نوآوری دینی عامل شکوفایی معنوی است

نوآوری دینی در سایه تبلیغات به روز معنا می‌یابد

حجت الاسلام ابوالحسن نواب رئیس مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب قم در رابطه با چگونگی تبین نوآوری در عرصه دین اظهار داشت: در دین نوآوری معنا ندارد شریعت حضرت خاتم مرسلین تا روز قیامت باید به همین صورت باقی بماند از سوی دیگر در فطرت انسانی نیز نوآوری بی معنا است.

وی با اشاره به این حقیقت که فطرت انسان تشنه دین است گفت: در بررسی مفهوم نوآوری در عرصه دینی مسئله مهم نوآوری در روشها و ابزارها و به روز کردن آنها در مسائل دینی است. دین اصلی ثابت است اما براساس حدیثی از امام صادق(ع) می توان فروع دین را از اصول آن استنباط کرد و آن را با اصل دین تطبیق داد.

رئیس مرکز مطالعات ادیان و مذاهب قم تصریح کرد: به روز رسانی ابزار و وسائل تبلیغ و ابلاغ دینی نیز از جمله موضوعات مورد توجه در بحث نوآوری دینی است، چرا که باید در تمام ابعاد به وسیله مسائل نوین ارتباطی مورد تبیین قرار گیرد، در این صورت دین پا به پای رشد اجتماع رشد خواهد کرد و پاسخگوی فطرت دین تشنه انسانها خواهد بود.

نوآوری دینی پاسخی به نیازهای روز است

سید عبدالمجید میردامادی عضو هیئت علمی مرکز پژوهش ادیان در رابطه با نوآوری دینی اظهار داشت: سنت ادیان الهی سنتی مبتنی بر نشاط و تجدید حیات در عرصه گفتمان تخصصی خود است . نگاهی به سنت تجدید نبوتها که در حقیقت آن پیام آسمانی را به صورت عمیق و گسترده تر با عنایت به نیازمندیهای انسان متمدن بیان می دارد، حکایت از روح نوآوری و زمینه ای برای شکوفایی استعدادهای پنهان آدمی است.

وی افزود: در این جا باید به مفهوم نوآوری و بدعت نگاهی کاملاً متفاوت داشت. زیرا نوآوری  بازشناسی و بازنگری اندیشه ها و آموخته و اصلاح آنها براساس اصول و مبانی مکتب و برای ورود به فضایی جدید است به گونه ای که بتوان با رویکرد جدید به بسیاری از سؤالات و مسائل در قالب سلیقه های روز و براساس اصول مذهب پاسخ دهید در حالی که بدعت گونه ای نوآوری بدون مبنا برای دین است که نتیجه آن می تواند خلل در ارزشهای دینی باشد.

وی تصریح کرد: اسلام به ویژه مکتب تشیع در سایه اجتهاد وعقلانیت بستری بسیار مناسب برای ارائه نوآوری ها و شکوفایی استعدادهای اسلامی در حوزه سرزمینهای اسلامی است ولی گاه شاهد آن هستیم که در سایه اندیشه نوآوری، دچار بدعت گذاری می شویم. که مسائل نو در جوامع مدرن ظهور و بروز می یابند، ضرورت نگاه نو به آنها نیز مطرح می شود و چنانچه بخواهیم به سؤال انسان مدرن پاسخ دهیم باید این پاسخ  تمامی ابعاد زندگی و ویژگی های دنیای مدرن را در برگیرد در غیر این صورت نمی توان پاسخ جامع و کاملی برای آن داشت و ضرورت این امر عنایت به امر نو آوری و حتی نوآوری در بیان و تبلیغ دینی است. توسعه و گسترش دامنه پیام دین یا به عبارتی تبلیغ دینی در ادیان جهان به ویژه درادیان ابراهیمی در سایه قواعد دینی و نوآوری دینی انجام پذیرفت.

میردامادی همچنین اظهار داشت: آنچه در درون جامعه اسلامی نیز به عنوان تقریب مذاهب اسلامی صورت گرفته، باعث شده  فرق اسلامی فارغ از بعضی اختلافات فرعی نوعی انسجام در میان خود ایجاد کرده و در سایه این نوآوری ها نه تنها هیچگونه تعارضی نیز با اصول اسلامی ندارد بلکه می توان به نتایج مثبتی در میان جامعه اسلام بدست آورد.  شعار نوآوری و شکوفایی می تواند برای اندیشمندان و متفکران و حتی کارگزاران و سیاستمداران امری حقیقی و واقعی بوده و با تدابیر ملموس و محسوس آنها چون سایر شعارها در قالب نظری به فراموشی سپرده نشود.

نوآوری دینی پاسخی به نیاز معنوی انسان امروز است

حجت الاسلام محمد حسین اختری دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع) در رابطه با تجلی و ظهور نوآوری در عرصه دینی اظهار داشت: در عرصه دین و دینداری دو گونه شکوفایی و نوآوری را می توان تجلی داده و به عرصه ظهور گذاشت که یکی از آنها در زمینه عمل ، التزام و پایبندی و دیگری در زمینه اصلاح بیان است. اعتقاد و باور بهتری و بیشتر که در ما و مردم ما به وجود می آید می تواند به گسترش روحیه تعهد، پایبندی و ارزش منتهی شود که این امر باید در تمام گروههای سنی به ویژه میان دختران و پسران نوجوان نهادینه شود. از سوی دیگر نیز  مردم باید در تجلی بخشیدن به مسائل دینی و اسلامی تلاش کرده و پایبندی خود را به این مسائل نشان دهند .

حجت الاسلام اختری با ارشاره به رعایت ارزشهای دینی، ارزشهای اسلامی، راستی و پاکدامنی ، درستی در کار و تلاش و عمل به عنوان نخستین تجلی نوآوری گفت: دومین گونه نوآوری و شکوفایی دینی را اصلاح تصور دیگران در بیان و تفسیر دین دانست و گفت: تفسیر از تحقیق و پژوهش و نوآوری حاصل می شود که زمینه های گسترده ای دارد. حوزه های علمیه، مؤسسات علمی و پژوهشی که درباره مسائل کلامی و علمی فعالیت می کنند باید با نگرشی نو تحقیقات خود را با ملاحظه تحقیقات علوم دیگر ارائه دهند تا نوآوری ایجاد شود.

وی اشاره کرد: در زمینه ارتباطهای تصویری چون فیلمسازی دارای نواقصی هستیم و دنیای اسلام تاکنون در زمینه به تصویر کشیدن زندگی بزرگان کارهای اندکی صورت داده است . درحالی که این امر زمینه خوبی برای انتقال مسائل اسلامی است تا برخی افراد نادان خود خواسته یا با پشتیبانی نیروهای استعماری از راههای تصویری تلاش نکنند چهره اسلام را خدشه دار کرده و اسلام را خشن جلوه دهند.

حجت الاسلام اختری تأکید کرد: امروز می توانیم با بهره گیری از رسانه های نوین خلاف این امر را به اثبات برسانیم. در دنیا زمینه های خوبی برای گسترش اسلام به ویژه مکتب تشیع وجود دارد و می توان برای نجات انسان مدرن این اندیشه ها را ترویج کرد. چرا که بسیاری از مکاتب آسمانی و غیر آسمانی به علت تحریف آموزه های دینی خود نتوانسته اند پاسخگوی نیازهای بشر امروز باشند.  انسان مدرن سرخورده و گرفتار در منجلاب دغدغه های شخصی و اجتماعی خود است از این رو نوآوری در ارائه اسلام می تواند نیاز انسان معاصر را برطرف کند.

تحول و نوآوری نیازمند مدیریت صحیح است

حجت الاسلام حسین ابراهیمی رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد گفت: درباره ظهور و تجلی در عرصه دین اصول ثابتی وجود دارند که از آنها به سنتهای ثابت و ضروریات دین تعبیر می کنیم که لایتغیر و ثابت هستند و نمی توان در آن دخل و تصرف کرد اما نوآوری دینی با شیوه ها و برنامه های نو صورت می گیرد.

وی افزود: اگر مفاهیم دینی در قالب هنر، شعر و ادبیات جدید عرضه شوند می توان از آن به عنوان نوآوری دینی یاد کرد.

رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد تأکید کرد: برنامه ریزی برای عرصه دین بیش از سایر امور حائز اهمیت است باید براساس چشم انداز 20 ساله طی برنامه های 5 ساله 4 برنامه برای حوزه دین برحسب بودجه، امکانات و مشارکتهای مردمی داشته باشیم. چرا که اگر عرصه دین با برنامه همراه باشد مشارکتهای مردمی نیز چشمگیر خواهد بود.

حجت الاسلام ابراهیمی با اشاره به اینکه برنامه ریزیهای جدید به نوآوری منتهی می شوند گفت: با مدنظر داشتن چشم انداز 20 ساله باید برای چاپ کتب، مقالات، نشر مجلات و برنامه های یومیه چون اقامه نماز برنامه های تازه تدوین کنیم.

وی گفت: مقام معظم رهبری در دیدار با مسئولان حوزه علمیه نکات مهمی را یادآور شدند یکی از آن نکات این بود که تحول را باید پذیرفتو آن را به درستی مدیریت است، پس شک نیست برای اینکه نوآوری و ارائه برنامه های جدید مطابق با شرایط روز نتیجه بخش بوده و در جهت ارتقاء فعالیتها مؤثر واقع شوند، باید از مدیریت صحیحی برخوردار باشند .

رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد تصریح کرد: در حال حاضر شتابی در حوزه دین به وجود آمده، دین خواهی در سراسر جهان شدت گرفته و در میان تمام ادیان، اسلام گوی سبقت را از سایر ادیان ربوده و مذهب تشیع به علت داشتن حرفهای تازه بیشتر از سایر مذاهب اسلامی غیر مسلمانان را به خود جذب کرده است. مدیریت این تحول همان نوآوری است که مقام معظم رهبری آن را مورد اشاره قرار داده اند.

وی با اشاره به اینکه روند دین خواهی که در غرب رو به رشد است گفت: در غرب بنیان خانواده از بین رفته و تمایلات نفسانی در صدد چیره شدن بر مؤمنان است همه به دنبال راهی هستند تا از این منجلاب رهایی یابند و در این میان اگر دین به ویژه دین اسلام که پاسخگوی دنیا و آخرت تشنگان دینداری است به درستی عرضه شود اسلام در سراسر دنیا گسترش خواهد یافت.

نوآوری عامل تکامل مادی و معنوی است

دکتر محمد علی آذرشب استاد دانشگاه تهران و رئیس مرکز مطالعات فرهنگی ایران و عرب در رابطه با ظهور و تجلی نوآوری در عرصه دین اظهار داشت: اصل دعوت اسلام احیا است و اگر بخواهیم کلمه اسلام را خلاصه کنیم باید آن را به احیا و زنده کردن تعبیر کنیم.

وی افزود: انسان به عنوان موجود حی و متکامل همواره در حال رشد است و هرگاه از حرکت بایستد یعنی جامعه دینی از حرکت و حیات ایستاده است چرا که دین بزرگترین عامل تکامل و رشد است و اسلام به عنوان کاملترین دین معنای حقیقی رشد و تکامل را دارد به طوری که امروز مومن با دیروز وی متفاوت باشد و این تفاوت در راستای بهبودی و نو شدن و تجدد صورت گیرد.
دکتر آذرشب در ادامه اظهارات خود به ابعادی از نوآوری اشاره کرد که از طریق دنبال کردن راههای غیر دینی صورت می گیرد.

وی گفت: ممکن است عده ای نوآوری را به عنوان به دنبال نو رفتن تعبیر کنند که این امر تکامل نیست و اگر نوآوری حساب شده دین را دنبال نکنیم در سراشیبی و سقوط قرار می گیریم درحالی که نو آوری اسلام انسان را به سوی کمال سوق داده و به کمالات مادی و معنوی وی می افزاید.

وی تصریح کرد که نوآوری نظریه اصلی دین بوده و اگر مقام معظم رهبری ما را به نوآوری دعوت کرده بدان معناست که ما به احیای دین دعوت شده ایم.