ساخت نایچه مصنوعی به کمک مهندسی بافت توسط محققان کشورمان

به گزارش خبرنگار مهر، نخستین نایچه مصنوعی به کمک مهندسی بافت از سوی محققان ایرانی در دانشگاه علم پزشکی شهید بهشتی ساخته شد و در آذرماه سال 86 در یک نشست خبری به طور رسمی رونمایی شد.

نایچه مصنوعی برای نخستین بار در دنیا ساخته شده و در حال حاضر مرحله تحقیقات حیوانی آن با موفقیت به پایان رسیده است و به زودی مراحل آزمایشات انسانی آن آغاز می شود. 

دکتر علی اکبر ولایتی - رئیس پژوهشکده سل و بیماریهای ریوی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ساخت نای مصنوعی را تحول عظیمی برای درمان مشکل آسیب عضو نای در بیماران بر اساس مهندسی بافت دانست و گفت: نای مصنوعی تولید شده به گوسفند پیوند زده شده است و تاکنون نیز موفقیت آمیز بوده و مقدمات کار برای آزمایش روی گروه انسانی نیز فراهم شده است و تا آنجا که محققان مرکز اطلاع دارند این تکنیک برای نخستین بار در دنیا ارائه شده است.

وی یاد آور شد: از حدود 10 سال پیش در این مرکز کار تحقیقاتی در مورد برخی از ارگانها و دستگاههای حیاتی بدن انسان شروع شده و با توجه به اینکه این پژوهشکده در مورد ریه و دستگاههای تنفسی کارهای تحقیقاتی بر روی حیوانات و بیولوژی مولکولی انجام می دهد، پژوهشهایی را به سمت و سوی ترمیم دستگاه تنفسی با جراحی و درمان دارویی انجام داده ایم.

رئیس پژوهشکده سل و بیماری های ریوی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اظهار داشت: ساخت بخشی از اعضای دستگاه تنفسی به کمک اعضای بدن خود گیرنده به نوعی پیوند اعضا محسوب می شود و ما در این یافته از این خاصیت بدن انسان استفاده کردیم تا بتوانیم به نتایج قابل توجهی آن دست یابیم. در واقع این تکنیک از پس زدگی جلوگیری می کند  و سنخیت و تثبیت بیشتری برای فرد به همراه دارد.

وی اضافه کرد: در زمانی که یک عضو به فرد پیوند زده می شود، بیمار تا مدتهای زیادی از داروهای سرکوب کننده واکنش ایمنی استفاده می کند و این برای فرد مضر است و سطح ایمنی او را کاهش می دهد. در این تحقیق تلاش کردیم تا از بدن خود انسانی که نیازمند عضو پیوندی است به نتیجه برسیم که در واقع مطلوب ترین حالت برای یک فرد است.

ولایتی گفت: نای مجرای تنفسی است که از حنجره شروع می شود و به ریه ختم می شود. این عضو 12 سانتی متر طول دارد و کسانی که در جریان جنگ تحمیلی دچار آسیب های شیمیایی شده اند و بافت داخلی نای آنها آسیب دیده و جوشگاهها موجب تنگی تنفس آنها می شود و  افرادی که در جریان تصادفات و بستری شدن در بخشهای مراقبت های ویژه (ICU) از لوله تنفسی استفاده کرده اند، مجبور به تعویض نای هستند.

به گزارش مهر،  دکتر علیرضا زالی - رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی از مطرح شدن دو فرضیه جدید علمی در زمینه مهندسی بافت در ساخت نای و نایچه مصنوعی خبر داد و گفت: این یافته کمک کرده است که دو یافته علمی در زمینه مهندسی بافت مطرح شود که می توان از آن به عنوان یک تحول بنیادین در این عرصه از آن نام برد.

دکتر زالی گفت : این پروژه از سخت ترین بخش های ساخت یک عضو بوده است زیرا تولید غضروف نای به همان شکل بسیار عمل پیچیده ای است. نای با توجه به اینکه یک مجرای ساده فیزیکی نیست و از پوشش داخلی ترد و بسیار پیچیده ای تشکیل شده است، ساخت آن به صورت مصنوعی نیز تکنیک ویژه ای می طلبد که خوشبختانه محققان این مرکز توانسته اند به این تکنیک دست پیدا کنند.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اضافه کرد: نسج نای بسیار آسیب پذیر است و عروق آن به سرعت دچار آسیب دیدگی می شود. بیمارانی که به صورت دائم از لوله تنفسی استفاده کرده باشند در این ناحیه دچار آسیب جدی می شوند و تنگی مجرای تنفسی پیدا می کنند.

وی گفت : مهندسی بافت توانسته است این مشکل را با ساخت نای و نایچه مصنوعی حل کند و محققان ایرانی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی توانستند بافت نای و غضروفی آن را باز تولید کنند.

زالی اضافه کرد: فرآیند ایجاد نای مصنوعی با استفاده از مهندسی بافت دارای چند مرحله ای که با توجه به مدت زمان زیادی که به طول انجامیده است سرآغاز یک حرکت جدید در مهندسی بافت خواهد بود.

دکتر محمدرضا مسجدی - عضو هیئت مدیره اتحادیه جهانی سل و بیماریهای ریوی نیز گفت: هم اکنون در مرکز مسیح دانشوری آسیب دیدگی داخلی نای به کمک جراحی و لیزر تا حدی بهبود می یابد اما با ساخت نای و نایچه مصنوعی افق جدیدی در درمان این بیماری ایجاد شده است.

به گزارش مهر، دکتر مسجدی ساخت این عضو مصنوعی را تحول نوینی در درمان بیماریهای ریوی و به طور مشخص آسیب نای و راه هوایی اصلی برسشمرد و گفت: این یک موفقیت جمعی و نتیجه همکاری چند مرکز تحقیقاتی با یکدیگر است.

معاون پژوهشکده سل و بیماریهای ریوی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود : تا آنجا که ما اطلاع داریم این روش و تکنیک در دنیا منحصر بفرد است و می توان از این روش برای کودکانی که دچار ناهنجاری در بخش نای هستند، مصدومین شیمیایی و افرادی که به دلیل لوله گذاری دچار آسیب شده اند، استفاده کرد.

دکتر جلال الدین غنوی با تشریح ساخته این نایچه مصنوعی گفت: نایچه مصنوعی برای نخستین بار در دنیا ساخته شده و در حال حاضر مرحله تحقیقات حیوانی آن با موفقیت به پایان رسیده است و به زودی مراحل آزمایشات انسانی آن آغاز می شود و امیدواریم در دهه فجر سال 87 بتوانیم نمونه انسانی پیوند شده را در معرض دید محققان قرار دهیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در خصوص کاربرد این نایچه مصنوعی برای بیماران گفت: افرادی که در حادثه ها و تروماها دچار آسیب شده و مجبور به استفاده از لوله تنفسی پلاستیکی شده اند و نای آنها دچار آسیب شده است، جانبازان شیمیایی 8 سال جنگ تحمیلی و افرادی که نای آنها دچار مشکل شده است و راه تنفسی آنها مسدود شده است، افرادی هستند که باید مورد پیوند این نایچه مصنوعی قرار گیرند. 

غنوی اضافه کرد: تراشه کاداو (نای گرفته شده از جسد) را برای مراحل اولیه کار دریافت کردیم و پس از، از میان بردن سلولهای داخلی آن، ساختار بدون سلول آن را در دو مرحله از غضروفهای خود نای فرد گیرنده گرفتیم و به دو روش رشد دادیم و آن در درون پرده چادرینه و پرده صفاقی پیچیده و در درون شکم بیمار و با استفاده از این پرده که خود عضوی است که نقش خونرسانی و تغذیه این عضو پیوندی را بر عهده داشت، قرار دادیم.

وی گفت: پس از عمل تکه برداری و اطمینان از تکامل و رشد مجموعه ماتریکس و یا داربست سلولی مورد نظر، سلولهای غضروفی تکثیر یافته و شکل نای به خود گرفت داربست از میان می رود. در واقع این آزمایش ما را به این سوی کشاند که سلول زنده در تقابل با یک ساختار غیر زنده به سمتی سوق پیدا می کند که محقق می خواهد.

محقق ساخت نای و نایچه مصنوعی در ایران یادآور شد: در حال حاضر ما توانسته ایم داربست یا همان ماتریکس را به کمک مهندسی بافت به همان شکل یک ساختار نای که از یک فرد مرده دریافت کرده ایم بسازیم و سلولهای غضروفی را در آن ساختار تکثیر دهیم و بتوانیم نای و نایچه مصنوعی را به کمک سلولهای خود فرد بیمار بسازیم.

وی افزود: 6 ماه زمان به طول می انجامد که یک نای به طول 10 سانتیمتر تشکیل شود . البته برای برخی بیماران 5 سانتیمتر کاربرد دارد و بخش دیگری به کمک جراح پیوند زده می شود. سلولهای مورد نیاز برای رشد را می تواند از پرده آمینیوتیک، مغز، قرنیه و هر بافت دیگری که بتوان از آن کلاژن گرفت، دریافت کرد. نوع حفره های داربست تعیین کننده تراکم و شکل غضروفی است که می توان از آن استفاده کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی خاطرنشان کرد: از 6 گوسفند پیوند شده به کمک نای مصنوعی ، 4 گوسفند ادامه حیات داده اند و 2 گوسفند از دست رفته اند. میزان موفقیت در حدود 60 درصد بوده است.