جایگاه "جولان" در دکترین راهبردی لیکودی ها

به گزارش خبرگزاری مهر، این روزها سخن از مذاکرات به اصطلاح صلح بین اسرائیل و سوریه است که در این بین ترکیه در تلاش است تا نقشی میانجی را دراین زمینه اعمال کند، اما یاد آور این نکته ضروری است جولان منطقه ای است که به لحاظ راهبردی و همچنین برخی منابع موجود در آن از اهمیت استراتژیکی برای اسرائیل برخوردار است، و این مسئله گفتگو در این باره را با مشکلاتی روبرو خواهد کرد.

"موشه‌ آرنز" ، وزیرجنگ اسرائیل‌ (بین‌ سالهای‌ 92 ـ 1990و 84 ـ 1983) که‌ در سالهای‌ 9 ـ 1988 وزیر امور خارجه‌ این رژیم هم بود، در دهه‌ 1980 به‌ اندیشه‌های‌ سیاسی‌ بنیامین‌ نتانیاهو خط‌ می‌داد، معتقد است‌ اسرائیل حق‌ دارد از بازپس‌ دادن‌ بلندیهای‌ جولان‌ به‌ سوریه‌ حتی‌ اگر عقب ‌نشینی‌ از این‌ بلندیها بخشی‌ از یک‌ پیمان‌ فراگیر صلح‌ بین‌ سوریه‌ و اسرائیل‌ باشد، اجتناب‌ کند.

وی‌ در اثبات‌ دیدگاه‌ خود اینگونه‌ استدلال‌ می‌کند : اگر ما این‌ بلندیها را به‌ سوریه‌ بازپس‌ دهیم‌، خط‌ری‌ عظ‌یم‌ را به‌ جان‌ خریده‌ایم‌. طی‌ جنگی‌ که‌ در اکتبر 1973 روی‌ داد، بلندیهای‌ جولان‌ تقریبا به‌ ط‌ور کامل‌ توسط‌ نظامیان اسرائیلی به‌ تصرف‌ درآمد. اگر ما نمی‌توانستیم‌ از بلندیهای‌ جولان‌ به‌ عنوان‌ یک‌ سپر در مقابل‌ سربازان‌ سوریه‌ استفاده‌ کنیم‌ آنها قادر بودند به‌ پیشروی‌ خود ادامه‌ داده‌ و به‌ حیفا برسند که نیروهای‌ ذخیره‌ ما، در آخرین‌ لحظ‌ات‌ وارد میدان‌ و ابتکار عمل را در دست گرفتند.

               نمایی از جولان اشغالی ( عکس اختصاصی مهر)

به‌ عقیده‌ آرنز وضعیت‌ کنونی‌ خاورمیانه‌ شبیه‌ وضعیت‌ اروپا در سده‌ نوزدهم‌ است‌. در آن‌ دوران‌ بین‌ قدرتهای‌ نظ‌امی‌ این‌ قاره‌، نوعی‌ توازن‌ قوا در منط‌قه‌ حاکم‌ بود به‌ عقیده‌ موشه‌ آرنز اسرائیل‌ باید برتری‌ نظ‌امی‌، ترتیبات‌ امنیتی‌ و مناط‌ق‌ خلع‌ سلاح‌ شده‌ را حفظ‌ کند و به‌ گفته‌ نتانیاهو صلحی‌ را ایجاد کند که‌ بر مبنای‌ قدرت‌ پایه ‌ریزی‌ شده‌ است‌.

این اظهارات حاکی از آن است که ارزش منطقه جولان برای اسرائیل بیش از یک منطقه اشغال شده است و با پس دادن آن اسرائیل نه تنها یک منطقه مرتفع، بلکه بخشی از مقوله امنیتی خود را هم مشروط می کند.

حال موضوع این است که آیا حل مناقشه سوری-اسرائیلی آنگونه که این روزها از آن بحث می شود آسان است و یا با چالشهایی روبرو خواهد شد که حل آنها نیازمند گذشت و فداکاری دیگری است؟

نکته دیگر در صورتی که نیاز به گذشت باشد؛ کدام طرف باید از خط قرمز خود عبور کند؟

خط قرمزی که سوریه برای خود ترسیم کرده، پس گرفتن بدون پیش شرط تمام جولان است و اینکه اسرائیل با طرح پیش شرط ایی خواهان ارائه تضمینها و دریافت امتیازاتی از سوریه است.

با این حال دیگر این نکته جای بحث ندارد که میانجیگری اخیر ترکیه برای حل این مناقشه حرکتی بوده است که پیشتر بارها از سوی دیگر طرفها، و از جمله خود ترکیه صورت گرفته، اما به نتیجه ای منجر نشده است.

اسرائیل بر آن است تا با پس دادن جولان متعلق به سوریه به خود این کشور، امتیازاتی را درخواست کند که سوریه آن را جزو حق خود در این مناقشه می داند و لزومی نمی بیند که برای گرفتن بخشی از خاک خود آنها را مورد بازنگری قرار دهد.

همچنین اگر اسرائیل حاضر شود شهرکهای ساخته شده در این منطقه را برچیند با چند مشکل عمده روبرو خواهد بود:

الف) - هزینه برچیدن شهرکهای جولان:

مسلماً هزینه برچیدن شهرکهای یهودی نشین مستقر در جولان مسئله ای مهم است و بیش از هزینه ای خواهد بود که اسرائیل درباره خروج از نوار غزه و برچیدن شهرکهای آن منطقه کرد.

"جاده وسط ، نقطه مرزی سوریه و رژیم صهیونیستی"(عکس اختصاصی مهر)

 منطقه جولان یک منطقه اشغال شده کم هزینه و در واقع سودمند است وهیچگونه‌ تشنجی‌ در مرز 82 کیلومتری‌ دو طرف تاکنون وجود نداشته است.

نخست اینکه هزینه های حرکت پیشین درباره نوار غزه را آمریکا به عنوان میانجی صلح پرداخت کرد و در مورد اخیر که ترکیه این میانجیگری را اعمال می کند قطعاً چنین هزینه ای را تقبل نخواهد کرد.

همچنین ماهیت و بافت شهرکهای جولان به گونه ای است که با نمونه غزه بسیار متفاوت است. ابتدا اینکه شهرکهای غزه برای اسرائیل هزینه بر بود و نگه داشتن آنها برای این رژیم بیش از آنکه فرصتی را ایجاد کند؛ هزینه های بسیاری را بر آن تحمیل می کرد و برخی از کارشناسان بر این باور بودند که حتی اگر روند صلح هم،چنین حکمی نمی کرد؛ اسرائیل و آریل شارون نخست وزیر اسبق آن در نهایت در اثر مقاومت، شهرکهای پادگانی را که مستلزم مسلح بودن ساکنان آن بود، بر می چیدند.

از جهت دیگر شهرکهای جولان همان طور که روشن است نمونه هایی هستند که به دلیل محیط مخاصمه، از انواع هزینه بر برای اسرائیل نیستند و تحمل هزینه برچیدن چنین استراحتگاه کم هزینه ای، هر چقدر هم کم باشد آسان نخواهد بود.

ب) اسکان شهرک نشینان در داخل مناطق اشغالی :

چالش دیگر پیش روی صلح بین سوریه و اسرائیل، مسئله اسکان ساکنان این منطقه در داخل سرزمینهای اشغالی فلسطین است.

شهرک سازی در داخل سرزمینهای اشغالی اصولاً برای جلب مهاجران تازه وارد(اولیم) صورت می گیرد و انتقال این تعداد از یهودیان از یک بخش اشغالی به بخش اشغالی دیگر سبب خواهد شد تا وزارت شهرک سازی این رژیم با چالش جدید به نام تهیه مناطق آماده سکنی برای آنها روبرو شود.

همچنین به علت فضای محدود برای شهرک سازی، سرانجام پروژه هایی که برای تازه واردان در نظر گرفته می شود و اختصاص دادن آن به شهرک نشینان داخلی، بار مالی زیادی به اسرائیل تحمل می کند و می تواند بحث مهاجرت را در چند سال آتی و امکانات دهی به آنان را تحت تاثیر قرار دهد.

ج) بحران بی اعتمادی:

به گزارش مهر، از دیگر پیامدهای خروج از جولان برای رژیم اسرائیل، "بحران بی اعتمادی" است.

گرچه این مسئله در خروج از نوار غزه نیز مشاهده شد، اما مورد احتمالی در پیش روی بار روانی بیشتری نسبت به خروج از غزه خواهد داشت.

یهودیان جولان در طول تاریخ بارها این مطلب را از سران رژیم شنیده اند که  جولان بخشی جدایی ناپذیر از "سرزمین موعود" است و حال تخلیه آن می تواند این شبهه را در مناطق و در بین یهودیان دیگر شهرکها در داخل مناطق اشغالی به وجود آورد که اسرائیل روزی این حرکت را در قبال آنها نیز انجام خواهد داد.

هم اکنون شهرکهای غیر قانونی بسیار در زمینهای فلسطینی به ویژه در اطراف بیت المقدس اشغالی ساخته شده که در قطعنامه های سازمان ملل متحد نیز به آنها اشاره شده و جامعه جهانی نیز خواستار برچیده شدن آنها از سوی اسرائیل شده است.

فکر اینکه ممکن است اسرائیل این شهرکها را هم مانند نوار غزه و بلندی های جولان تخلیه خواهد کرد یک شهرک نشین را تا پایان رنج خواهد داد و این مسئله و بار روانی آن می تواند تاثیرات مخربی در بحران اعتماد به سران این رژیم در بین شهرک نشینان و مهاجران داشته باشد.

در نتیجه این گفتار و با توجه به اخبار منتشره در رسانه ها در چند روز گذشته به نظر می رسد چالشهایی که اسرائیل با خروج از جولان با آنها روبرو خواهد بود، چالشهایی است که حل این ماجرا را برای تل آویو بسیار سخت خواهد کرد و این مسئله همچنین از سوی ساکنان داخل سرزمینهای اشغالی نیز به سختی هضم خواهد شد که درنهایت می تواند منجر به قدرت یابی افکار لیکودی و تندروها در اسرائیل شود که البته طرفداران پروپاقرصی هم در بین جامعه یهودی آمریکا دارد و در جامعه ای که همه چیز با دولت ائتلافی به حیات خود ادامه می دهد؛ بی ثباتی سیاسی نتیجه مستقیم این روند خواهد بود.

این نکته در کنار این واقعیت که ترکیه به عنوان میانجی در "بهترین شرایط"  توان پرداخت هیچ هزینه ای به جز خسارت ناشی از دست رفتن آبهای جولان را به اسرائیل نخواهد داشت که این هم به نوبه خود بسیار آزار دهنده خواهد بود.