دیپلماسی بدون اخلاق واقع گرایانه نیست

به گزارش خبرنگار مهر، در نشست نقد و بررسی کتاب " اخلاق و دیپلماسی"  که دیروز یکشنبه در شهر کتاب مرکزی برگزار شد روبرتو توسکانو به عنوان نویسنده کتاب، گفت: ابتدا باید بگویم وقتی تصمیم نوشتن این کتاب را با برخی از همکاران خود در میان گذاشتم ، آنها مردد بودند ، چون فکر می کردند میان اخلاق و دیپلماسی وجوه مشترک خاصی وجود ندارد. پاسخ من در این زمینه ساده است. اخلاقیات یعنی اینکه ما در برابر دیگران باید چگونه رفتار کنیم، بنابراین دلیل ندارد که ما نتوانیم هیچکدام از  بخشهای گزاره های اخلاقی را به زمینه های مختلف فعالیت سیاسی ارتباط دهیم.

وی افزود: چه کسی در مورد اخلاق تصمیم می گیرد و چه کسی پاسخگو است؟ فکر می کنم مناسبترین راه برای این سئوال این است که از مردم پرسیده شود. به نظر می رسد که هیچکس این جایگاه را ندارد که برای دیگران تصمیم بگیرد. البته به نظر من اصول اساسی وجود دارد و یکی از آنها قاعده طلائی است که دکتر فیروزان مطرح کرد. با این حال برخی از این پرسشها تحولات عمیقی در وجدان انسان می گذارد. به عنوان مثال برده داری در طول چند قرن عملی غیر اخلاقی تلقی نمی شد اما اکنون غیراخلاقی است پس به نظر من تغییر در این زمینه ممکن است.

مؤلف کتاب "حقوق بشر در روسیه و سیاست پرسترویکا" یادآور شد: یک دیپلمات خدمتگذار دولت خویش است و تمام کوشش وی این است که منافع کشور خود را تأمین کند. من خودم را خوشبخت می بینم که در طول 40 سال فعالیت دیپلماتیک دولت من چیزی از من نخواست که خلاف اصول اخلاقی ام باشد ، چون اگر چنین موردی پیش می آمد چالشی بزرگ برای من بود. چالشی که هرکدام از ما باید از پس آن برآئیم. .

سفیرسابق ایتالیا در تهران گفت: اجازه بدهید که به عمق مسئله اخلاق وارد شویم. در اینجا مسئله شمول و عدم شمول مطرح می شود. اغلب کسانی که اطراف ما هستند در مورد ما پایبند به اخلاقیات هستند. اما مسئله از آنجا شروع می شود که مشترکات انسانی ، فردی را که در برابر قرار گرفته در بر نمی گیرد. یعنی آن شخص از خانواده، قبیله ، مذهب یا ملت ما نباشد.

وی سپس افزود: از آنجا که یک دیپلمات رهبر سیاسی کشورش نیست حق ندارد نظر خود را اعمال کند اما دولت هم حق ندارد از من چیزی بخواهد که جنایت کارانه باشد. من فکر نمی کنم بیرون گذاشتن موازین اخلاقی از دیپلماسی واقع گرایانه باشد اما باید احساس مسئولیت بکنیم و باید بدانیم که نتایج رفتارهای دیپلماتیک ما چه خواهد بود.

مهدی فیروزان مترجم کتاب  نیز درباره روبرتو توسکانو نویسنده این کتاب گفت: توسکانو در طول پنج سالی که مسئولیت هیئت دیپلماتیک ایتالیا را بر عهده داشت تلاش بسیاری در زمینه بهبود روابط دو کشور ایران و ایتالیا داشت و سعی در ارائه تصویر مجدد از ایران و بیان ماوقع تمدن ایران در زمینه های مختلف داشت.

وی افزود: انتشار این کتاب در پایان مأموریت وی در ایران به منزله تشکری است از زحمات وی، چون توسکانو بیش از اینکه شخصیتی سیاست محور باشد فرهنگ محور بوده است.

فیروزان در ادامه اظهار داشت: اخلاق از مفاهیمی است که از ابتدا مورد بحث متفکرین بوده است و محوریت آنچه که پیامبران مطرح می کرده اند اخلاق بوده است. مهمترین عنوانی که در بحث اخلاق مطرح است قاعده طلائی است و در این مورد از پست مدرنیسم گرفته تا دین دگمی چون یهودیت سخن گفته اند. اگر از افلاطون که می گفت اخلاق چیزی است که در عمل رخ می دهد بگذریم این تعبیر زیبای امیرالمومنین(ع) که آنچه را برای خود می پسندی برای دیگران نیز بپسند در مورد قاعده طلائی وجود دارد.

وی گفت: مبانی اخلاقی از حیث جوهری ثابت است اما از نظر تحقق مصداقی متفاوت می باشد. حال این سئوال پیش می آید که اخلاق در دیپلماسی چگونه معنا می یابد؟ این امر دشوار است چون به عنوان مثال در یکجا  دفاع از دموکراسی عملی اخلاقی است و در موردی دیگر این عمل تبدیل به ضد دموکراسی می شود.

وی در پایان گفت: در زمینه سیاست خارجی هنوز مصلحت ملی تعیین کننده است و عدالت معنا ندارد. این سئوال مهم مطرح است که در عرصه دیپلماسی چه کسی حکم اخلاقی را صادر می کند؟