم قبل اوست که فاقد تمرکز بود. او فیلم خود را با داستان‌هایی ترسناک از سیستم بهداشت در آمریکا آغاز می‌کند که در آن مردم می‌میرند، چون تحت درمان قرار نمی‌گیرند، انگشتان خود را از دست می‌دهند، چون نمی‌توانند پول بیمارستان خود را بدهند و پیش از بهبودی کامل از بیمارستان مرخص می‌شوند، چون از پس هزینه‌های بیمارستان بر نمی‌آیند. هرچند مور اغراق می‌کند، اما هر کس در آمریکا سر و کارش با اداره بیمه افتاده باشد یا در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شده باشد، می‌داند وقتی در ایالت متحده صحبت از پوشش پزشکی می‌شود، حرص است که حرف اول را می‌زند.

پس از آنکه مور در فیلم خود بعضی از بزرگترین شکست‌های سیستم درمانی آمریکا را به تصویر می‌کشد، تماشاگر خود را به چهار کشور دیگر می‌برد، جایی که سیستم بهداشت و درمان نگاه مردم به بیماری و ناتوانی را تغییر داده است: کانادا، انگلستان، فرانسه و کوبا. مور به جرات در ستایش سیستم‌های حاکم بر این کشورها زیاده‌روی، اما سوال اصلی او معتبر است. اگر آنها می‌توانند، چرا ما نتوانیم؟ عجیب اینکه او پاسخ این سوال‌ها را با همان جدیت دنبال نمی‌کند، شاید به این خاطر که پاسخ آشکار است. او به قدرت سیاسی کمپانی‌های تولید دارو و شرکت های بیمه اشاره می‌کند، اما در نهایت تعجب حاضر نیست به آنها حمله کند.

آنچه باعث ضعف کار مور می‌شود، گوشه وکنایه‌های سیاسی گاه و بیگاه او در فیلم است. سیستم بهداشت و درمان یک قضیه سیاسی نیست، چرا که همین شرکت‌ها به بسیاری از جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها پول می‌دهند تا شرایط موجود را تایید کنند. به همین دلیل صحنه‌هایی که آشکارا در ضدیت با بوش و حمایت از کلینتن است، باعث می‌شود مور از پیام اصلی و مهم خود دور شود.

از جهاتی مور بدترین دشمن خودش است. در گذشته او داده‌ها را چنان پیچانده و آن قدر آشکار در آمار و ارقام دست برده که حتی قطعی‌ترین اطلاعات در "سیکو" را تا زمانی که صحت آن مشخص نشده، باید با تردید نگاه کرد. هرچند او در این فیلم خود را از آمار و ارقام دور نگه می دارد و در عوض بر روایت‌های اول‌شخص متمرکز می‌شود که تعدادی از آنها واقعا قلب را به درد می‌آورد. نه اینکه بگوییم مور همیشه عادلانه برخورد می‌کند، اما تا پیش از "سیکو" چنین مسئله ای هیچگاه دغدغه او نبوده است.

چه بگوییم مور در فیلم خود موعظه می‌کند یا در واقعیت دست می‌برد یا هر چیز دیگر، چیزی از اهمیت پیام او کاسته نمی‌شود. او به شیوه معمول خود هر چه از دستش بر می‌آید انجام می دهد تا درجه‌ای از سرگرمی را به یک مضمون جدی اضافه کند. "سیکو" به خوبی چیده شده است، گو اینکه کمی طولانی است (سکانس های کانادا، انگلستان و فرانسه می توانست کوتاهتر باشد)، اما طنز و ترحم در فیلم به خوبی با هم تلفیق شده است. "سیکو" فیلمی دارای نقاط ضعف، اما تاثیرگذار است.

"سیکو" محصول سال 2007 آمریکا و مدت زمان آن 125 دقیقه است. این فیلم نخستین بار در جشنواره فیلم کن نمایش داده شد.