سهروردی از حسن بصری به بزرگی یاد می‌کند

به گزارش خبرنگار مهر، عصر دیروز در نشست نقد و بررسی کتاب " حسن بصری" که با حضور اساتید فلسفه و عرفان اسلامی در سرای اهل قلم برگزار شد، اکبر ثبوت عضو هیئت علمی دایرة المعارف علوم اسلامی به بررسی زندگی و اندیشه های حسن بصری پرداخت.

اکبر ثبوت در آغاز سخن به ذکر دلایل نگارش کتابپرداخت و گفت: در آغاز جوانی در خدمت استاد ابوالحسن شعرانی بودم که وی گفت بهترین تفسیر درعالم شیعه مجمع البیان است که نگارش شیخ طوسی است و شیخ طوسی در آغاز این کتاب بزرگانی را که در تفسیر هستند، یاد می کند و عبدالله ابن عباس ، حسن بصری و شاگرد او اولین کسانی است که او یاد می کند. لذا در تبیان برای توضیح مفاهیم کتاب الهی و تبیین آیات قرآن کریم بیش از هر کس به اقوال این بزرگان یاد می شود.

وی تأکید کرد: در تفسیر ابوالفتوح هم که به فارسی نگاشته شده است، بیش ازهر کسی به عبدالله ابن عباس و سپس حسن بصری اشاره می شود. در تفسیر المیزان هم حدود 70 بار برای یاد کردن و نقد کردن به حسن بصری و اقوالش اشاره شده است.

اکبر ثبوت در ادامه به بحث جبر گرایی اشاره کرد و گفت: کسی را در میان تابعین نمی توان یافت که به اندازه حسن با جبر گرایی مخالف باشد. شاید کمتر کسی یافت شود که مانند حسن در نقل اقوال امیر المومنین (ع) در عصر حاکمیت دشمنان آن بزرگوار کار کرده باشد.

وی گفت: در کتب فضائل و مناقب اهل بیت (ع) هم حسن یکی از شخصیتهای استثنایی است که در آن عصر زورگویانی چون حجاج، از وی یاد کرده و اقوال و مناقب آن بزرگواران را بیان داشته است. به گونه ای که تا مدتها برای کارهایش از دست حاکمان وقت چون حجاج می گریخت.

ثبوت بحث اخلاق را دیگر دلیل پرداختن به حسن بصری خواند و گفت: در درس اشراق استاد محمود شهابی ، ایشان گفتند که سهروردی از حسن بصری به عنوان یکی از بزرگانی یاد کرده که می تواند پهلو به پهلوی بزرگان اسلام بزند.

استاد ثبوت در ادامه به داستان معروف رویارویی حسن بصری و امام علی (ع) اشاره کرد و گفت: استاد شهابی معتقد بود برای صحت و سقم این احادیث باید سراغ عالمان رجال رفت.

وی گفت: با تشویق استاد شهابی ، من رجال بزرگ عصر، مرحوم علامه محمد تقی شوشتری را یافتم و از ایشان که گنجی نهفته در خرابه های شوشتر بود، استفاده کردم.

اکبر ثبوت به روایتهای دیگری که در رویارویی امام علی (ع) و حسن بصری نقل شده به نقل از علامه شوشتری اشاره کرد و گفت: همه روایتها حاکی از آن است که حسن اقدامات امام علی (ع) را در جنگ جمل و سایر کارهایش تأیید کرده و با او همراه بوده است.

وی در پایان گفت: استاد شهابی به من گفت با توجه به مطالبی که آموختی از مقام حسن دفاع کن و همین انگیزه سبب نگارش این کتاب شد. در زمان حاضر مرحوم شیخ محمد باقر محمودی و علامه محمد هادی معرفت نیز آثاری در تأیید حسن بصری و رد آن روایت نادرست نگاشته اند. البته کتاب مشکلاتی نیز دارد که امیدوارم در آینده رفع شود.

همچنین استاد ثبوت در پاسخ به انتقادات دکتر حکمت گفت: امیدوارم انتقادات استاد حکمت مکتوب شود و بعد بنده به این انتقادات پاسخ می دهم. وی همین طور به برخی از این انتقادات به طور شفاهی پاسخ داد.