به گزارش خبرنگار مهر، در گزارش بانک مرکزی مقایسه اقلام و ضرایب اهمیت کالاهای مشمول شاخص CPI در دو سال پایه 1376 و 1383 ، اقلام حذف و اضافه شده به سبد سال پایه جدید، طبقه‌بندی به کار رفته در سال پایه جدید و علل کاهش تغییرات شاخص در سال پایه 1383 ( سال جدید پایه محاسبه نرخ تورم) نسبت به سال پایه 1376 مورد بررسی قرار گرفت.
به دلایل اقتصادی، اجتماعی و پیشرفت فناوری، الگوی مصرف خانوارها در فواصل زمانی مختلف دچار تحول می شود و ترکیب و میزان هزینه انجام شده برای اقلام مصرفی خانوارها تغییر می‌یابد، لذا تجدید نظر در سال پایه شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در فواصل زمانی مناسب اجتناب ناپذیر است.
در سال 1382 با لحاظ نمودن آخرین تغییرات صورت گرفته در تقسیمات کشوری و تحولات جمعیتی و اقتصادی، تعداد 75 شهر نمونه به عنوان نماینده شهرهای کشور انتخاب و ضمن اصلاح نقشه بلوک‌های شهری در این 75 شهر، از خانوارهای ساکن در این بلوک ها فهرست برداری شد.
فهرستی از خانوارهای شهری جهت نمونه‌گیری و اجرای طرح بررسی بودجه خانوار در سال 1383 انتخاب شد. نتایج اجرای این طرح، اقلام هزینه‌های مصرفی خانوار در مناطق شهری و اهمیت این اقلام را در سبد مصرفی خانوارها مشخص نمود.
براساس این طرح تعداد 359 قلم کالا و خدمت برای قیمت‌گیری در طرح محاسبه شاخص CPI انتخاب شد. از این تعداد، 81 قلم نسبت به اقلام انتخابی در سال پایه 1376، جدید بوده و از اقلام مشمول شاخص قدیم نیز تعداد 32 قلم در تجدید نظر اخیر حذف شد.
اقلامی که میزان اهمیت آنها در بین اقلام مصرفی خانوار نسبت به سایر اقلام، در فاصله بین دو تجدید نظر کاهش قابل ملاحظه یافته است عبارتند از اجرت استحمام در حمام خصوصی، بخاری نفتی دستی و ... .
اقلامی که به قرینه انتخاب اقلام جدید حذف شده و به جای آنها اقلامی با ماهیت مشابه انتخاب شده‌اند عبارتند از اقلام مشمول گروه داروهای درمانی و انواع اتومبیل سواری.
اقلامی که با تغییر روش قیمت‌گیری از آنها، ضمن حفظ ماهیت عینی، عناوین به کار رفته در آنها به چند قلم تقسیم شده است یا چند قلم قبلی در قالب یک قلم واحد انتخاب شده و مورد قیمت‌گیری قرار گرفته اند را می توان هزینه حج و زیارت که به چند قلم مجزای سفرهای مختلف زیارتی تقسیم شده است یا سبزی‌های برگی که با هم ترکیب شده‌اند، عنوان کرد.
اقلامی به سبد جدید اضافه شده اند که در فاصله دو سال پایه 1376 و 1383 اهمیت قابل توجهی در سبد مصرفی خانوارها بدست آورده اند که می توان رایانه شخصی، تلفن همراه، مبل و... را ذکر کرد.
تعداد گروه‌های اصلی مشمول شاخص از 8 گروه در طبقه‌بندی قبل (براساس طبقه‌بندی SNA ویرایش سال 1968) به 12 گروه تغییر یافت و در بین گروه‌های اصلی مشمول شاخص جابجایی‌هایی در مورد بعضی از اقلام رخ داد.
غذای خارج از خانه که در شاخص قبل در گروه "خوراکی‌ها،آشامیدنی‌ها و دخانیات" طبقه‌بندی می‌شد به گروه جدیدی با عنوان "رستوران و هتل" منتقل شد.
گروه "حمل و نقل و ارتباطات" در شاخص قدیم، براساس طبقه‌بندی جدید به دو گروه "حمل و نقل" و "ارتباطات" تقسیم شده است.
گروه "تحصیل و مطالعه" از شاخص قدیم، با در نظر گرفتن شهریه مراکز آموزشی به گروه "تحصیل" در شاخص جدید تبدیل شده و باقی مانده اقلام مشمول آن گروه نیز به گروه "تفریح و امور فرهنگی" به عنوان یک گروه جدید اضافه شده است.
با ایجاد گروه "تفریح و امور فرهنگی" اقلام هزینه‌های مسافرت خانوار که در شاخص قدیم جزء زیر گروه "کالاها و خدمات متفرقه" بود، در شاخص جدید به گروه "تفریح و امور فرهنگی" منتقل شده است.
بر اساس فرمول محاسباتی شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی (فرمول لاسپیرز) سبد اقلام مصرفی خانوار و وزن‌های منتسب به آنها در فاصله بین دو سال پایه متوالی ثابت فرض می شود.
به علل اقتصادی، پیشرفت فناوری، به بازار آمدن کالاهای مصرفی جدید، تاسیس فروشگاههای ارزان قیمت و تغییر کیفیت خدمات مصرفی، تدریجاً الگوی مصرف خانوارها تغییر می نماید.
خانوارها در شرایط تورمی سعی می‌نمایند اجناس گرانتر را با اقلام کم‌هزینه‌تر جایگزین نمایند. لذا با فاصله گرفتن از سال پایه، شاخص لاسپیرز افزایش هزینه‌های زندگی را بیشتر از میزان واقعی آن نشان می‌دهد.
بانک مرکزی در پایان این گزارش آورده است: با به روزآوری سال پایه، شاخص محاسبه شده کاهش می‌یابد و تغییرات آن بیان بهتری از تغییرات هزینه زندگی خواهد بود. به دلایل فوق، نرخ تورم در سال 1385 از 13.6 درصد برمبنای سال پایه قدیم به 11.9 درصد برمبنای سال پایه جدید کاهش یافت.
نظر شما