به گزارش خبرنگار مهر، در دومین روز همایش بین المللی ادبیات معاصر که در تالار فردوسی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برگزار شد، دکتر مریم حسینی درباره "تاثیرات ادبیات مغرب زمین بر شعر معاصر فارسی" گفت: تاثیرپذیری شعر فارسی از اروپا تقریبا از دوره قاجار و مشروطه در ایران شکل گرفت. در این بین می توان به کوششهای "یوسف اعتصام الملک" اشاره کرد. وی با تاسیس نشریه "بهار" در ردیف نخستین افرادی بود که توانست گامهای مثبتی در راه ترجمه اشعار شاعران اروپایی به ایران بردارد.
وی افزود: "اعتصام الملک" که خود به زبانهای گوناگون اشراف داشت، اشعاری را از "لامارتین" یا "هوگو" و حتی دیگر شاعران فرانسوی و انگلیسی به فارسی ترجمه و در نشریه "بهار" چاپ کرد. علاوه بر وی دیگر کسی که توانست با الهام از منظومه های انگلیسی و آلمانی شعر بسراید، "ایرج میرزا" بود. به طوری که برخی اشعار وی نظیر "قلب مادر" برگرفته از شعر"هدیه عاشق" سروده "شیلر" بوده است.
مریم حسینی در ادامه خاطرنشان کرد: بسیاری از متجددان آن دوره با زبانهای اروپایی به خصوص فرانسه آشنایی داشتند و تلاش می کردند شیوه های جدید سخنوری را از این کشورها دریابند. در آن سالها سلسله تغییراتی در قالب شعر به وسیله "نیما" صورت گرفت. وی که خود به شعر شاعران انگلیسی و آلمانی تسلط و توجه داشت و تحصیلات خود را در مدرسه سن لویی به پایان رسانده بود، بسیاری از شاعران رمانتیک اروپا را می شناخت و با جریان شعری انگلیس نیز آشنایی کامل داشت.
وی اضافه کرد: به هر حال تغییر فرم و قالب در شعر سپید در قرن 19 در غرب رواج یافت و نه تنها به ایران، که به سایر کشورها چون ترکیه و روسیه هم سرایت کرد. بعد از آن هم نهضت گسترده ای در تمام کشورها در زمینه تغییر قالب شعر سنتی به آزاد آغاز شد. از انواع شعر آزاد می توان به شعر منثور اشاره کرد که نخستین نمونه های آن در اشعار "بودلر" و "آرتور رمبو" دیده شد. در ایران نیز شعر منثور به وسیله "هوشنگ ایرانی" که تحصیل کرده فرنگ بود به چشم می خورد. وی بعد از بازگشت از اروپا مجموعه شعر "بنفش تند بر خاکستری" را منتشر کرد؛ مجموعه ای که به جرات می توان گفت متاثر از اشعار "بودلر" بود.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: بعد از آن "هوشنگ ابتهاج" و حتی "مهدی اخوان ثالث" فرصت تجربه کردن شعر منثور را یافتند. همچنین "پرویز داریوش" و "اسماعیل شاهرودی" را می توان از دنباله روهای این نوع شعر به شمار آورد. اما در این میان به قول دکتر شفیعی کدکنی تنها کسی که در زمینه شعر منثور اقبال یافت، "احمد شاملو" بود.
وی درباره وضعیت رمانتیسم در شعر فارسی نیز گفت: نیما در سرودن "افسانه" سخت تحت تاثیر اشعار "لامارتین" به خصوص شعر "دریاچه" او بود. حتی بسیاری از منتقدان مانند فاطمه سیاح و یحیی آرین پور نیز اعتقاد دارند، نیما تحت تاثیر جریانهای رمانتیسم در اروپا بوده است. چنانچه این روند در اشعار شاعرانی چون شهریار، پرویز ناتل خانلری نیز دیده می شده است. علاوه بر آن، نشریات موجود در آن سالها نیز مجرایی برای ترجمه و معرفی اشعار اروپایی بود. بعد از آن هم بسیاری از شاعران به فکر ترجمه این اشعار به فارسی افتادند. به عنوان مثال پرویز ناتل خانلری شعر "عقاب" خود را متاثر از یک شعر پوشکین سرود.
این مدرس دانشگاه افزود: باید بگوییم در جریان شعر انقلابی و رواج آن، اشعار "لورکا" و "نرودا" تاثیرات زیادی بر اوضاع و احوال اجتماعی گذاشت. احمد شاملو یکی از شاعرانی بود که به شدت تحت تاثیر این نوع جریانهای ادبی قرار داشت و به تبع آن شعر می سرود. بعد از رمانتیسیست ها، سمبولیست ها آمدند که می توان اشعار نیما را هم در ردیف آنها دانست؛ به خصوص شعر "ققنوس" او و حتی شاگردانش چون فروغ فرخزاد، اخوان و بعدها دکتر شفیعی کدکنی به عنوان شاعران سمبولیست معرفی شدند.
مریم حسینی خاطرنشان کرد: البته شعر فروغ را می توان گونه ای از فرمالیسم نیز خواند که به تبعیت از شعر شاعران فرمالیست غربی سروده می شد. به هر حال شعر "فروغ" توانست منجر به ایجاد موج نو در ایران شود. یا حتی احمدرضا احمدی در کتاب "طرح نو" تلاش کرد تا درست در نقطه مقابل شعر اجتماعی حرکت کند.
نظر شما