بايد دل به خدا نزديك باشد

گزارش خبرنگار هنري "مهر" را از بررسي هاي ارايه شده نريمان در اين جلسه مي خوانيد:
منصور نريمان در ابتداي جلسه با اشاره به ايراني بودن ساز عود و قدمت استفاده آن در ايران گفت: همان طور كه از تاريخ ، نقاشي ها و كتابهاي به جا مانده برداشت مي شودعود يا بربط پس از تنبور دومين ساز قديمي ايراني است و علاوه برآن اساس و پايه موسيقي بسياري از كشورها راساز عود تشكيل داده است. پس از ورود اسلام و حضور اعراب درايران بربط در كشورهاي عربي تاثير شگفت آوري بر موسيقي اعراب گذاشت به طوري كه ساز اول عرب شد. اين ساز با يكي از سازهاي قديمي اعراب شباهت زيادي داشت.

ساز" مظهر" كه يكي از سازهاي اعراب بود ظاهري شبيه به عود داشت اما روي آن به جاي چوب، پوست بود؛ ساز مظهر نسبت به ساز عود آسيب پذيري بيشتري داشت به همين دليل اعراب اين ساز را از ايران به كشور خود بردند و آنجا  به فراگيري آن مشغول شدند. نام عود را اعراب بر روي بربط كه نامي ايراني بود گذاشتند همانطور كه مي دانيد عود در عربي به معناي چوب است ؛ استفاده فراوان اعراب از عود به جايي مي رسد كه عود ساز اول موسيقي عرب مي شود و نوازندگان چيره دست ايراني چون "ابراهيم موصلي" و پسرش "اسحاق موصلي"و ديگر عود نوازان ايراني به عراق مهاجرت مي كنند و درآنجا مشغول تعليم ساز عود به اعراب مي شوند همين امر باعث شد متاسفانه به مرور زمان استعمال ساز عود در ايران كمتر و كمتر شود ...  اين ساز درهمين سالها به اروپا مي رود و به اسم "لوت" در بين سازهاي معرف اروپايي جاي مي گيرد ، تاجايي كه" باخ" آهنگسازنام آشناي جهان قطعاتي براي اين ساز مي نويسد.
نريمان با اشاره به كمرنگ شدن نقش ساز عود در موسيقي ايراني گفت: متاسفانه تا چند سال گذشته اين ساز در ايران موردبي مهري قرار گرفت و به دست فراموشي سپرده شد اگر هم كسي از آن استفاده مي كرد آن را به شيوه اعراب مي نواخت تا اينكه در 50 سال گذشته با پشتكار  و زحمات بعضي از استادان استعمال اين ساز مجددا زياد شد. پس از سال ها رفته رفته بربط ايراني باز هم رونق مي گيرد و به جايگاه اصلي خودش نزديك مي شود . نيم قرن پيش اكبر محسني و مهدي مفتاح از سوي روح  الله خالقي در هنرستان موسيقي ماموريت پيدا مي كنند تا در عراق بروند و شيوه هاي نوازندگي عود را از اعراب بياموزند. پس از بازگشت مهدي مفتاح تلاش زيادي در آموزش هنرجويان و علاقمندان براي فراگيري ساز عود كرد اما اكبر محسني كه ساز اصلي اش تار بود به نوازندگي تار در اركستر سازهاي ملي راديو و آموزش اكتفا كرد.
سپس نوازندگان ديگري چون منوچهري ، محمود رحماني و جهانشاد شخصا اقدام به فراگيري ساز عود كردند.
وي با اشاره به رديف نوازي با ساز عود گفت: بسياري از نوازندگان و موسيقي دانان گمان مي كنند ساز عود براي رديف نوازي مناسب نيست . اما من معتقد به اين مسئله نيستم همان طور كه در گذشته نيز اين ساز براي رديف نوازي استفاده مي شده است. من سالها در راديو هر دوشنبه با تكنوازي ساز عود در دستگاههاي ايراني سعي به اثبات اين موضوع كردم در دوره اي كه من نوازندگي ساز را شروع كردم علاوه بر مشكلات آموزشي و فراگيري بربط، با كمبود ساز و مشكل ساخت ساز هم مواجه بوديم ساز بسيار كم بود و اكثر سازندگان آشنايي درستي با ساز نداشتند در همان ابتدا من با نواختن ساز "تارباس" و تعويض سيم هاي آن با سيم هاي عود سعي كردم صداي ساز را توليد كنم. معتقدم حتي با يك چوب كه برروي آن سيم بسته شده باشد مي توان موسيقي را شروع كرد و نتيجه خوبي از آن گرفت ؛ احياي دوباره ساز بربط مديون پشتكار نوازندگان ايراني است. خوشبختانه امروز استادان زيادي وجود دارند كه به آموزش موسيقي مي پردازند و همين باعث شده است جوانان زيادي به ساز عود تبحر پيدا كنند امروز قطعات زيادي براي اين ساز نوشته شده است و عود را مي توانيم درگروههاي زيادي ببينم . اميدوارم روزي برسد كه بسياري از نوازندگان در تكنوازي عود نيز تبحر  و استادي مناسب را پيدا كنند.
وي در پاسخ به پرسش يكي از حاضران درباره نوآوري در اين ساز گفت: امانتي كه بعد از سالها دوباره به دست ما رسيده ارزش زيادي دارد بهتر است تمام تلاشمان را براي نوازندگي بهتر و بالا بردن تكنيك هاي نوازندگي استفاده كنيم . نوآوري هايي كه در ساخت ساز بربط مي شود بايد با رعايت تناسب ها و نسبت ها صورت گيرد. برخي از سازندگان ساز با كوتاه و بلند كردن دسته ساز و يا بزرگ و كوچك كردن كاسه خواسته اند عود را دوباره ايراني كنند. از نظر من اين كار معنايي ندارد و نمي تواند مشكلي را حل كند بربط ايراني را عود عربي ناميدن اشتباه است حتي گاهي بعضي ها پارا فراتر گذاشته اند و به طوركل ظاهر ساز را تغيير داده اند من با اين كار هم مخالفم عود ظاهري دارد كه شناخته شده است و همه با آن آشنا يند چرا بايد آن را تغييرداد و هر بار شكل تازه اي از آن ارايه داد كه قابل شناسايي نباشد بعد از اين همه سال كه دوباره توانسته ايم ساز عود را به ايران باز گردانيم چرا با تغييرات نامناسب به آن صدمه بزنيم؟!
وي در پايان افزود: اين ساز يك ساز عرفاني و خوش صداست بايد دل به خداوند نزديك باشد تا بتوان به درستي آن را نواخت . نوازنده بايد به روح متعالي خداوند متصل شود...اما متاسفانه به ندرت پيش مي آيد كه اين حس در نوازندگان وجود داشته باشد و همين باعث شده است كه بسياري از نوازندگان موفق نشوند. نوازنده هاي امروز كمتر فرصت مي كنند با درونشان يكي شوند آنها بايد سعي كنند اين ضعف را بر طرف كنند.