جهان اسلام؛ فعال در گسترش فرهنگ

به گزارش خبرنگار مهر، همه ساله سازمان تربیت، علوم و فرهنگ اسلامی (آیسیسکو) سه شهر را به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی می کند که طی یکسال باید برنامه های فرهنگی، هنری، برگزاری همایش و نشستهایی به منظور معرفی ابعاد مختلف کشورهای اسلامی چون تاریخ، تمدن و فرهنگ اسلام و مسلمانان ارائه کنند.

"مکه" نخستین پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2005 شناخته شد . از سال 2006 قرار شد که سه شهر از کشورهای آسیایی، آفریقایی و عربی به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی شوند. بر اساس برنامه ریزیهای کارشناسان این عرصه قرار شد معرفی پایتختهای فرهنگی جهان اسلام به مدت 10 سال باشد و پس از آن تجربیات کسب شده هر کشور به آیسیسکو داده شود.  

این شهرها عبارتند از: سال 2005 مکه؛ سال 2006 اصفهان ایران، حلب سوریه، تومبوکتو مالی؛ سال 2007 فاس مراکش، تاشکند ازبکستان، طرابلس لیبی؛ سال 2008 اسکندریه مصر، لاهور پاکستان، جیبوتی جمهوری جیبوتی؛ سال 2009 قیروان تونس، کوالالامپور مالزی، انجامنا چاد؛ سال 2010 تریم یمن، دوشنبه تاجیکستان، مورونی مجمع الجزایر کومور؛ سال 2011 نوآکشوت موریتانی، جاکارتا اندونزی، کوناکری گینه؛ سال 2012 بغداد عراق، داکا بنگلادش، نیامی نیجر؛ سال 2013 طرابلس لبنان، باکو آذربایجان، کانو نیجریه؛ سال 2014 تلمسان الجزایر، بیشکک قرقیزستان و اوآگادوگو بورکینافاسو.

طرابلس؛ پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2007

در پی انتخاب "طرابلس" در لیبی به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2007 برنامه هایی شامل جشنواره های هنری، نمایشی، همایش، سخنرانیهای ادبی، فرهنگی و اسلامی و نمایشگاههای تجسمی برگزار شد.

این برنامه ها از چهارشنبه 29 فروردین آغاز شد و نقش انقلاب لیبی در اشاعه اسلام در قاره آفریقا، دفاع از مسائل اسلامی در آن و شهرهای اسلامی لیبی در طول تاریخ قدیم و جدید بررسی شد. عصر پنجشنبه 30 فروردین نیز جشنواره ملی با مشارکت شخصیتهای فکری، فرهنگی و ادبی اسلامی به همراه استانداران شهرهای اسلامی که با طرابلس به عنوان شهر اسلامی ارتباطی توأم دارند، برگزار شد.

تاشکند؛ شهر دستنوشته های اسلامی

تاشکند پایتخت ازبکستان دارای قدمتی 2 هزار ساله است که امسال در کنار دو شهر طرابلس در لیبی و فاس در مراکش به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی شد. 

گفته می شود کلمه تاشکند به زبان ترکی به شهر سنگ اطلاق می شود و این اسم در قرن دهم میلادی بر آن گذاشته شده است.  در سال 133 هجری این شهر توسط قتیبه بن مسلم رهبر مسلمانان فتح و تبدیل به شهر اسلامی شد.

در ازبکستان شهرهای تاریخی مانند سمرقند، بخارا و خوارزم وجود دارند که علاوه بر پیشینه تاریخی در بردارنده قدمت و تمدن اسلامی است. از مهمترین گنجینه های میراث اسلامی که در تاشکند وجود دارد دستنوشته های اسلامی است که تعداد آنها به 6 هزار دستنوشته می رسد. 

دمشق؛ پایتخت فرهنگی جهان عرب در سال 2008

مسئولان و مقامات سوریه آمادگی خود را به منظور برگزاری فعالیتهای مختلف در دمشق به عنوان پایتخت فرهنگی جهان عرب در سال 2008 اعلام کردند. به همین منظور قرار است طی یکسال برنامه‌های متنوع و متعددی در زمینه‌های دینی، فرهنگی، اندیشه‌ای، ادبی، هنری و همچنین نشستها، همایشها و نماشگاههایی در دمشق برگزار شوند.

مسئولان سوریه طی ماههای گذشته به ساماندهی تعدادی از اماکن باستانی، تاریخی و معروف این شهر پرداختند تا بتوانند پذیرای گروه زیادی از مسلمانان و غیر مسلمانان در این سال باشند. چرا که دمشق دارای جایگاه ویژه‌ای در زمینه علم، فرهنگ، سیاست و هنر از 7 هزار سال پیش از میلاد است که حفاریهای نزدیک آن، این شهر را قدیمی‌ترین پایتخت در جهان قرار داده است.

به مناسبت انتخاب " دمشق؛ پایتخت فرهنگی جهان عرب در سال 2008 "خیابانها و میادین شهر دمشق به مکانی فرهنگی تبدیل می‌شوند، حتی اماکن عمومی چون مدارس و بیمارستانها و دیگر اماکن فعالیتهایی به این مناسبت دارند چرا که از ماهها پیش به منظور برگزاری نمایشگاه، نمایش و تئاتر ساماندهی شدند.

الجزیره سال گذشته این عنوان را داشت و طی مراسمی در 19 ژانویه (29 دی‌ ماه) مشعل پایتخت فرهنگی جهان عرب به دمشق اعطا شد.

دمشق؛ پایتخت مورخان و اندیشمندان بزرگ

رشد مورخان و اندیشمندان بزرگ در دمشق و تسامح میان ادیان مختلف آسمانی از مظاهر و پدیده‌های زیبای این شهر به شمار می‌رود که منجر شد دمشق پایتخت کشورهای عربی شود، پیش از آنکه آیسیسکو بر آن این نام را نهد. 

دمشق مبدأ وحدت ممالک قدیم آرامی در هزاره اول قبل از میلاد بوده است. اعراب و مسلمانان، دمشق را در دوران امویان به عنوان پایتخت خود انتخاب کرده و فتوحات گسترده ای در این زمینه انجام و مهمترین دستاوردهای تمدنی را ارائه کردند. در دمشق فعالیتهای علمی و ترجمه کتابهای مختلف به زبان عربی از دوران خالد بن یزید بن معاویه به عنوان حکیم آل مروان و قریش آغاز شد.

مورخان و جغرافیدانان بسیاری مانند ابن بطوله، ابن جبیر و یاقوت از دمشق سخن گفتند و حتی اندیشمدانی چون محی الدین ابن عربی که در اندلس متولد شد در دمشق وفات یافت و نوابغی نیز در این شهر رشد کردند. شعرای بسیاری چون حسان بن ثابت و جریر در اوایل اسلامی و احمد شوقی، حافظ ابراهیم، نزار قبانی و سعید عقل نیز در این شهر در دوران معاصر زندگی می کنند.

اسکندریه ؛ نگین دریای مدیترانه

فعالیتهای شهر اسکندریه به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2008 از 21 فوریه ( 2 اسفندماه) به طور رسمی آغاز ‌شد. از این رو فعالیتهای این شهر با حضور دکتر عبدالعزیز بن عثمان تویجری مدیرکل آیسیسکو همزمان با ششمین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب اسکندریه به طور رسمی آغاز شد.

اسکندریه در 210 کیلومتری شمال غرب قاهره به عنوان دومین شهر بزرگ مصر پس از قاهره است که در امتداد دریای مدیترانه قرار دارد و مناره اسکندریه به عنوان عجایب هفتگانه بسیار مشهور است.

 مناره اسکندریه، نماد این شهر که اکنون تخریب شده و چیزی از آن باقی نمانده است 

اشاعه گفتگوی ادیان؛ مهمترین رسالت دیر تاریخی سوریه

دیر "مار موسی حبشی" در سوریه، دیری تاریخی است که تاریخ ساخت آن به قرن ششم میلادی باز می گردد، رسالت این دیر بر ادغام مسلمانان و مسیحیان تأکید دارد و عمده فعالیت راهبان آن اشاعه گفتگوی میان ادیان و تقریب اسلام و مسیحیت است. این دیر در منطقه وعر نزدیک سلسله کوههای قلمون است که 80 کیلومتر از سمت شمال دمشق در سوریه و با شهر نبک از سمت شرق 15 کیلومتر فاصله دارد.

گفته می شود موسی پسر پادشاه حبشه به منظور فراگیری زندگی راهبان به فلسطین و سپس به سوریه رفت و در آنجا این مکان را انتخاب کرد و در آن به عبادت می پرداخت. این دیر تاریخی تا سال 1831 ناشناخته بود. اما در سال 1982 جوانی ایتالیایی به دیدن این مکان مبادرت ورزید و با وجود تاریکی به آن وارد شد و خرابه هایی دید . اما با دیدن تابلوهای دیواری از قدیسان و کشیشان تلاش کرد تا آبادانی واقعی این دیر را به آن باز گرداند. این دیر توسط مدرسه ترمیم ایتالیایی سوریه و با حمایت اتحادیه اروپا ترمیم و بازسازی شد.

آنچه که به زیبایی این دیر کمک کرده است، دیوارهای منقوش آن و تابلوهای دیواری قدیمی از مسیحیان شرقی است که دارای تصاویر زیبا، مهم و نادری است که قدمت این دیر را نشان می دهند.

تاریخ این دیوارها به قرن 11 و 12 و 13 باز می گردد که از نظر زیبایی رنگ بندی بسیار در سطح بالایی قرار دارد . در سال 1991 پدر پائولوی بریتانیایی از مسیحیان محلی خواست تا شورای راهبان در مارموسی تأسیس شود و تا زنان و مردان از بزرگترن اقشار مسیحی سوریه به این دیر بپیوندند و فعالیت کنند . وجود تقویم هجری به منظور ادغام مسلمانان و مسیحیان در این دیر وجود دارد و عمده فعالیت راهبان این دیر اشاعه گفتگوی میان ادیان است. 

در سال 2006 مؤسسه گفتگوی بین فرهنگهای اروپا جایزه " احترام متقابل میان ملتها از ادیان مختلف یا اعتقادات دیگر" را به دیر مار موسی اختصاص داد.

کلیسای مریمیه؛ بزرگترین و قدیمی‌ترین کلیسای دمشق

کلیسای "مریمیه" منسوب به حضرت مریم از بزرگترین و قدیمی ترین کلیساهای دمشق به شمار می‌رود و قدمت آن به تاریخ تأسیس دمشق باز می‌گردد که در طول تاریخ بارها مورد تعرض و آتش‌سوزی قرار گرفت، اما امروز به عنوان یکی از بناهای تاریخی و معماری دمشق از اهمیت به سزایی برخوردار است.

مریم کلمه ای آرامی و صفتی است به معنای پاک و مطهر که کلیسای جامع سوریه با نام " مریمیه" (یکی از فرقه های مسیحیان) از مهمترین و زیباترین اماکن باستانی مسیحی در دمشق و سرزمین شام به شمار می رود. تاریخ این کلیسا بسیار قدیمی است و به تاریخ دمشق که از قدیمی ترین شهرهای جهان به شمار می رود، باز می گردد. در واقع تاریخ این کلیسا به قرن اول مسیحیت  می رسد.

معابد "مریمیون" به عنوان یکی از فرقه های آن دوران بسیار کوچک بود و با توجه که تعداد آنها اولین کلیسای ارتدکس محسوب شد . در سال 635 ارتش اسلامی از در شرقی و غربی به دمشق وارد شدند. این کلیسا که در سمت شرقی قرار داشت به وسیله سربازان مسلمان فتح و به مسجد تبدیل شد. اما کلیساهایی که در سمت غرب بودند باقی ماندند. این کلیسا تا سال 706 میلادی بسته ماند و در این سال باز شد، به شرط آنکه کنار آن مسجدی ساخته شود. 

موزه میراث یهودیان در مصر ساخته می‌شود

در پی استقبال مسئولان فرهنگی مصر از هیئت سازمان یهود در آمریکا، مقرر شد موزه یهودیان به منظور حفظ میراث یهود و داستان زندگی آنها، در مصر ساخته شود. به مناسبت یکصدمین سال ساخت معبد یهودیان در قاهره مراسم خاصی برگزار و تابلویی با شعارهای یهودیان آویخته شد . 

در پی این اقدام، هیئتی فرهنگی که جمعی از یهودیان را شامل می شود، از مسئولان فرهنگی مصر خواستند به منظور حفظ میراث تاریخی و تمدنی یهودیان در این کشور تلاش کرده و موزه ای برای آنها تأسیس کنند تا داستان زندگی یهودیان را نشان دهد . 

معبد یهودیان در قاهره

مسئولان مصری نیز اعلام کردند به زودی و از سال آینده فعالیتهایی را در مورد آثار تمدنی یهود انجام می دهند که از آنها ترمیم معبد یهودیان و بازسازی مدرسه دینی یهودی به شمار می رود. این مدرسه یهودی که به قرن 12 میلادی بازمی گردد، قرار است به سرعت ترمیم و بازسازی شود. 

ساخت مرکز فرهنگی در جوار آرامگاه فارابی

در پی توافقنامه سوریه و قزاقستان قرار است به زودی مرکزی فرهنگی در جوار آرامگاه ابونصر فارابی در دمشق ساخته شود. سوریه برای ساخت مرکزی فرهنگی نزدیک آرامگاه فیلسوف برجسته مسلمان ابونصر محمد فارابی در منطقه باب الصغیر دمشق در سوریه اعلام آمادگی کرد.

طی این توافقنامه قرار شد قزاقستان هزینه مالی ساخت مرکز را داده و سوریه نیز به این منظور زمینی نزدیک آرامگاه فارابی در منطقه شمال شرقی دمشق به مساحت 22 هکتار را اعطا کند.
 
در نزدیکی آرامگاه فارابی، قبرستان افرادی چون حفصه دختر عمر و همسر حضرت محمد (ص)، همسر جعفر طیار، دختر امام حسن (ع)، دختر مسلم بن عقیل، دختر کوچک امام حسین (ع)، بلال حبشی و افراد دیگر وجود دارند.

موزه هنرهای اسلامی قطر بر روی آبهای خلیج فارس بنا می‌شود

موزه هنرهای اسلامی قطر که بر روی جزیره‌ای مصنوعی روی آبهای خلیج فارس قرار دارد، به علت وجود آثار نادر و ساخته شده توسط مسلمانان در کشورهای مختلف طی قرنهای متمادی و ساختمان زیبای آن از اهمیت بسیاری برخوردار است.

در چارچوب آمادگی قطر برای افتتاح موزه هنرهای اسلامی به منظور پیوستن به موزه‌های جهانی، کشورهای اسلامی و شوراهای فرهنگی بزرگ در این خصوص فعالیت خود را آغاز می‌کنند.

طرح موزه هنرهای اسلامی که برای اولین بار است در خلیج فارس اجرا می‌شود، پیش بینی شده است به یکی از برجسته‌ترین آثار در تاریخ موزه‌ها و هنرهای اسلامی در سطح جهان تبدیل شود. ساخت این موزه از سال 2006 آغازشده است. این طرح بر روی جزیره ساختگی و مصنوعی که 60 متر از سطح دریا بالاتر است، قرار دارد. این جزیره به شکل هلال بوده و از از سوی آبهای خلیج فارس احاطه شده است. در پی مشورتهای فراوان با مهندسان این مکان با وجودی که از خشکی به صورت کامل فاصله دارد، برای ساخت موزه مناسب اعلام شد.