قدرت و جایگاه استراتژیک ایران در آسیای میانه؛ سدی در مقابل فشار غرب

به گزارش خبرگزاری مهر، موسسه مطالعاتی PINR در تحلیلی نوشت: با وجود افزایش تنشها بین ایران و آمریکا، همکاری اقتصادی کنونی تهران و سیاست انرژی آن ممکن است به شکلی موثر یک "ضد ائتلاف" را ایجاد کند که می تواند اساسا بر توازن کنونی قدرت تاثیر بگذارد و موقعیت منطقه ای ایران را تقویت کند.

"بندتا برتی" ( Benedetta Berti) نویسنده این مطلب خاطر نشان می کند: تاکید فزاینده ایران بر انرژی و همکاری اقتصادی در آمریکای لاتین، آسیا، آسیای میانه و منطقه دریای خزر به عنوان ارکان اصلی سیاست خارجی آن، نشانه های بزرگی از این مسیر استراتژیک است. در این مورد، یک مسیر مهم ، نقش کنونی ایران در آسیای میانه است.

در ادامه این مطلب آمده است : ایران در 15 و 16 اکتبر( 23و24 مهرماه) میزبان دومین نشست کشورهای حوزه دریای خزر بود که در آن آذربایجان، ایران، قزاقستان، روسیه و ترکمنستان شرکت کردند. ایران تا حد زیادی بر این نشست به عنوان ابزاری برای ایجاد یک پایگاه سازمان یافته دائمی تر با دیگر کشورهای حوزه دریای خزر سرمایه گذاری کرده تا روابط اقتصادی و سیاسی خود را با آنها تقویت کند.

نویسنده خاطر نشان کرده است : نشست کشورهای حوزه دریای خزر در سال 2007، علاوه بر ایجاد یک ائتلاف منطقه ای محکم تر و اثبات دیپلماسی منطقه ای ایران، فرصتی را برای بهبود و تقویت روابط دوجانبه در منطقه فراهم کرد. اول از همه آنکه این نشست بر وجود منافع مشترک منطقه ای اساسی بین ایران و روسیه تاکید کرد.

به عقیده PINR، موضع کنونی دو کشور در این نشست گواه این مسئله است که روسیه و ایران - حداقل در این مرحله- می توانند بر نگرانی مشترک خود سرمایه گذاری کنند تا قدرتهای خارجی را خارج از دریای خزر نگاه دارند. به طور مثال، پس از این نشست، دو کشور همکاری احیا شده خود را در زمینه تولید انرژی و حمل ونقل اعلام کردند.

در بخش دیگری از این مطلب آمده است : با این وجود همکاری بین روسیه و ایران و روابط احیا شده بین آنها به شکل قابل توجهی با تلاشهای مداوم ایران برای کسب یک نقش محکم تر و مستقل تر در منطقه ترکیب می شود.

نویسنده به عنوان نمونه برای افزایش نفوذ و استقلال ایران در آسیای میانه به همکاری اخیر آن در زمینه انرژی و برق با ترکیه وترکمنستان اشاره می کند. بنابراین توافقنامه انرژی یک نمونه مهم برای دیپلماسی منطقه ای کنونی ایران با هدف افزایش نفوذ آن از طریق انرژی و همکاری اقتصادی است. از سوی دیگر،ایران در فرایند افزایش روابط اقتصادی خود با همه کشورهای حوزه دریای خزر به جز روسیه و ترکمنستان قرار دارد. از تابستان تاکنون "محمود احمدی نژاد" رئیس جمهوری ایران علاقه مندی خود را برای بهبود روابط با آذربایجان این هم پیمان آمریکا اعلام کرده است.

نکته دیگر آنکه، نشست کشورهای حوزه دریای خزر فرصتی برای ایران بود تا توافقنامه های همکاری و زیر ساختاری دوجانبه ای را با قزاقستان امضا و تمایل خود را برای افزایش تجارت دوجانبه تا 10 میلیارد دلار و افزایش همکاری در زمینه انرژی از طریق عملیاتهای مشترک تصفیه و مبادله نفت، اعلام کند.

به گزارش مهر،PINR افزوده است: دیپلماسی و مشارکت ایران در نشست دریای خزر نشان دهنده تمایل افزایش یافته آن در منطقه و تمایل برای نشان دادن نقش اساسی دیپلماتیک و سیاسی آن است. سیاستهای انرژی و همکاری ایران نشان می دهند که ایران از منابع و مشوقهای اقتصادی موجود خود برای اثبات وزنه سیاسی خود در منطقه استفاده می کند و شاید برای روسیه این نشانه را می فرستد که در آینده باید رهبری خود را با ایران تقسیم کند.

به عقیده نویسنده، موضع تقویت شده منطقه ای ایران تاثیر قابل ملاحظه ای در خارج از آسیای میانه دارد. از یک سو این احتمال وجود دارد که ایران از نقش منطقه ای و روابط مستحکم تر خود با روسیه و قزاقستان برای درخواست یک نقش بزرگتر در سازمان همکاریهای شانگهای استفاده کند و از سوی دیگر، ایجاد یک سازمان اولیه دریای خزر و سیاست مشترک عدم تجاوز در بین کشورهای این حوزه، موضع سیاسی ایران را در چارچوب بحران کنونی هسته ای ( آن) بهبود می بخشد.

در پایان این تحلیل آمده است: در حقیقت، درحالی که این ائتلاف سیاسی تاثیر قابل ملاحظه ای در کاهش فشار سیاسی غرب دارد، توافقنامه های دوجانبه احیا شده، آسیب پذیری تهران را در برابر تحریمها کاهش می دهد. این احتمال وجود دارد که ایران بر این دو دستاورد در روابط و مذاکرات خود با آمریکا و اتحادیه اروپا سرمایه گذاری کند.