مصرف مواد مخدر؛ سوختن جسم و روح و خانواده

به گزارش خبرگزاری مهر، به نقل از فرهنگسرای سلامت: عاقبت افرادی که به مصرف مواد مخدر مبادرت می ورزند باید درس عبرتی برای افراد دیگر به خصوص جوانان باشد تا به خاطر شادی ها، خوشی ها و اثرات کاذب و زودگذر و تحت تاثیر به ظاهر دوستان ، هرگز حتی فکر مصرف آنها را نیز به خود راه ندهند.

آنچه که باعث تعجب است این است که خیلی وقت ها افرادی دچار سوء مصرف مواد می گردند که در خانواده خود شخص معتاد داشته و عاقبت درد و رنج وی را کاملا لمس کرده و با چشمان خود می بینند که همیشه از آنان انتقاد می شود. ولی اکنون خود گرفتار این مسئله اند. راستی چرا ما علی رغم نظاره و لمس مشکلات دیگران، جا پای آنها می گذاریم؟

طبق آمارهای موجود هم اکنون حدود یک میلیون و دویست هزار نفر وابسته به مواد مخدر در کشور ما وجود دارند که حدود 200 هزار نفر ایشان تزریقی بوده و در معرض شدید ابتلاء به ایدز و هپاتیت و... هستند و البته تهیه آمار اعتیاد در کشور ما به جهت مسائل فرهنگی مشکل بوده و با احتساب افرادی که به صورت تفننی مواد مخدر مصرف می کنند، آمار واقعی رقمی حدود 3 میلیون نفر تخمین زده می شود.

متاسفانه مصرف مواد مخدر به عنوان انگیزه مثبت برای لذت، نشاط، تفریح و تکمیل اوقات فراغت رهایی از تنهایی و فرار از مشکلات، بین برخی جوانان رواج یافته و از همه تاسف بارتر اینکه، الگوی مصرف مواد مخدر به سرعت در حال تغییر بوده و از مواد سنتی به مواد صنعتی و قرص های اکستازی در حال تغییر است.

مواد مخدر جدید مخلوطی از چند ماده اعتیاد آور با درجه خلوصی بالاترند که مصرف آنها وابستگی به چند ماده مخدر را به طور همزمان به دنبال دارد.

به عنوان مثال کریستال در کشور ما همان هروئین با درجه خلوص بالاتر است و یا مثلا کراک در خارج از کشور مشتقی از کوکائین و در کشور ما ترکیب با درجه خلوص بالاتر هروئین و گاه کمی کوکائین می باشد.

بزرگترین خطر کنونی جامعه، فروش هروئین به نام "کراک" و "کریستال" تحت عنوان مواد نشئه کننده ای که اعتیاد آور نیستند می باشد.

در اینجا برای آشنایی بیشتر با انواع مواد مخدر توضیحاتی مطرح می‌شود:

تمامی مواد روانگردان و مخدر روی مغز و تمام بافت های بدن تاثیر می گذارند که سن، درجه خلوص مواد، میزان مصرف، روش مصرف و وضعیت سلامت روانی فرد و مسائل خانوادگی وی بر آن موثر است.

انواع مواد

مواد به چند گروه تقسیم می گردند:

1- مخدرها Narcotics  تریاک و مشتقات آن: کدئین، مرفین و هروئین که سبب القای بی حسی، کرختی، رخوت و خواب شدید می شوند. و مخدرهای صنعتی مثل پتیدین، به ویژه نورفین و ...

2- محرک ها Stimulant
که موجب افزایش انرژی، هوشیاری، فعالیت جسمی، کاهش خستگی و اشتهاء، افزایش ضربان قلب و فشار خون می شود. مثل کوکائین و آمفتامین

3- توهم زا Hallocinogens
توهم زاها سبب تغییر و اختلال در خلق و خو، ادراک و حواس بینایی و شنوایی و همچنین القای حالت رویا در زمان بیداری می گردد. مثل ماری جوآنا ، ال- اس - دی ( LSD ) ، حشیش، سکالین و پسیلوسیلین

4- خواب آورها
باربیتوراتها، داروهای ضد افسردگی و آرام بخش مثل مپروبامات و بنزودیازپین ها

در اینجا بد نیست به انواع گیاهان روانگردان نیز اشاره شود:

1-خشخاش( Opium ) که از آن تریاک، مرفین، کدئین و هروئین استخراج می گردد.

2- شاهدانه ( Cannabis stiva ) که از آن ماری جوآنا و حشیش گرفته می شود. حشیش از صمغ گیاه و ماری جوانا از ساقه و برگ آن گرفته می شود.

3- کوکا ( Coca ) که از آن کوکائین ( Cocain ) استخراج می شود که یک آلکالوئید بی حس کننده موضعی به شمار می رود.

آثار مواد مخدر بر بدن:

مهمترین محل اثر مواد مخدر بر مغز است که تاثیر آن به صورت احساس آرامش ، کاهش درد، کاهش فعالیت مرکز تنفس، یبوست و اعتیاد می باشد.

لازم است بدانیم از مغز مواد شبه مخدر، به نام اندورفین و انکفالین ترشح می شود که در صورت اعتیاد به مواد مخدر ترشح این مواد سرکوب می گردد.

علت روی آوردن به مواد مخدر

در حالت طبیعی وقتی شما کاری انجام می دهید که موجب رضایت شما می گردد از مغز موادی به نام دوپامین و نوراپی نفرین ترشح می شود که اثر این مواد روی مغز منجر به احساس رضایت و لذت می گردد.

مواد مخدر با تاثیر بر همین سیستم منجر به ایجاد اختلال در عملکرد این سیستم می گردد. و از این پس شخص مصرف کننده به خیلی از کارها که قبلا برایش لذت بخش بوده تمایل نشان نداده و برعکس با دیدن مصرف مواد توسط دیگران و حتی عکس های مصرف مواد مخدر احساس نیاز به مصرف مواد و لذت و رضایت می کند.

اما گذشته از آثار ثابت شده مواد مخدر، باورهای غلط زیر نیز در شیوع مصرف مواد مخدر موثر است.

1- برای تسکین دردهای حاد و مزمن:
این مواد واکنش انسان را نسبت به حس درد کاهش می دهند و فقط اثر تسکینی دارند ولی عامل ایجاد درد را درمان نمی کنند و مشکل همچنان باقیست، مثلا شخصی که دچار بیماری و درد مفاصل زانو و یا دیسک کمر می باشد با مصرف مواد، دردش تسکین می یابد ولی بیماری درمان نشده و اتفاقا شخص چون درد کمتری حس می کند باز به این مفاصل فشار بیشتری وارد کرده و منجر به آسیب بیشتر آن می شود.

ولی مشکل به اینجا ختم نمی شود. پس از مدتی بدن به مواد عادت کرده و شخص مجبور به افزایش میزان و دفعات مصرف می شود که گاهی تا 30 برابر مقدار مصرف اولیه برای تسکین درد مصرف می نماید.

2- عقیده اشتباه دیگر، اثر مواد مخدر بر کاهش قند خون در بیماران دیابتی است که تاکنون توسط مراجع علمی به اثبات نرسیده است.

3- اعتقاد به اثر مواد مخدر در کاهش اضطراب و افسردگی و سایر بیماری های روانی است که متاسفانه چنین نبوده و در نهایت منجر به اعتیاد و مشکلات بعدی می‌شود.

بد نیست بدانیم افراد مبتلا به اضطراب و افسردگی ، بسیار مستعد ابتلا به اعتیاد هستند که متاسفانه در جوانان یکی از علل مهم شروع مصرف مواد مخدر بوده و مهمترین عامل در پیشگیری، روابط خوب خانوادگی و اجتماعی است.

4- استفاده مواد در رانندگان و شغل هایی که نیاز به تمرکز و بیداری طولانی مدت دارد نیز متاسفانه موجب اعتیاد و مشکلات بعدی می شود.

در اینجا لازم به ذکر است که خیلی از دردهای بشر، روانزاد است، یعنی خود ما برای خود مشکل درست می کنیم، اتفاقی که در حال حاضر برای یک فرد رخ داده، برای خیلی از انسان های دیگر نیز رخ داده است ولی فرد بی توجه به این مسئله، دچار اضطراب شدید و افسردگی شده و قادر به ادامه کار نیست درصورتیکه خیلی ها با توکل و اعتماد به نفس ادامه داده تا به موفقیت دست یابند.

متاسفانه خیلی از اوقات جوانان جهت رهایی از تریاک و با این فکر که مدتی از شیشه یا کراک استفاده می کنیم تا تریاک فراموشمان شود و چون این مواد اعتیاد آور نیستند آنها را کنار می گذاریم. به دام این دو ماده مهلک می افتند.

در اینجا لازم به ذکر است که ترک اعتیاد با 2 هدف صورت می‌گیرد:

1- ترک به معنای پاکی کامل، یعنی کنار گذاشتن و قطع مصرف به طور کامل 

2- ترک با هدف کاهش آسیب که برای افرادی استفاده می شود که در حال حاضر اراده ترک کامل را نداشته و دچار فرم های پیشرفته اعتیاد، همراه با حرکات پرخطر شده اند. مثلا تزریق می کنند. که در این موارد به آنها توصیه می گردد چنانچه تمایل به ترک ندارید حداقل فرم تزریقی را ترک نموده و از روش های دیگر استفاده نمایید و یا ترجیحا از داروهایی که به این منظور وجود دارد. البته با نظر و تجویز پزشک و نه اطرافیان غیر متخصص. و به این ترتیب در اصل یک قدم به سمت سلامتی حرکت نمایید.

1- مخدرها (تریاک و آلکالوئیدهای آن مرفین، کدئین و ...)

تریاک شیرابه سفت شده ایست که از گیاهی به نام کوکنار یا خشخاش گرفته می شود. تریاک به رنگ قهوه ای با بوی تند و نافذ می باشد.

نحوه مصرف: به روش تدخین (کشیدن)، حل کردن، بلعیدن

با مصرف تریاک ابتدا نوعی نشاط و سرخوشی به شخص دست می دهد. که پس از آن علائم خماری بارز گشته و شخص مجبور به تکرار مصرف و افزایش میزان آن می گردد. با ادامه مصرف اراده شخصی سست و متزلزل شده و از لحاظ اجتماعی و اخلاقی رو به قهقرا می رود و با زیر پا گذاشتن ضوابط اخلاقی و قوانین و مقررات، تمام فعالیت های خود را محدود به تهیه پول برای خرید مواد مخدر و پیدا کردن محلی برای مصرف مواد می نماید و البته پس از مدت کوتاهی سرخوشی، دوباره دنبال تهیه پول برای تهیه مواد و مصرف آن و ... و مشکل از آنجا بیشتر می‌شود که شخص نتواند از راه درست هزینه مصرف را تامین کند.

مصرف بیش از حد تریاک در انسان موجب مسمومیت می شود که به صورت سردرد، سرگیجه، سنگینی سر، احساس تشنگی شدید، خواب عمیق، تنگ شدن مردمک و عدم پاسخ به نور، تنفس کند و آهسته، حتی 5-4 تنفس در دقیقه (تعداد تنفس در انسان طبیعی 14-12 بار در دقیقه) و در نهایت وقفه کامل تنفسی، اغما و حتی مرگ می شود. در اصل شخصی کاملا سالم در اثر کم نفس کشیدن خفه می شود.

مرفین و کدئین نیز آلکالوئیدهای تریاک می باشند که اولی به عنوان مسکن و دومی به عنوان ضد سرفه کاربرد پزشکی دارند.

هروئین: "تضعیف کننده سیستم اعصاب مرکزی" نام های دیگر Horse ، Smack

هروئین یکی از مشتقات نیمه صناعی مرفین است. هروئین خالص پودری نرم و سفید می باشد. البته هروئینی که معمولا توسط فروشندگان عرضه می شود، جهت سود بیشتر با گچ، تالک، شیر خشک، آرد، پودر بیکربنات و ... مخلوط شده و تنها 5% آن هروئین خالص و 95% دیگر مواد فوق می باشد. این ناخالصی ها منجر به ایجاد آسیب در جدار رگها می شود. هروئین را معمولا در تکه های پلاستیکی با شکل مخروطی بسته بندی می کنند.

قدرت اعتیاد آوری هروئین بسیار زیاد است.

سایر ضد دردهای مخدر شامل مشتقات خشخاش( تریاک، مرفین ) و داروهای صنعتی( سنتتیک) ( پتیدن، متادون، دکستر و پروپوکسی فن ) همه اعتیاد آور بوده و مصرف آنها باعث ایجاد تحمل و وابستگی می گردد، و از این میان هروئین، قوی تر و خطرناکتربوده و مصرف آن شایعتر است.

نحوه مصرف:

هروئین پودری سفید رنگ با دانه های قهوه ای است که به روش: تدخین (وجود دستمال کاغذی یا تکه های مقوای سوخته و زرورقی که رو به آلومینیومی آن سوخته و سیاه است می تواند علامت مصرف هروئین باشد). و تزریق مصرف می شود

A- اثر مخدرها در کوتاه مدت:

مخدرهای قوی در کوتاه مدت باعث ایجاد سرخوشی و رضایت شده، دردها را کاهش داده، تعداد تنفس، ضربان قلب حرکات روده ها را از طریق کاهش فعالیت سیستم عصبی کاهش می‌دهد. با مصرف بیشتر دارو خواب آلودگی ایجاد می شود که گاهی اوقات منجر به کما و حتی مرگ در اثر قطع تنفس می گردد.

B- مصرف طولانی مخدرها:

مصرف طولانی مدت مخدرها باعث پیوست، کاهش میل جنسی ، قطع عادت ماهانه، بی اشتهایی و عدم توجه به وضعیت تغذیه و ... می شود.

ترک:

24-6 ساعت پس قطع مصرف مواد در بیمار علائم شبیه آنفلوآنزا، مثل آبریزش بینی و چشم ، تعریق، احساس گرما و سرما، بی خوابی، اضطراب ، تهوع ، گرفتگی و پرش عضلانی، دردها، اسهال و دل پیچه ظاهر می شود، که 48 تا 72 ساعت بعد از قطع به شدیدترین حالت رسیده و پس از 10-7 روز کاهش یافته و برطرف می گردد.

درصورت مشاهده این علائم، فرد مشکوک به مصرف مواد مخدر است: بی تفاوتی ، عدم توجه به تغذیه و بهداشت فردی، بی اشتهایی و کاهش وزن، تغییر علایق و سلیقه به طوری که فرد به سرگرمی های خویش کم توجهی می نماید. در اثر مصرف بیشتر از حد قطر مردمک کوچک شده و خواب آلودگی، کاهش تنفس و در نهایت اغماء و مرگ رخ می دهد.

2- محرک ها

الف - کوکائین Crack, cokd, Snow, Nose,Candy. Cocaine از برگ کوکا (Coca) که در آمریکای جنوبی و مکزیک رشد می کند به دست می آید و محرک قوی سیستم اعصاب مرکزی و بی حسی موضعی است.

به جرات می توان گفت کوکائین و کراک، اعتیادآورترین مواد اعتیاد آور جهان هستند که وابستگی روانی و جسمی شدیدی ایجاد می کند.

نحوه مصرف: به روش استنشاق دود و یا تزریق.

اثر

با توجه به اینکه این ماده یک محرک سیستم اعصاب مرکزی است، مقدار متوسط آن خستگی را برطرف کرده و باعث احساس نشاط، سرخوشی، نیرومندی و کاهش اشتها می گردد.

فشار خون و ضربان قلب را بالا برده، مردمک ها گشاد شده، موجب تعریق، لرز و حتی  اضطراب و توهم می شود که چنانچه توهمات ناخوش آیند باشد رفتار خشونت بار ایجاد می گردد و مصرف بیش از حد منجر به تشنج و در نهایت مرگ می شود که عوارض فوق در کراک که فرم قوی تر کوکائین است شدت یافته و مشکلات بیشتر و شدیدتری را برای بیمار به همراه دارد.

ب- آمفتامین ها: Speed, Blun, Whiz, Bennis, Uppers, Amphetamine

ازگروه محرک سیستم اعصاب مرکزی

مصرف منظم آمفتامین یا مت آمفتامین (Ecstasy- MDMA) به سرعت ایجاد وابستگی و اعتیاد روانی می کند . معمولا به صورت قرص بوده و بلعیده می شود و گاهی اوقات از طریق بینی و یا حتی به صورت  تزریقی مصرف می شود . شایان ذکر است که در سال های 1960 و 1950 آمفتامین ها را به عنوان کاهش دهنده اشتهاء تجویز می کردند که امروز کاملا منسوخ شده است.

تاثیر دارو

در کوتاه مدت باعث افزایش هوشیاری و انرژی و سرخوشی می شود، تعداد ضربان قلب و تعداد تنفس را افزایش داده و مردمک ها را گشاد می کند. اشتهاء کم شده و باعث خشکی دهان و افزایش تعریق، لرز، سردرد، اضطراب و ... می شود. و در طول مدت منجر به کاهش وزن، پیوست و مشکلات روحی روانی مثل افسردگی و ... می شود.

نشانه های سوء مصرف:

افراد مصرف کننده به طور غیر عادی  شاد، فعال، پرحرف، بی قرار و بی اشتها هستند و در کل نوسانات زیادی در روحیه و رفتارشان بوجود می آید.

3- توهم زاها: حشیش، ال - اس -دی (LSD) ، ماری جوانا Gran, Cannabis, Sdunk, Hash

حشیش که از گیاهی به اسم شاهدانه گرفته می شود، (حشیش از صمغ گیاه و ماری جوانا از ساقه و برگ آن گرفته می شود) دارای بوی تند و نافذ بوده، معمولا آن را دود کرده  و یا می خورند.

مصرف کوتاه مدت باعث ایجاد سرخوشی ، پرحرفی و ... و در طولانی مدت منجر به ضعف، لاغری ، رنگ پریدگی، و اختلالات روانی می گردد.

چند دقیقه پس از کشیدن و یا حدودا یک ساعت پس از خوردن احساس سرخوشی و نشاط به وی دست می دهد کنترل رفتار از دست او خارج شده، پرحرفی، قهقهه و توهم تصورات واهی ایجاد می شود مثلا حوض خانه را دریا می پندارد و یا ...

لازم به توضیح است که حشیش وابستگی جسمی ایجاد نکرده ولی وابستگی روانی شدید آن منجر به استفاده مجدد می شود.

ال - اس - دی: (لیزرژیک اسید دی اتیل آمید)

یک ماده توهم زا بوده که از قارچی به نام ارگو استخراج می گردد و مصرف آن سبب ایجاد اختلال در خلق و خوی فرد،  اختلال در تشخیص زمان و مکان، سرخوشی، خودستایی، هذیان و افسردگی که حتی منجر به خودکشی و آدم کشی می گردد.

توهم های بینایی و شنوایی که در اثر  مصرف ال - اس - دی رخ می دهد بسیار خطرناک می شوند.

توصیه :

- جوانان و نوجوانان رابطه مناسب و قوی با خانواده داشته باشند.

- جوانان تلاش خود را در جهت کسب موفقیت در کار، تحصیل و حرفه آموزی، به کار گیرند

- امروزه نقش آموزش مهارت های اجتماعی و زندگی در پیشگیری از ابتلا به ایدز و اعتیاد بسیار حائز اهمیت شمرده می شود. (مهارت نه گفتن، مهارت برخورد قاطعانه، مهارت تصمیم گیری) که لازم است در جهت تربیت فرزندانمان و آموزش مهارت های فوق به ایشان به طور جدی فکر کنیم.

نوجوانان با خصوصیات جسمی و روانشناختی خاص خود تاثیرپذیری زیادی از همسالان خود دارند که اساس (peer edjucation) آموزش همسان، به همسان می باشد. پس در انتخاب دوست واقعا دقت کنید. چرا که همیشه شما موفق به ایجاد تغییر در دوستان خود نمی شوید. بلکه برعکس شما دچار تغییر خواهید شد.

- از گفتن پاسخ "نه" در پیشنهاداتی که به نفع شما نیست هراس نداشته باشید. اصلا نشانه ضعف نیست برعکس قاطعیت شما در عمل به تصمیم شما را نشان می دهد.

- در مورد مواد مخدر، آثار و عوارض آن بیشتر مطالعه کنید.

- ارتباط خوب و دو طرفه بین پدر و مادر و فرزندان در پیشگیری از ابتلا به این بلای خانمانسوز بسیار موثر است.

مطمئن باشید با توجه به شیوع اعتیاد  در کشور ما، فرزندان ما با مواد برخورد خواهند نمود، حالا فرزندان ما از طریق هشدارهای ما با مواد و عوارض آن آشنا شوند بهتر و مطمئن تر است، یا از طریق دوستان و در میهمانی ها و پارتی ها؟ پس بیاییم بیشتر فرابگیریم و در محیط گرم خانه به آموزش این مسائل بپردازیم، بیاییم با فرزندان خود در این موارد صحت کنیم.

- ما الگوی فرزندانمان هستیم ، از برخوردهای تند و خشونت آمیز دوری کنیم و خود مصرف کننده نباشیم و اگر خدای ناکرده هستیم، برای ترک اقدام کنید.