امام حسن(ع) ؛ مصلح بزرگ و اسوه ایثار

فرزند گرامی رسول خدا و نخستین نوهی او در مقدس‏ترین ماه‏های سال قمری یعنی پانزدهم رمضان سال سوم هجرت چشم به جهان گشود.

امام مجتبی در دامان حضرت زهرا (س) تربیت یافت و رشد کرد. او از همان دوران کودکی از نبوغ سرشاری برخوردار بود وی با حافظه‏ قوی خود، آیاتی را که بر پیامبرنازل می‏شد، می‏شنید و همه را حفظ می‏کرد و وقتی به خانه می‏رفت‏ برای مادرش می‏خواند و حضرت فاطمه آن آیات و سخنان رسول الله را برای حضرت علی نقل می‏کرد و امیرالمؤمنین به شگفتی می‏پرسید: این آیات را چگونه شنیده است؟ و زهرای مرضیه می‏فرمود: از حسن علیه السلام شنیده‏ام. 

امام حسن ملجأ درماندگان، آرام بخش دلهای دردمندان و امید تهیدستان بود، هیچگاه نشد که فقیری به حضور آن بزرگوار برسد و دست‏خالی برگردد. 

امام حسن  در کمالات انسانی یادگار پدر و نمونه کامل جد بزرگوار خود بود. تا پیغمبر زنده بود، او و برادرش حسین در کنار آن حضرت جای داشتند، گاهی آنان را بر دوش خود سوار می کرد و می بوسید و می بویید. از پیغمبر اکرم روایت کرده اند که درباره امام حسن و امام حسین (ع ) می فرمود: این دو فرزند من، امام هستند خواه برخیزند و خواه بنشینند ( منظور اینکه در هر حال امام و پیشوایند).

امام حسن بیست و پنج بار حج کرد، پیاده، در حالیکه اسبهای نجیب را با او یدک می کشیدند. هرگاه از مرگ یاد می کرد می گریست، هر گاه از قبر یاد می کرد نیز می گریست، هر گاه به یاد ایستادن به پای حساب می افتاد آنچنان نعره می زد که بیهوش می شد و چون به یاد بهشت و دوزخ می افتاد، چون مار گزیده به خود می پیچید.

سه نوبت دارایی خود را با خدا تقسیم کرد و دو نوبت از تمام مال خود برای خدا گذشت . گفته اند: "امام حسن  در زمان خود عابدترین و بی اعتنا ترین مردم به زیور دنیا بود".

در سرشت و طینت امام حسن برترین نشانه های انسانیت وجود داشت . هر که او را می دید به دیده اش بزرگ می آمد و هر که با او معاشرت داشت به او محبت می ورزید و هر دوست یا دشمنی که سخن یا خطبه او را می شنید، به آسانی درنگ می کرد تا او سخن خود را تمام و خطبه اش را به پایان برد. 

طبق نقل تاریخ، امام حسن با مشاهده خیانت یاران و فراهم نبودن زمینه جنگ با معاویه، خیر و صلاح امت را در این دید که از درگیر شدن با معاویه خودداری کرده و با صلح  پیشنهادی معاویه موافقت کند و در اثر نوشیدن جام تلخ صلح، که درنهایت دوراندیشی و درایت بود، هم مسلمانان را از شر هجوم خارجیان نجات داد و هم از جنگ و خونریزی جلوگیری کرد.