ایران در تاجیکستان تونل، سد و نیروگاه می سازد

به گزارش خبرنگار اعزامی مهر به تاجیکستان، حضور پیمانکاران ایرانی در پروژه های انرژی کشور تاجیکستان طی سنوات اخیر شاید بتواند آینده ای مطمئن را برای تامین انرژی این کشور رقم زند.

این در حالی است که منابع اساسی آب آسیای مرکزی در تاجیکستان و قرقیزستان موجود است، اما به دلیل عدم استفاده از این پتانسیل خصوصا در ایجاد نیروگاه های برق آبی برای تامین برق مورد نیاز، این کشور با محدودیتهای فراوانی به لحاظ تامین آب و برق مردم خود روبرو است.

با اینکه وسعت تاجیکستان یک دهم وسعت ایران است اما بیش از سه برابر کشورمان پتانسیل احداث نیروگاه های برق آبی دارد به نحوی که ایران پتانسیل احداث 30 هزار مگاوات نیروگاه برق آبی و کشور تاجیکستان پتانسیل احداث 100 هزارمگاوات نیروگاه از این دست را دارد.

هم اکنون 76 هزارمگاوات از پتانسیل برق آبی کشور تاجیکستان شناخته شده و کشورهای متعددی از جمله ایران، چین، روسیه برای احداث این نیروگاه ها اعلام آمادگی و حضور یافته اند.

هم اکنون تولید برق از منابع فسیلی در تاجیکستان 2 درصد و از منابع برق آبی 98 درصد است به نحوی که این کشور در مجموع سالانه 17 میلیارد کیلووات ساعت برق تولید می کند که در فصل زمستان نیز مشکلاتی را به لحاظ تامین برق مردم خود دارد.

در مقابل این کشور در فصل تابستان و بهار مازاد تولید برق داشته است که آن را به کشورهای همسایه به ویژه ازبکستان صادر می کند و در مقابل در فصل پائیز و زمستان که از تولید نیروگاه های برق آبی این کشور به علت کاهش میزان آب، کاسته می شود برق وارد می کنند.

در مجموع می توان گفت که واردات برق این کشور 4 میلیارد و 359 میلیون کیلووات ساعت و صادرات برق آن 3 میلیارد و 974 میلیون کیلووات ساعت است.

در پی اراده سیاسی دو کشور ایران و تاجیکستان برای بسط و گسترش همکاریهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی پیمانکاران ایرانی در زمینه آب و برق به این کشور وارد شده و پروژه هایی از جمله تونل انزاب( استقلال) و سد و نیروگاه سنگتوده 2 را در حال اجرا دارند که از جمله پروژه های مهم و استراتژیک این کشور به شمار می رود.

احداث تونل استقلال در تاجیکستان توسط شرکت سابیر در سال 2006 به پایان رسید که اجرای آن از اهمیت بسیاری برای تاجیکستان برخوردار بوده و به عنوان سمبلی از همکاری دو کشور از آن یاد می شود. ارزش این پروژه 39 میلیون دلار است که 8/7 میلیون دلار آن توسط دولت تاجیکستان، 10 میلیون دلار در قالب کمک توسعه ای جمهوری اسلامی ایران و حدود 2/21 میلیون دلار نیز وام جمهوری اسلامی ایران است.

این تونل از مهمترین پروژه های راه و ترابری تاجیکستان است که در مردادماه سال گذشته رسما با حضور رئیس جمهوری اسلامی ایران افتتاح شده است. این تونل بخشی از بزرگراه دوشنبه- تاشکند، جنوب و شمال جمهوری تاجیکستان را پس از قرنها انتظار به هم پیوند داده و امکان ارتباط زمینی بین پایتخت کشورهای آسیای میانه را فراهم کرده است.

در این راستا اصلان رجبی نماینده سابیر در تاجیکستان در این رابطه گفت: در تاجیکستان،  ایرانی ها را به نام تونل انزاب می شناسند و احداث این تونل دستاوردهای ارزشمندی را به لحاظ اقتصادی برای مردم این کشور است. به نحوی که این پروژه به "پروژه قرن" در این کشور معروف شده است.

وی افزود: در حفاری این تونل 69 پرسنل ایرانی و 510 پرسنل تاجیکی حضور دارند، اما این پروژه منافع مالی برای شرکت سابیر نداشته و تنها توانسته توان صدور خدمات فنی و مهندسی ایران را در آسیای میانه اثبات کند.

رجبی گفت: این درحالی است که صرفه اقتصادی که سابیر از اجرای این پروژه در این کشور داشته این بوده که امیدوار به اخذ پروژه های بیشتر از این کشور باشد تا بتواند به نوعی با حضور بیشتر خود سودآوری را رقم زند.

وی اظهار داشت: البته این اتفاق نیز رخ داده و بانک توسعه اسلامی پروژه راه شاقون زیغر را در مرز تاجیکستان وافغانستان و در امتداد راه تاجیکستان به چین به مهندسان سابیر سپرده است.

به گفته این مقام مسئول در سابیر، ارزش این پروژه 46 میلیون دلار است که از محل اعتبارات بانک توسعه اسلامی انجام خواهد شد، ضمن اینکه شرکت سابیر برای مناقصه آبیاری و زهکشی دنقره نیز که پروژه ای 50 میلیون دلاری در 70 کیلومتری شهر دوشنبه است نیز حضور یافته و یکماه آتی تکلیف آن مشخص می شود.

یکی دیگر از پروژه هایی که پیمانکاران ایرانی را در کشور تاجیکستان به خود مشغول کرده طرح سد و نیروگاه سنگتوده 2 است. سد و نیروگاه برق آبی سنگ‌ توده 2 در جنوب غربی تاجیکستان و در فاصله 180 کیلومتری جنوبشرقی دوشنبه پایتخت بر روی رودخانه وخش واقع شده، این رودخانه یکی از بزرگترین رودهای تاجیکستان و با آورد متوسط سالانه 20 میلیارد و 500 میلیون مترمکعب دارای پتانسیل تولید 8 هزار و 950 مگاوات برق است.

سد سنگ توده 2 نیز سدی خاکی با هسته مرکزی بوده و طول تاج آن 385 متر و حجم کل مخزن آن 5/66 میلیون متر مکعب است.

ابتدای مذاکرات ایران و تاجیکستان برای همکاری در امر احداث سد و نیروگاه سنگتوده 2 به سال 81 برمی گردد که با امضای یادداشت تفاهم درباره تاسیس شرکت پروژه سنگتوده 1 بین وزارت نیرو ایران و وزارت انرژی تاجیکستان حالت رسمی به خود گرفت.

در این راستا وزارت نیرو مقدمات لازم برای تاسیس شرکتی بنام شرکت پروژه سنگتوده 2 را با سهام شرکتهای ایرانی فراهم کرده و آنرا به ثبت رسانده است. این پروژه به صورت اجرا، مالکیت، بهره برداری و انتقال (BOT) اجرا می شود و نهایتا قرارداد خرید برق این طرح در حضور روسای جمهوری دو کشور به امضا رسیده است.

مطابق قرارداد زمان اجرای پروژه 5 سال است که باید تا سال 1390 به بهره برداری رسد. به دلیل مشکلات ناشی از کمبود برق در فصول سرد، تاجیکستان علاقمند به کاهش دوره اجرا از 5 سال به سه سال است که عملا با توجه به ابعاد و شرایط خاص طرح، غیرقابل دسترس است.

قرارداد اجرای پروژه احداث نیروگاه برق آبی سنگتوده 2 به ارزش 256 میلیون دلار بین دو کشور به امضا رسیده و از این رقم 180 میلیون دلار به صورت اعتبار 10 ساله از سوی ایران در اختیار این پروژه قرار می گیرد و 40 میلیون دلار نیز دولت تاجیکستان تامین می کند. الباقی اعتبار نیز از سوی شرکت پروژه تامین خواهد شد.

اهمیت اجرای این پروژه برای تاجیکستان به نحوی است که این کشور خواهد توانست علاوه بر تامین برق مورد نیاز خود در کشور، هرساله مقداری برق نیز به کشورهای دیگر صادر نماید.

به گزارش خبرنگار اعزامی مهر به تاجیکستان، بهزاد اصلاحچی با اشاره به اهمیت اجرای این پروژه برای دولت تاجیکستان گفت: عملیات حفاری این پروژه از سال گذشته آغاز شده و تاکنون 21 درصد پیشرفت فیزیکی داشته که امید می رود بدون بروز مشکل، ظرف مدت تعیین شده به بهره برداری کامل رسد.

مدیرعامل شرکت سنگاب( پروژه سنگتوده 2) افزود: با توجه به شرایط سخت آب و هوایی منطقه به خصوص در زمستان، تمامی تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز پروژه به صورت دست اول و نو از شرکتهای ایرانی خریداری شده و به سایت اجرای پروژه انتقال یافته است. این درحالی است که دولت این کشور علاقمند به تحویل پروژه 2 سال زودتر از موعد مقرر است که عملا امکان پذیر نیست.

به گفته وی، این نیروگاه برق آبی در سال پایانی پروژه یعنی 1390 می تواند دو واحد 110 مگاواتی را برای تولید برق پیش رو داشته باشد.

اصلاحچی در خصوص مقرون به صرفه بودن پروژه به قیمت تعیین شده برای فروش برق آن توسط مجری اشاره کرد و افزود: به ازای تولید هر کیلووات ساعت برق 3 سنت در قرارداد در نظر گرفته شده که با توجه به پتانسیل غنی این کشور و منطقه پروژه به لحاظ بارندگی و تامین آب مورد نیاز سد و نیروگاه برق آبی سنگتوده 2 قطعا میزان تولید برق بیشتر و به ازای آن پروژه مقرون به صرفه خواهد بود.

وی تصریح کرد: اگر دولت تاجیکستان توانایی خرید برق از این پروژه را نداشته باشد سنگاب طبق قرارداد می تواند برق تولیدی را به کشورهای همسایه بفروشد این درحالی است که گارانتی خرید برق نیز از دولت این کشور دریافت شده است. ضمن اینکه این پروژه در مجلس تاجیکستان نیز به تصویب رسیده و قطعا ردیف بودجه ای در بودجه سنواتی این کشور دارد.