تخمک حاکم مطلق عمل لقاح است / روزنه‌ای برای درمان ناباروری گشوده‌ایم

دکتر علیرضا فاضلی در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار مهر گفت : کاری که من و تیم همراهم متشکل از 10 تا 12 محقق بین المللی آغاز کرده و دستاوردی از دل آن خارج کرده ایم چیزی نبوده است که در مدتی کوتاه به بار نشسته باشد. تحقیقات من در این پروژه از سال 1989 میلادی آغاز شده و طی 20 سال گذشته به شدت پیگیر آن بوده ایم.

وی که مدرک دکتری خود را در رشته زیست شناسی تناسلی از دانشگاه اوترخت هلند کسب کرده است، افزود: در این پروژه موفق شدیم با قاطعیت کامل بگوییم دستگاه تناسلی پستانداران ماده این توانایی را دارد که با اعمال تغییراتی، محیط حاکم بر چگونگی عمل لقاح را تحت کنترل خود درآورده و در حقیقت تصمیم گیری را از گامتهای اسپرم سلب کنند.

اعضای آزمایشگاه تحقیقاتی دکتر فاضلی

این محقق ایرانی در توضیح بیشتر این دستاورد گفت: در این پروژه نشان داده ایم که وقتی گامتهای نر وارد دستگاه تناسلی پستاندارن ماده می شوند، این دستگاه می تواند آنها را "حس" کرده و درک کند که یک "یک اسپرم وارد شده است" نه یک عنصر خطرناک.

وی که عضو انستیتو جانورشناسی لندن نیز بوده است، افزود : در این هنگام دستگاه تناسلی، محیط مناسبی برای اسپرم ایجاد می کند که نه تنها به دفع آن منجر نشده بلکه آن را در جریان عمل لقاح همراهی می کند.

دکتر فاضلی درخصوص اهمیت این دستاورد گفت : برای جنس ماده اسپرم یک عنصر خارجی است که بر اساس یک منطق ساده به محض ورود آن به دستگاه باید پادتنی به عنوان عامل دفاعی علیه آن ترشح شود اما نکته حیرت آور است که نه تنها چنین اتفاقی روی نمی دهد بلکه محیط مناسبی نیز برایش فراهم کرده تا عمل مناسب لقاح صورت گیرد.

وی که تاکنون بیش از 100 عنوان کتاب و مقاله منتشر کرده است به مهر گفت: بر پایه این تشخیص است که دستگاه ایمنی در زنان هیچ آنتی بادی علیه اسپرم تولید نمی کند. در فرآیند عمل لقاح دستگاه تناسلی واکنشی نه تدافعی بلکه مناسب و همراه کننده با اسپرم انجام می دهد که نتیجه نهایی آن شکل گیری نطفه است.

این محقق ایرانی درباره کاربردهایی که این دستاورد می تواند داشته باشد، به مهر گفت : این تغییرات می تواند در درمان نازایی استفاده شود.

وی که عضو جامعه علوم امراض مردان در انگلیس نیز هست، افزود: از آن گذشته در کنار خط اصلی پروژه در حال پی بردن به مکانیسم دقیق و جزء به جزء دستگاه ایمنی افراد، چه مردان و زنان هستیم. همانطور که گفتم دستگاه ایمنی بدن زنان نسبت به ورود اسپرم هیچ واکنشی از خود نشان نمی دهد و این مساله جای تحقیق و بررسی زیادی دارد.

دکتر فاضلی اضافه کرد: استفاده از این دستاورد در بررسی دقیق زیست شناسی تکاملی از دیگر موارد مهم کاربردی آن خواهد بود. درحقیقت می توانیم با استفاده از نتایج آن چراغ زیست شناسی تکاملی را روشن کنیم.

دکتر علیرضا فاضلی - محقق ایرانی دانشگاه شفیلد انگلیس

وی در تشریح این موضوع به مهر گفت: همانطور که گفته می شود لقاح در ماهیها جایی که اسپرم و تخمک در آب با یکدیگر ترکیب می شوند، ابتدایی ترین نوع عمل لقاح بوده است. این عمل در ادامه تکامل یافته و به جایی رسیده است که یک جنس ماده بتواند با چندین جنس نر عمل لقاح انجام دهد اما بر اساس اصلی که ارایه کرده ایم یعنی "Female Choice" (انتخاب از سوی جنس ماده) در اکثر موارد نطفه هایی تشکیل می شوند که متعلق به یک جنس نر هستند.

این محقق ایرانی ادامه داد : هنوز مبنای این قضیه را نمی دانیم اما می دانیم که اسپرم اصلح‌تر برگزیده می شوند.

وی با بیان اینکه از سوی نهادها و موسسات مختلف از جمله کالج سلطنتی و وزارت کشاورزی انگلیس (5/1 میلیون پوند به تنهایی از این وزارتخانه) مورد حمایت بوده است، افزود : ما یک سری از پروتئینها را نیز در دستگاه تناسلی زنان پیدا کرده ایم که مسئول زنده نگهداشتن اسپرم انتخاب شده هستند. این اسپرم در انسان تا 5 روز و در پستاندارانی نظیر خفاش تا 6 ماه زنده می ماند.

فاضلی با بیان اینکه همکاریهایی با مرکز ناباروی یزد نیز داشته است، به مهر گفت : من دست هر نوع همکار را از داخل ایران را به گرمی می فشارم اما تاکنون هچ تمایلی از سوی جامعه علمی و تحقیقاتی ایران به ویژه نهادهای دولتی برای حضور من در ایران ارایه نشده است.