۷ مرداد ۱۳۸۷، ۱۳:۱۳

مضامین فلسفه ذهن(32)

توجه نظریه این‌همانی ذهن به نسبت محمول‌ها و کیفیات

توجه نظریه این‌همانی ذهن به نسبت محمول‌ها و کیفیات

خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه: نظریه این‌همانی ذهن معتقد است که کیفیات ذهنی با کیفیات عصب‌شناختی رابطه‌ای این‌همانی را واجد هستند. مشکلات زیادی که فراروی این دیدگاه وجود داشته طرفداران این رویکرد را واداشته به مداقه‌هایی برای توجیه نظریه خود دست زنند.

ما به صورت خلاصه به کیفیات نظر دوخته­ایم اما از چه حالات، پدیده­ها، فرآیندهایی؟ به حالت به عنوان در اختیار داشتن یک کیفیت از سوی جوهری فردی نظر کنید. فرض کنید عصبانی بودن کیفیتی است که ما باید آن را به عنوان کیفیت ذهنی تعریف کنیم. بنابراین در اختیار داشتن این کیفیت برای شما در حالت عصبانی بودن به حساب می­آید. اگر حالت خشم و عصبانی بودن حالتی عصب­شناسانه را نشان دهد آن­گاه مطلب از این قرار است: چون کیفیت عصبانی بودن با کیفیت عصب­شناسی مشخصی رابطۀ این­همانی دارد ما می­توانیم به پدیده­ها و فرآیندها به عنوان حالات گذرا بیندیشیم. هنگامی­که شیئی در حالت خاصی قرار می­گیرد یعنی کیفیت خاصی را واجد است، وجود داشتن در این حالت یک پدیده و رخداد به حساب می­آید. یک فرآیند هم نتیجۀ این رخدادها و پدیده­ها است . یک حالت، رخداد یا فرآیند با حالت، پدیده یا فرآیند رابطۀ این­همانی دارد اگر کیفیاتی که آن­ها دربر می­گیرند رابطۀ این همانی داشته باشند.

فرض کنید احساس سرگیجۀ شما مستلزم بودن­تان در یک حالت خاصی ذهنی باشد. بودن شما در این حالت در اختیار داشتن کیفیتی مشخص، شاید پیچیده و ذهنی است. حالا فرض کنید که این پرسش مطرح باشد که آیا احساس سرگیجۀ شما یعنی بودن شما در این حالت ذهنی - صرفاً بودن در یک حالت مغزی به‌­خصوصی است (و نه بیش از این). اگر شما با نظریه­پردازان نظریۀ این­همانی ذهن موافق باشید که آن همان چیزی است که احساس سرگیجه شما معنا می­دهد- یعنی بودن مغز شما در یک حالت به‌خصوصی – آن­گاه شما تعریف کیفیت ذهنی سرگیجه داشتن را بر حسب کیفیت عصب­شناسانه به­خصوصی خواهید پذیرفت.

این درس، این است: مادامی­که در ذهن این نکته را پرورش می­دهیم که این­همانی حالت، پدیده و فرآیند مستلزم این­همانی کیفیت است ما به صورت متفاوتی از نظریۀ این­همانی به عنوان تعریف­کنندۀ حالات، فرآیندها یا کیفیات ذهنی و مادی سخن می­گوییم.

قبل از بحث در باب نظریۀ این­همانی سودمند است تا کیفیات را از محمول­ها جدا کنیم و بر آن­ها تأمل روا داریم. محمول­ها ابزارهای زبانی هستند که برای نامگذاری کیفیات به کار می­روند. تعبیر انگلیسی "گرد است" یک محمول است که یک کیفیت مشخص را نامگذاری می کند و این کیفیت به طور مثال در سکه­های زیادی موجود است . این محمول یک سکۀ مفروض را با توجه به این­که آن سکه گرد است در نظر می­گیرد. محمول "  مسی است" نیز سکۀ مشابهی که کیفیت متفاوتی به نام ؛ مسی بودن را در اختیار دارد بیان می­کند.

یک دلیل برای توجه به تمایز محمول­ها و کیفیات این است که ما باید این کار را به منظور فهم این­که مدعیات در باب نظریۀ این­همانی کیفیت به چه معناست انجام دهیم. دلیل دیگر این است که فیلسوفان زیادی بدون دلیل این­گونه مفروض گرفته­اند که هر محمولی قادر است کاربرد معناداری در نامگذاری یک کیفیت داشته باشد. چنین دیدگاهی نامعقول است. این­که کیفیات چه هستند عمدتاً پرسشی برای علم است. محمول­ها می­توانند به صورت دل­بخواهی ساخته شوند. به این محمول توجه کنید که "یک گوش چپ یا ساخته شده از مس است. این محمول اشیای زیادی را در بر می­گیرد و در مورد چیزی که گوشی چپ است (که گوش چپ شما را نیز شامل می­شود) ابراز نظر می­کند  هم­چنین در مورد هر چیزی که از مس ساخته می­شود ابراز نظر می­کند (بنابراین یک ریال شما که در قفسه فوقانی میزتان قرار دارد نیز مورد توجه است). علاوه بر این، این محمول از اشیا بر حسب کیفیاتی که واجد هستند سخن می­گوید. با این همه این­گونه استنتاج نمی­شود که این محمول کیفیتی را نامگذاری می­کند.

 ما فقط نیاز داریم در ذهن خود داشته باشیم که کیفیات و محمول­ها، حتی آن محمول­ها که به کیفیاتی نام­هایی عطا می­کنند به نظم­های متفاوتی تعلق دارند: محمول­ها ویژگی­های زبان­شناسانه و کیفیات ویژگی­های غیر زبان شناسانه اشیا به شمار می­آیند.

کد خبر 723555

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.
  • captcha