کوچ بهاره عشایر آذربایجان غربی آغاز شد

به گزارش خبرنگار مهر در ارومیه، عشایر استان در این سفر پس از 15 روز اقامت در مراتع بهاره، کوچ بلند خود را به مسیر ییلاقات از اول تیر ماه سال جاری  آغاز خواهند کرد.

استان آذربایجان غربی از دیر باز به دلیل دارا بودن اقوام و مذاهب مختلف مظهری از اتحاد ملی و انسجام اسلامی و نماد تمدن فرهنگها در کشور است که در کنار اقلیتهای مختلف عشایر ساکن جلوه خاصی به فرهنگ و آداب و سنن این خطه از کشور بخشیده است.

در این فصل از سال با گذر از مراتع و ارتفاعات استان می توان دسته دسته زنان و مردان عشایر را دید که با لباسهای محلی و سنتی و به دور از هیاهو و رنگ و ریای دنیای صنعتی زندگی را به گونه ای دیگر در دل طبیعت تجربه می کنند.

کوچ نشینی تنها یک نوع زندگی و طریقی از زیستن نیست بلکه یک فرهنگ و یک تاریخ کهن با آداب و رسوم و سنن اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است که پشت این زندگی ساده و بی پیرایه نهفته است.

از مزایای زندگی کوچ نشینی می توان به حفظ روحیه مقاومت و تحمل مشکلات که به دلیل مبارزه با طبیعت و برخورد با انواع سختیها و رنجها به دست آمده نام برد، ساده زیستی، عدم تجمل گرایی، قانع بودن به امکانات کم، حفظ سلامتی و شادابی در زندگی ایلی از دیگر مزایای زندگی عشایری است.

مدیرکل امور عشایر آذربایجان غربی در زمینه کوچ عشایر استان به خبرنگار مهر گفت: جمعیت عشایری استان همزمان با نیمه دوم اردیبهشت سفر خود را به مراتع بهاره که شامل "مرغان"، "حصار" و "آیبک"، "ماکو"، مراتع "بور بور"، "سیدآباد" و "نوذله" پیرانشهر و سایر مراتع استان به طول 5 تا 180 کیلومتر آغاز شد.

ولی خلیلی با اشاره به ویژگی های زندگی عشایری استان بیان داشت: استان آذربایجان غربی چهارمین استان عشایرنشین کشور است که 5/4 درصد از جمعیت استان را به خود اختصاص داده است.

وی ادامه داد: پس از دورافتاده ترین روستاهای استان قلمرو ایلات و عشایر آغاز می شود که در طول نوار مرزی با کشورهای عراق، ترکیه و جمهوری خودمختار نخجوان پراکنده اند و در قالب 12 ایل و 21 طایفه مستقل هستند.

وی نقش عشایر را در عرصه های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مهم و حیاتی ارزیابی کرد و گفت: عشایر استان با پرورش حدود دو میلیون واحد دامی 25 درصد فرآورده های دامی را تولید می کنند.

خلیلی عرضه سالانه 500 هزار راس دام مازاد بر نیاز،  20 هزار تن شیر، 11هزار تن گوشت و 1761 تن پشم به بازارهای داخلی همچنین صنایع دستی را از مهمترین تولیدات عشایر استان برشمرد.

وی ویژگی امسال کوچ عشایر را اجرای طرح سرشماری نفوس عنوان کرد و اظهار داشت: همزمان با کوچ بهاره این طرح در ییلاقات با هدف برنامه ریزی دقیق برای ساماندهی زندگی این قشر از استان اجرا می شود.

وی با اشاره به کم آبی و بروز پدیده خشکسالی در استان تصریح کرد: پیش بینی می شود به دلیل بروز این پدیده عشایر استان کمتر به مناطق ییلاقی کوچ کنند که در این صورت آمار مشخصی از جمعیت عشایری در این دوره از سرشماری به دست نخواهد آمد.

در حال حاضر گرچه هنوز عشایر با جمعیت اندک خود نسبت به کل جمعیت کشور نقش مهمی در چرخه تولید دارد اما نگرش بر زمینه های موجود زندگی ایلی، تنگناها یا مصائب و مشکلات کوچ نشینی از یک طرف و رشد و توسعه کشور از سوی دیگر هر روز عرصه را بر کوچ نشینان تنگ تر و آنان را از این شیوه نگران و خسته می کند.

مدیرکل امور عشایری استان دراین باره، پایین بودن سطح آموزش، آگاهی‌های بهداشتی و مهارت زندگی در میان زنان و دختران عشایر را از مشکلات فراروی جامعه عشایری عنوان کرد و ادامه داد: توسعه آموزش و وجود زنان تحصیلکرده در میان جامعه عشایری موجب توسعه و پیشرفت زیست بومهای عشایر می‌شود.

وی نقش مادری در میان جامعه عشایری را مهمترین عامل توسعه اقتصادی عنوان کرد و یادآور شد: زنان علاوه بر وظیفه مادری بیشتر از مردان در تامین رفاه و آسایش خانواده نقش دارند که متاسفانه در برخی اوقات به فراموشی سپرده می شوند.

وی متوسط نرخ باسوادی در میان عشایر استان را ‪ ۵۰/۴‬درصد اعلام و بیان داشت: در حال حاضر ‪ ۴۷‬درصد از دختران و ‪ ۵۳‬درصد از پسران عشایر در حال تحصیل هستند که نسبت به جوامع شهری و روستایی رقم پایینی است.

مدیرکل امور عشایری آذربایجان غربی، جمعیت  عشایر استان را ‪ ۱۴‬هزار و ‪ ۴۴۸‬خانوار اعلام کرد و بیان داشت: از این میزان افزون بر چهار هزار خانوار در ماکو زندگی می‌کنند که بیشترین رقم در میان شهرستانهای آذربایجان غربی است.

فرماندار ماکو نیز کمبود امکانات، پراکندگی جمعیت عشایر را از جمله مهمترین مشکلات جامعه عشایر دانست و برای رفع این مشکل لزوم ساماندهی زیست بومهای عشایری را مورد تاکید قرار داد.

صفر اثری با اعلام اینکه توانمندی‌های زنان و دختران عشایری تا کنون مورد توجه قرار نگرفته یادآور شد: برای توانمندسازی زنان و دختران عشایر لازم است مسایل و مشکلات آموزشی و بهداشتی جوامع عشایر حل شود.

کارشناس امور عشایری اداره  کل عشایری استان هم در زمینه مشکلات این جامعه گفت: سه رکن اصلی زندگی کوچ نشینی، انسان، دام و مرتع است که در حال حاضر مردم کوچ نشین ایران در هر سه رکن با مشکلات اساسی روبرو هستند.

جمشید ظفری در گفتگو با خبرنگار مهرافزود: افزایش جمعیت عشایری موجب افزایش دام در مراتع شده  به طوری که سرسبزی و طراوت مراتع را از بین می برد و باعث کاهش عمر مفید سدها در حوضه های آبخیز سدها می شود.

وی میانگین دام خانوارهای عشایری استان را 123 راس واحد دامی عنوان کرد و اظهارداشت: براساس تحقیقات به عمل آمده یک خانوار فقط در صورت داشتن حدود 250 راس واحد دامی می تواند زندگی آبرومند و حول و حوش خط فقر داشته باشد.

وی پراکندگی  جمعیت را از دیگر مشکلات عشایر استان عنوان کرد و گفت: هم اکنون 88 درصد قشلاقات عشایری زیر 100 خانوار و 4/21 درصد زیر 20 خانوار می باشد که این شرایط امکان خدمات زیربنایی اعم از مدرسه، راه، آب، برق و بهداشت را با مشکل مواجه می سازد.

ظفری تصریح کرد:عوامل مختلفی همچون شخم های بی رویه مراتع، افزایش تعداد دام ها به ویژه دام روستایی، از بین رفتن مراتع میان بند، از هم پاشیدگی نظام ایلی، کمبود علوفه دامی و گرانی آن، وجود واسطه ها و جاذبه های شهری، نبود امکانات رفاهی در جامعه عشایری، کمبود داروهای دامی، خشکسالی های پیاپی، کمبود نیروی انسانی خبره از جمله چوپان و... موجبات از هم پاشیدگی زندگی عشایری را فراهم کرده است.

مدیر کل امور عشایری استان درخصوص راهکارهای دولت برای رفع مشکلات عشایر در این خطه از کشور بیان داشت: دولت دراین زمینه سیاست دو سویه ای را برای عشایر استان به مرحله اجرا گذاشته است.

خلیلی ایجاد زمینه اسکان برای عشایر را یکی از این راهکارها برشمرد وگفت: در این راستاعشایری که مایلند اسکان یابند عملیات اسکان را انجام می دهد و درآمد خانوارها افزایش یابد.

وی ادامه داد: راهکار دیگر پشتیبانی از عشایری است که مراتع مناسب در اختیار دارند و با تعداد دام مناسب درآمد خوبی کسب می کنند ولی مایلند به کوچ نشینی ادامه دهند.

این مسئول  اصلاح قوانین مربوط به مراتع میان بند، مشخص کردن حدود ایل راه های عشایری، بیمه دام ها، تشکیل خانه های بهداشت عشایری، تامین علوفه و جو مورد نیاز دام عشایر، خرید تضمینی دام و... ایجاد مدرسه در مقاطع راهنمایی و دبیرستان یا شبانه روزی، ایجاد شغل های جایگزین و خرید محصولات دامی را از دیگر راهکارها برشمرد.

- عشایر و جاذبه های گردشگری
بسیاری از کارشناسان بر این باروند که صنعت توریسم قادر است اقتصاد کشور را نجات دهد عشایر کشور نیز از جادذبه های منحصر به فرد صنعت توریسم به شمار می رود و توانایی جذب گردشگران زیادی را از نقاط مختلف دارد.

تمام این مزیتها را می توان در بین جمعیت عشایر استان آذربایجان غربی از جمله آداب و رسوم، طبیعت زیبا، عروسی کوچ، لباس های محلی و... مشاهده کرد که تنها نیازمند کمترین توجه از سوی مسئولان استانی است تا به رونق صنعت گردشگری در استان منجر شود.

استان ‌آذربایجان غربی جلوه های روستایی ‌و عشایری ویژه ای ‌دارد که در نوع خود واجد ارزش‌های ‌ایرانگردی هستند.

روستاهای ‌مراکان‌، بند، سیه‌چشمه‌، خوشاکو، سهولان‌، عیسی‌کندی و... از طبیعت‌ و حیات‌ وحشی ‌استثتایی ‌برخوردارند و روستاهای ‌چنقرالو، تمتنان‌، قره‌کلیسا، قطور، چالدران‌ و... با آثار تاریخی دوران‌ مختلف ‌یادآور حوادث تاریخی ‌و بیانگر جلوه‌های تاریخ گذشته منطقه هستند.

عدم استطاعت مالی عشایر در افزایش سرمایه، عدم حمایت جدی دولت از عشایر و تعاونی های عشایری، عدم حمایت و پشتیبانی از تولیدات عشایر و نداشتن قیمت تضمینی خرید برای محصولات عشایر، فراهم نبودن زمینه لازم جهت صدور محصولات عشایر به خارج از کشور و عدم توجه مسئولین به نیازهای واقعی عشایر و عدم تخصیص تسهیلات بانکی به شبکه تعاونی ها هم اکنون ازمهمترین تنگناهای پیش روی این اتحادیه و شرکتها می باشد.

- نقش عشایر استان در دفاع مقدس
حفظ و حراست از مرزهای استان امروزه به وسیله پایگاههای بسیج عشایر در کنار سایر نیروهای انتظامی انجام می گیرد به طوری که تاکنون بیش از 500 شهید تقدیم انقلاب اسلامی کرده اند که افتخار بزرگی برای عشایر استان محسوب می شود.

و امروز این مرزداران به نوع دیگری مرزهای استان را از تجاوز استکبار به شکل های مختلف از جمله قاچاق کالا و مشروبات الکی و قاچاق به شکل سازمان یافته برای غلبه بر جوانان در قالب ناتوی فرهنگی و... صیانت می کنند.

ولی حرف آخر اینکه جامعه عشایری ایران و به خصوص استان، امروز از متن به حاشیه رانده شده اند اما در گستره جغرافیایی وسیعی حضور دارند و به حیات اجتماعی و ایفای نقش اقتصادی خود ادامه می دهد و میراث فرهنگی عظیمی با خود حمل می کند.