نگاهی به اورژانس اجتماعی/ یک دو سه و دیگر هیچ ... !

همه دولتها و حکومتها برای کاستن از حجم آسیبهای اجتماعی که سلامت افراد را تهدید می کند، راهکارها و برنامه هایی متناسب با نیاز جامعه خودشان ارائه و در اجرای آنها تلاش و کوشش به خرج می دهند و این نیست که فقط برنامه ای را تعریف و تدوین کنند بدون اینکه در مرحله اجرا قرار بگیرد.

راه اندازی اورژانس اجتماعی در کشورمان که از سوی وزارت رفاه صورت گرفت هدفش ساماندهی آسیبهای اجتماعی است که در سطح جامعه دیده می شود. در حال حاضر 50 دستگاه از 100 خودروی خریداری شده وارد کشور شده و قرار است تا شش ماه آینده 50 دستگاه خودرو دیگر نیز با گذراندن مراحل گمرکی وارد عرصه خدمات رسانی ‌شود. البته مسئولان وزارت رفاه نیز معتقدند که این تعداد خودرو پاسخگوی نیاز تمام کشور نیست و در مرحله اول، این خودروها در شهرهای بزرگ، مراکز استانها و مراکزی که از نظر آماری بحرانهای جغرافیایی و منطقه ‌ای را در آنجا شاهد هستیم مستقر می ‌شوند.

یکی از ویژگیهای خدمات اورژانس اجتماعی این است که خدمات جانبی مورد نیاز از طریق این سیستم به افراد قابل ارائه است که شامل نگهداری کوتاه مدت و درازمدت، توانمندسازی افراد و سایر حمایتهای روانی اجتماعی می شود.

در عین حال مسئولان وزارت رفاه پا را فراتر گذاشته و در ارتباط با اهمیت طرح اورژانس اجتماعی گفته اند که این طرح عملیاتی جدیدی در حوزه آسیبهای اجتماعی در دنیا است که شامل چهار بسته عملیاتی "مداخله در بحرانهای فردی، خانوادگی و اجتماعی"، "‌خط تلفن اورژانس اجتماعی ۱۲۳"‌، "پایگاه خدمات اجتماعی" و "‌خدمات سیار اورژانس اجتماعی" می شود.

بنابر اظهارات مسئولان وزارت رفاه، مداخله در بحران حتی در کشورهای پیشرفته عمدتا فقط روان ‌شناختی و اکثرا روزانه و سرپایی است اما در اورژانس اجتماعی به طور شبانه ‌روزی و روانی- اجتماعی ارائه خدمات می ‌شود. ضمن آنکه برخلاف سایر کشورها که مداخله در حد مشاوره تلفنی است در اورژانس اجتماعی مداخله در محل بوده و متخصصان مددکار اجتماعی و روانشناس به شخص مراجعه می ‌کنند. بدین ترتیب فاصله بین زمان بروز مشکل تا مداخله ، به دلیل داشتن تیم سیار کمتر می ‌شود.

‌شرایط امروزی جامعه به گونه ‌ای نیست که با نصیحت پدرانه فردی را که تصمیم گرفته خودکشی کند از تصمیمش منصرف کرد بلکه باید یک روانشناس دریچه ذهن او را باز کند و این افراد کسانی نیستند جزء متخصصان و افرادی که با به دست آوردن تجربیات به این امور به سرعت رسیدگی می ‌کنند.

اینگونه است که وزیر رفاه به اورژانس اجتماعی می بالد و کنترل و کاهش بحرانهای فردی و خانوادگی، بررسی سایر شاخص‌های اجتماعی تاثیرگذار بر مولفه‌ های اجتماعی همچون مسایل فرهنگی، اقتصادی و...، امکان استفاده از مشارکت نهادهای غیردولتی، طبقه ‌بندی گروههای هدف، مداخله در بحرانهایی همچون زوجهای در معرض طلاق، افرادی که قصد خودکشی دارند، همسران و کودکان آزار دیده، زنان، دختران و پسران فراری و مبتلایان به اختلال هویت جنسی را از آیتم‌هایی می خواند که از طریق اورژانس اجتماعی خدمات رسانی صورت می گیرد.

البته دکتر مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران بر خلاف اظهارات مسئولان رفاه معتقد است که افتتاح اورژانس اجتماعی فقط یک حرکت نمادین و غیر قابل اجرا بوده و طی این مدت نیز اثری از فعالیت این خودروها در سطح شهر مشاهده نشده است.

به گفته اقلیما اورژانس اجتماعی از حدود پنج سال قبل در سازمان بهزیستی وجود داشته است که در آن دوره برای مدت کوتاهی فعالیت کرد اما پس از آن به دلیل نداشتن امکانات، سرویس دهی اورژانس اجتماعی متوقف شد.

رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران تاکید دارد افرادی که نیازمند کمک و خدمات اورژانس اجتماعی هستند گاهی از یک روز تا یک ماه نیاز به نگهداری در مراکز را دارند اما سازمان بهزیستی امکانی برای این کار ندارد.

اگر بیراه نگفته باشیم بیشترین حجم آسیبهای اجتماعی متوجه کلانشهر تهران است و می طلبد که مسئولان و متولیان امور ساماندهی این آسیبها، به فکر ارائه برنامه ها و راهکارهایی باشند که اجرای آنها بیشتر ملموس و عینی باشد و تنها به افتتاح یک یا چند طرح بسنده نکنیم. زیرا، با به کارگیری چند دستگاه خودرو در معابر اصلی شهر نمی توان انتظار داشت که تمام آسیبها و معضلات اجتماعی از سطح جامعه رخت بربندد و خیال مان آسوده باشد که توانسته ایم در ساماندهی آسیبها موفق عمل کنیم.