لباسهای محلی لرستان؛ جامانده در تاریخ این دیار

به گزارش خبرنگار مهر در خرم آباد ، همه افسانه ها و پیشینه مردمان دیار لرستان با آداب و رسوم و پوششی پیوند خورده است که اگر در ایران اسلامی بی نظیر نباشد می شود گفت کم نظیر و تکرار نشدنی است.

پوشاک مردم لرستان در نهایت زیبایی و سادگی نمادی از پوشش اصیل اسلامی است که امروز جز در برخی مناطق روستایی و عشایری شاید دیگر نتوان نشانی از آن یافت.

پوشاک زنان لر بنا به موقعیت اجتماعی، اقتصادی و از طرفی شرایط سنی از ویژگیهای مشخصی برخوردار است به طوری که پوشاک زنان جوان لر با پارچه های الوان در رنگها و طرحهای شاد با سربندهای زیبا و رنگی است و زنان مسن تر پارچه هایی به رنگ تیره با طرحهای ساده و سربندی سیاه و سفید را ترجیح می دهند.

روسریهای زنان لر که در زبان محلی به آن "گل ونی" می گویند علاوه بر پوشیده بودن، زیبایی خاصی به زنان لر می دهد.

"تره" و "گل ونی" سرپوش ابریشمی مخصوصی است که زنان لر به سر می بندند و به لری آنرا "ساوه" می گویند. "تره" را در حالت عادی و در روزهای معمولی می بندند ولی زنان لرستانی برای شرکت در مراسم جشن و سور، نوعی از آنرا به نام "گل ونی" که رنگین است روی تره می بندند.

در طرح این روسریها که به طور معمول از جنس ابریشم هستند نقش ها و رنگهای مختلف به کار رفته که با گره خاصی به دور سر پیچیده شده و گوشه های آن هم به صورت آویزان بر پشت سر قرار می گیرد.

پیراهن زنان لر دارای برشی ساده، بلند و گشاد با طرحهای گلدار و رنگهای متنوع است. لباس زنان لر دارای قسمت های مختلفی چون "کلنجه" ، "سرداری" یا "کمرچین" و "جلیقه" است.

"کلنجه" کت مخملی است که بر روی پیراهن زنان لر پوشیده می شود و یقه و لبه های دم آستین و دور شکاف آن یراقدوزی و نواردوزی شده است.

"سرداری" که پوششی است بلند تا به پشت پا، جلوی آن بدون دکمه است با آستینی تا آرنج که اغلب از مخمل با رنگهای مشکی، سبز و قرمز تهیه می شود. دوره های آستین و دامن آن به پهنای دو تا سه انگشت یراقدوزی و نواردوزی شده است.

"کت" که نیم تنه را می پوشاند، نوار دوزی ندارد و با دکمه در جلو بسته می شود. "جلیقه " که همیشه باز است و دکمه ندارد و در قسمت جلوی آن یراقدوزی و سکه دوزی شده است.

شلوار یا به زبان محلی لرستان "شاوال" عبارت است از زیر جامه ای لیفه دار یا کمری دار به مدل شلوارهای کردی از پارچه های الوان رنگی که زیر پیراهن می پوشند.

شلوار زنان لر از لحاظ ترکیب و جنس پارچه دو قسمتی و دو رنگی است به طوری که از دمپا تا حدود بالای زانو، پارچه ساده با نقشبندی و نواردوزی شده است و قسمت بالاتر به رنگ دیگر و گلدار است.

مردان لرستانی نیز دارای پوشش ساده ای هستند که جنبه های تزئین آن کمتر است و در عرف معمول این دیار به "شال و ستره" معروف است.

شلوار مردان لر به طرح و هیبت شلوارهای کردی است و پیراهن آنان با برش ساده و اغلب به رنگ سفید و گاه رنگی است.

پیراهن مردان لر که در گویش محلی به آن "جومه" یا "کراس" می گویند دارای آستین های بلند و یقه گرد بوده و از جنس کرباس و به رنگ سفید تهیه می شد.

"شال" پارچه بلند و سفیدی است به عرض 90-60 سانتی متر و به طول 9-6 متر از جنس چلوار که آنرا چند دور به کمر می پیچانند و علاوه بر آن در مواقع ضروری از آن به عنوان کفن، پیچاندن محل زخم یا طناب استفاده می کردند.

"ستره" قبای مخصوصی است که اندازه آن تا زیر زانو بوده و بیشتر در مواقع رسمی از آن استفاده می شود و از قدیمی ترین انواع پوشاک در ایران است که در طرح های گلدار و شاد برای مراسم شادی و جشن و در طرحهای ساده با رنگهای کم مایه در انجام مراسم تشریفاتی و عزا به کار می آید.

"کلاه نمدی" و "گیوه" نیز از خصوصیات ویژه لباس مردان لر است. کلاه نمدی کلاه مدور بدون لبه ای است که از نمد ساخته شده است و "گیوه" نوعی کفش دست ساز محلی است که کف آن چرم و یا پلاستیک ضخیم ومحکمی است که رویه آن به صورت نخ تابیده بافته می شود.

"کپنک" یا "فرجی" و همچنین "چوغا" از دیگر لباس های اصیل لر زبانان است.

"کپنک" یک نوع قبای نمدی پشمی محکم است که معمولا مورد استفاده چوپانان می باشد و در مواقع جنگ از آن به عنوان لباس رزم استفاده می شود زیرا ترکیب بسیار فشرده ای در ساخت آن بکار رفته است.

"چوغا" نیز نوعی بالاپوش مردانه است که بیشتر در منطقه بختیاری لرستان و چهارمحال و بختیاری مورد استفاده قرار گرفته و جنس آن از پشم گوسفند بوده و توسط زنان بختیاری بافته می شود.

و اما آنچه امروز در رابطه با سنت های بومی و اصیل ضروری به نظر می رسد احیا لباس های محلی و به روز کردن این لباس های برای استفاده زنان و مردان در جوامع مختلف است.

الگوگیری از طرح های سنتی به منظور ایجاد پوشش ایرانی اسلامی شاید یکی از راهکارهای مشکلات موجود در بخش پوشاک کشور محسوب می شود که باید سرمایه گذاری روی این بخش با قوت بیشتری ادامه یابد.

لباس محلی لرستان نیز در کنار دیگر اقوام ایرانی با زیبایی های منحصر به فرد خود همواره مجالی برای تجلی ذوق و استعداد طراحان لباس های روز بوده است.

یکی از طراحان لباسهای محلی در لرستان در گفتگو با خبرنگار مهر در خرم آباد با تاکید بر اینکه لباس های محلی و سنتی در هر منطقه نمادی از فرهنگ و آداب و رسوم اقوام ایرانی محسوب می شود، اظهار داشت: نوع دوخت لباسهای سنتی در لرستان و رنگهای به کار رفته در این پوشش ها منحصر به فرد و بی نظیر است.

فرشته جافریان با اشاره به هجمه های فرهنگی بیگانگان در زمینه انحراف جوانان و تقلید از فرهنگ بیگانگان، افزود: با فرهنگ سازی مناسب و آشنایی بیشتر نسل جوان با پیشینه تاریخی و آداب و رسوم هر منطقه می توان فرهنگ استفاده از پوششهای محلی را در بین جوانان ترویج کرد.

وی با تاکید بر ضرورت به روز کردن طرح لباسهای محلی به منظور استفاده جوانان از این پوشش، یادآور شد: با توجه به نوع طرح و رنگ لباسهای سنتی و محلی هر منطقه در صورت طراحی لباس های جدید منطبق با این لباسها می توان موجبات جذب جوانان به پوشیدن اینگونه پوشاک را فراهم کرد.

این طراح لباس که بیش از شش سال است در زمینه طراحی لباس های جدید از پوشاک محلی لرستان فعالیت دارد، تاکید می کند که امروزه جوانان از طرحهای نو با ویژگیهای اصیل ایرانی اسلامی به خوبی استقبال می کنند.

جافریان با اشاره به جشنواره بین المللی زنان سرزمین من، خاطر نشان کرد: لرستان در طول دو سال اخیر که در جشنواره حضور یافته است همواره موفق به کسب عناوین برتر این جشنواره شده است.

وی به استقبال بی نظیر جوانان دیگر استانهای کشور از پوشش محلی لرستان اشاره کرد و خواستار فرهنگ سازی برای نهادینه شدن استفاده از این پوشش در خود لرستان شد.

جافریان همچنین به نمایشگاههای میراث فرهنگی برای معرفی پوشاک بومی مردم لرستان اشاره کرد و بیان داشت: لباسهای محلی استان لرستان و دیگر اقوام کشور حتی در کشورهای خارجی نیز مورد استقبال قرار گرفته است.

وی همچنین خواستار حمایت مسئولان برای به تولید انبوه رساندن طرحها و پوششهای اصیل ایرانی اسلامی در سطح جامعه شد.