هنرهای سنتی و فراموش شده ساکنان کناره خزر ، نیازمند رونق دوباره

به گزارش خبرنگار مهر در گرگان، هنرهای بومی، پرپیشینه و باهویت از جذابترین و زیباترین جاذبه های گردشگری مناطق مختلف کرانه خزر بوده که اکنون برخی از آنها زینت بخش موزه ها است. صنایع دستی شمال، اوج هنر، ظرافت و قصه دلدادگی مردان و زنانی را روایت می کند که دستانشان از رنح دوران پینه بسته، چشمانشان بی فروغ شده و چروک بر سیمایشان همانند قالی پرنقش و نگار شده است.

اما این روزها دیگر دستان هنرپرداز و پرسخاوت پیرپالان دوز، استاد چلنگر، بانوان حصیر باف و قالی باف خطه شمال با هنرشان بیگانه شده و برای رونق دوباره هنر آبا و اجدادیشان، چشم انتظار همت و حمایت ویژه متولیان امر هستند.

فرآیند صنعتی شدن و پیشرفت تمدنهای بشری موجب شده تا دیگر دود از کارگاههای کوچک و خانگی اما باصفای پیرلاک تراش و چلنگر به هوا برنخیزد و از برخی هنر و میراث آبا و اجدای حاشیه نشینان کرانه خزر جز نام و نشان چیز دیگری در خاطره ها باقی نماند.

برگردیم به گذشته و به یاد بیاوریم روزگارانی را که در دهکده ها و مناطق مختلف شهر، اسب و قاطر این خودروهای " یونجه سوز" جای انواع خودروهای دوگانه سوز کنونی ایفای نقش می کردند، آن روزگاران از پالان دوزی و صدها هنر دیگر مناطق شمالی کشور به عنوان یک صنعت یاد می شد.

آن ایام نوای دنگ و دینگ چکش هنرمندان چلنگر، لالایی گوش نواز ی بود که در گوش جوانترها تکرار می شد تا عشق فرزندان به هنر نیاکانمان افزونتر شود.

به راستی که بوی بهار نارنج، عطرشالی و شکوفه های گیلاس در تار و پود قالی، جاجیم و حصیر هنرمندان گلستانی و مازندرانی روح هر بیننده ای را طراوات می بخشد و این جمله زیبا که "هنر نزد ایرانیان است و بس" را در ذهن تداعی می کند.

این روزها در هیاهوی زندگی و کلاف پرپیچ و خم توسعه به جرم کهنگی و قدیمی بودن بسیاری از این هنرهای دستی دیرینه و با هویت را که یادآور سنت و فرهنگ هر منطقه است را به دور ریخته و به کالاهای بی هویت و مشابه خارجی روی آوردیم.

به رغم بی مهریهای زمانه، هنوز در برخی آبادیهای کوچک و دور افتاده  گلستان، هنرمندان بی نام و نشانی عاشقانه هنرپردازی می کنند تا چراغ میراث فرهنگی و صناییع دستی کشورمان همچنان پرفروغ باقی ماند.

شماری از این هنرمندان پرآوازه و بی نام و نشان در گفتگو با خبرنگار مهر در گرگان، توجه، حمایت، برنامه ریزی اصولی، آموزش و دعوت از استادکاران را برای رونق دوباره هنرشان ضروری می دانند.

به تاکید این عده، کاربردی شدن، توجه به صادرات، ارائه تسهیلات مناسب، راه اندازی بازارچه ها و موزه های منطقه ای در پویایی و افزایش سهم صنایع دستی در سبد خانوار تاثیر به سزایی دارد.

طبق آمار از 303 رشته ثبت شده صنایع دستی در کشور بیش از 80 رشته در کرانه های دریای خزر از جمله گلستان و مازندارن رواج دارد و بقیه یا در حال فراموشی و یا منسوخ شده هستند.

یک بانوی جاجیم باف گنبدی در این زمینه گفت: در صورت حمایت بیشتر، این رشته هنری می تواند نقش موثری در کمک به اقتصاد خانوارهای روستایی ایفاء کند.

سلیمه رستمی به خبرنگار مهر افزود: برای رونق دوباره این هنر قدیمی و پرپیشینه باید از تجربیات استادکاران و بافندگان قدیمی این رشته بهره گرفته شود.

وی ارائه تسهلات مناسب، شناسایی و ساماندهی هنرمندان و بیمه شدن را از دیگر راه کارهای حمایت از فعالان این رشته هنری برشمرد.

ایوب روحانی هنرمند لاکتراشی از نور مازندران گفت: برای حمایت از این رشته هنری اصیل باید نمایشگاه ها و بازارچه های صنایع دستی گسترش یابد.

وی اظهار داشت: متولیان امر برای احیای دوباره رشته های بومی صنایع دستی و رفع مشکلات فراوری، تلاش بیشتری به خرج دهند.

به گفته این هنرمند، اکنون کالاهای دستی تولید شده نظیر قند جوله، پارچ، دونه لاک و کچه را به صورت موردی و سفارشی به برخی مغازه داران می فروشم.

به هنر کنده کاری روی چوب "لاکتراشی" می گویند.

یک کارشناس میراث فرهنگی از گرگان در این خصوص اظهار داشت: رشد صنایع دستی در ایحاد فرصتهای شغلی و توسعه صنعت گردشگری موثر است.

رضا حسینی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: شناخت ضرورتها و رفع چالشهای فراروی هنرهای دستی به برنامه اصولی و جدی نیاز دارد.

وی اظهار داشت: شناسایی و ساماندهی فعالان صنایع دستی و پایدار نمودن اشتغال موجود در این بخش از جمله راه کارها برای حمایت از هنرمندان است.

وی توسعه مراکز آموزش صنایع دستی در سطح استان و شهرستان در سه مقطع عمومی، مقدماتی، پیشرفته، متوسطه و عالی ضروری است.

به گفته این کارشناس، فرهنگ غنی منطقه، روابط با کشورهای حاشیه خزر و ورود گردشگران زمینه مناسبی را برای رونق صنایع دستی در منطقه فراهم کرده است.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان گفت: استاندارد سازی رشته های صنایع دستی برای تدریس در هنرستانهای کار و دانش به احیاء و توسعه این رشته ها کمک می کند.

انوشیروان گراییلی افزود: تراش کاری، معرق کاری، سفالگری، درودگری، طراحی سنتی، طلاسازی، گیپوربافی، سرمه دوزی، ابریشم دوزی، رودوزی و منبت کاری از جمله رشته هایی است که تاکنون استاندارد سازی شده است.

در عین حال جمعی از کارشناسان معتقدند: برای کاربردی شدن صنایع دستی در سبد خانوار، بازنگری و تغییر نگرش، توجه به تبلیغات، تامین مواد اولیه، کیفی سازی و شناسنامه دارکردن محصولات باید به عنوان یک ضرورت نگریسته شود.

بیش از 150 هزار نفر از مجموع دو میلیون و 500 هزار نفر شاغل در بخش صنایع دستی کشور در استانهای مازنداران و گلستان به سر می برند.