حجت الاسلام رسول جعفریان نویسنده، پژوهشگر و استاد حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به ویژگیهای کتابهای دینی اظهار داشت: این قبیل کتابها باید ویژگیهای هر کتاب خوب دیگر را داشته باشند، به لحاظ نگارش روان بوده، از نثر پخته ای برخوردار باشند، به لحاظ ظاهری نیز زیبا و چشم نواز باشند. در کتابهای دینی باید سطح بندی دقیقی صورت گیرد و مخاطب شناسی به طور جدی در آن رعایت شود، در این کتابها باید مسلمات و مقبولات باشد نه مشکوکات و متنهای مشتمل بر شبهات. بنابراین باید افراد عالم و اندیشمند در این حوزه قلم بزنند.
حجت الاسلام جعفریان با تأکید بر اینکه اینگونه کتابها به لحاظ استدلالی باید سطح قابل قبولی داشته و از نظر اخلاق نگارش، از معیارهای بالاتری در مقایسه با سایر مکتوبات و مطبوعات برخوردار باشند، گفت: برای نام کتاب از عناوین زیبا و جالب استفاده شود. به طور مثال چند روز پیش کتابی با عنوان " اهمال کاری" دیدم که این مسئله را از لحاظ مذهبی کار کرده بود، به طوری که در دانشگاه هم از این کتاب مسابقه برگزار شد.
این نویسنده و پژوهشگر با تأکید بر اینکه طی حدود سی سال پس از انقلابی که یک انقلاب دینی و مذهب بوده، آثار دینی از کیفیت بهتری در مقایسه با پیش از انقلاب برخوردار شده است، تصریح کرد: اما حقیقت آن است که عوام پسندی و عوام زدگی دو عامل اصلی منشورات دینی حتی در روزگار ماست. به دلیل پایین بودن آگاهی برخی از اقشار کسانی از اصحاب قلم و نشر به سوء استفاده از این وضعیت مشغول شده و به انتشار آثاری در سطح پایین می پردازند. طبیعی است وقتی کالایی خواستار دارد، آن کالا عرضه خواهد شد. مهم آن است که بتوان آگاهی مردم را بالا برد و در عین حال، فیلترهایی نیز برای انتشار این قبیل کتابها گذاشت.
وی با بیان اینکه یکی از مزایای مهم آثار دینی، تخصصی شدن آنهاست که با وضعیت پیش از انقلاب قابل مقایسه نیست، یادآور شد: در سطح پژوهشی آثار خوبی منتشر شده و پیشرفتها کاملا محسوس است. اما این مربوط به اقشار خاصی است و دیگران آثار سطح پایین، اما عاطفی و احساسی را می پسندند و به همین علت است که بازار آن کتابها را پر رونق کرده و نسبت به قبل از انقلاب بر شمار آنها افزوده است. البته فضای سیاسی جامعه هم مهم است. تمایل به سطحی نگری در سطح سیاسی، به ویژه از زاویه دید مذهبی، آن را به لایه های عمومی جامعه بسط می دهد.
این پژوهشگر و نویسنده در ادامه با بیان اینکه آسیبهای مرتبط با کتابهای دینی به دو گونه، شکلی و محتوایی است، گفت: به لحاظ شکلی گرچه پیشرفت محسوس بوده و شماری از ناشران برای زیبایی کار تلاش قابل توجه و هزینه های بیشتری را به کار می گیرند، اما همچنان آثار دینی بیشتر به این دلیل که با قیمت ارزانتر در دسترس قرار گیرند، گرفتار نازیبایی شکل و صورت هستند.
جعفریان گفت: از لحاظ محتوایی نیز به خصوص در کارهای عمومی دینی از خلاقیت لازم برخوردار نیستند، مثلا در باره دعا، ما می بایست صدها کتاب خوب می داشتیم، به ویژه به لحاظ تفسیر ادعیه و نقش آن در تربیت فردی، اجتماعی و بسیاری از مباحث دیگر. اما از این جهت فقیر هستیم. در مباحث خداشناسی نیز کارهای متنوع نداریم. یک دلیل آن است که سنخ این قبیل بحثها از قرنها پیش فلسفی محض بوده و روشهای دیگر برای معرفت الهی دنبال نشده یا کمتر دنبال شده است. ما در بحثهای عقاید همچنان پایبند کتابهای پیشین هستیم. به هر حال از لحاظ محتوایی نیاز به نوعی خلاقیت و ابتکار داریم.
وی در ادامه یکی از بهترین راه حلها را استفاده از پایان نامه های بیشماری خواند که در حال حاضر در حوزه و دانشگاه در رشته قرآن و حدیث تدوین می شوند، اما جهت گیری خاصی ندارند. این قبیل پایان نامه ها اگر به درستی هدایت شوند، بخش عمده ای از نیاز دینی جامعه را تأمین می کند، به خصوص اگر با راهنمایی اساتید مجرب نوشته شوند. زیرا هم نظارت در آنها هست، هم تازگی و ابتکار و هم نیروی جوانی و جستجوگر که می کوشد متن و تحقیق خوبی ارائه دهد. این امر نیاز به سیاستگذاری کلان از سوی مراکز آموزش عالی و مدیریت حوزه دارد.
حجت الاسلام جعفریان با تأکید بر اینکه توسعه فرهنگی برای کشوری که پایه و اساس کارش را روی دین بنا کرده بدون تردید با ترویج اندیشه های دینی ممکن است، اظهار داشت: در کشور ما باورهای عمومی مردم، اخلاق و ارزشها منبعث از دین است. در این صورت اگر قرار باشد، توسعه فرهنگی صورت گیرد، یکی از کانالهای آن همین آثار دینی است. البته نباید به نوعی دین زدگی در همه ارکان اجتماع دامن زد.
وی در ادامه یاد آور شد: شماری از آثار دینی، در یکی دو دهه اخیر به جای ترویج دین و دینداری به شبهه افکنی در مفاهیم دینی پرداخته اند. این قیبل آثار گرچه به لحاظ علمی و اجتهادی باید مورد تأمل قرار گیرند، اما نباید در دوایر عمومی توزیع شوند. این قبیل مباحث تنها حوزوی ودانشگاهی است و رواج آن میان عموم مردم، جز ضرر و زیان ندارد. تصور من بر این است که انتشار این آثار جنبه سیاسی و گروهی هم به خود گرفته است. یعنی برخی از جناحها از آنها به عنوان وسیله ای جناحی برای ترویج خود استفاده می کنند. باید آثار دینی را از این وضعیت درآورد و آن را در حد امور مقبول و عمومی و مورد تأیید میان مردم عرضه کرد.
نظر شما