دکتر عماد افروغ در گفتگو با خبرنگار مهر در پی ابلاغ سیاستهای برنامه پنجم توسعه توسط مقام معظم رهبری، این سیاستها را شفاف و بدون ابهام دانست و افزود: تکمیل و اجرای طرح مهندسی فرهنگی و تکمیل و اجرای نقشه جامع علمی کشور در سیاستهای برنامه پنجم توسعه مورد تاکید قرار گرفته است. بنابراین ظاهرا طرح مهندسی فرهنگی و نقشه جامع علمی هنوز تکمیل نشده اند و به نظر می رسد که مقام معظم رهبری نیز در ابلاغ این سیاستها تاکید کرده اند که این دو دارای شتاب، سرعت و جامعیت لازم نیستند.
|
نقشه جامع علمی کشور در صورتی می تواند در مسیر تکمیل قرار گیرد که حساب علوم انسانی از بقیه علوم جدا شود. به نظر می رسد که نقشه جامع علمی کشور با یک نگاه مهندسی و پزشکی تنظیم شده و هیچ سنخیتی با دنیا و جوهره علوم انسانی ندارد |
وی درباره الزامات تکمیل نقشه جامع علمی کشور گفت: نقشه جامع علمی کشور در صورتی می تواند در مسیر تکمیل قرار گیرد که حساب علوم انسانی از بقیه علوم جدا شود. به نظر می رسد که نقشه جامع علمی کشور با یک نگاه مهندسی و پزشکی تنظیم شده و هیچ سنخیتی با دنیا و جوهره علوم انسانی ندارد. دنیای علوم انسانی را نمی توان با عدد و رقم و کمیت ارتقا بخشید، کما اینکه اعتقاد دارم دنیای مهندسی و پزشکی را نیز نمی توان صرفا با نگاه کمی پیش برد اما متاسفانه نگاه کمیت زده ای که در کشور بویژه در ساحت علوم مهندسی و پزشکی حاکم است، در علوم انسانی نیز می خواهیم تکمیل کنیم.
دو خدایی در ساحت اندیشه و سیاست علمی ممکن نیست
|
ما به دنبال هر عقلانیتی نیستیم بلکه به دنبال عقلانیت تمدنی خودمان، عقلانیت فرهنگی و اجتماعی خودمان و حتی عقلانیت انقلابی خودمان می گردیم |
نقشه جامع علمی کشور در حال حاضر دچار شکل گرایی و ضعف نرم افزاری است
این جامعه شناس با تاکید بر اینکه در تهیه نقشه جامع علمی کشور باید معرفت شناسی خوبی به دست آوریم به مهر گفت: باید یک معرفت شناسی طولی و هماهنگ با هستی شناسی فلسفی و جهان بینی خودمان به دست دهیم اما آنچه تاکنون تحت عنوان نقشه جامع علمی کشور تهیه شده است تا رسیدن به مقصد فاصله زیادی دارد و به نظر می رسد که از نظر وجه نرم افزاری ضعیف است. فرمالیسم و شکل گرایی به شدت در نقشه جامع علمی کشور و طرح مهندسی فرهنگی حاکم است اما اکنون دیگر باید به سمت محتواگرایی، یک نوع شهودگرایی و خلاقیتی برویم که در آن محتوا ملاک داوری و ارزشیابی قرار گیرد و کیفیت در دستور کار قرار گیرد.
عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با تاکید مجدد بر اینکه با نقشه جامع علمی درخور خیلی فاصله داریم، خاطرنشان کرد: عملا آن جهان بینی که باید به نگاه خلاق گرایانه و محتوایی دامن بزند، در حال حاضر وجود ندارد. حال وقتی که این نگاه وجود پیدا کرد باید تا رسیدن به نقشه جامع علمی کشور صبر و حوصله بیشتری به خرج داد. با عجله نمی توان نقشه جامع علمی کشور یا طرح مهندسی فرهنگی را تنظیم کرد ضمن اینکه در حوزه مهندسی فرهنگی باید مراقبت کرد که اگر خود مهندسی فرهنگی به خوبی فهم نشود، می تواند مفهوم مکانیکی و مهندسی ناموجهی از فرهنگ را رقم بزند.
نگاهی خلاقیت سوز بر نقشه جامع علمی حکمفرماست
|
نسخه فعلی نقشه جامع علمی کشور به شدت شکل گرا و خلاقیت سوز است. به عنوان مثال به جای اینکه فعالیتهای علمی اساتید به طور مستقل ارزیابی شود، متاسفانه مجلاتی که مقالات استادان در آنها منتشر شده است مورد ارزیابی قرار می گیرند |
|
در ساحت نظر و اندیشه ضد غرب شعار داده ایم و ضد غرب عمل کردیم و انقلابی آوردیم که فضای دو قطبی عالم را شکسته اما هنوز کشور در سیاستهای علمی اش سخت تابع غرب است |
مهندسی فرهنگی جامع بدون مشارکت و تعامل پویا امکانپذیر نیست
|
عرصه فرهنگ عرصه شهود و نوآوری و تراوشات بدیع فرهنگی و هنری و مقولات مرتبط با فرهنگ و هنر است لذا نمی شود با یک چارت از پیش طراحی شده و به صورت دستورالعملی و توصیه ای به افراد تحمیل کرد که چگونه بیاندیشند، چگونه هنرورزی کنند و چگونه تراوش فرهنگی داشته باشند |
این استاد دانشگاه افزود: اگر قرار باشد طرحی برای فعالیتهای فرهنگی در عرصه عمومی و غیر رسمی ریخته شود حتما باید با مشورت و مشارکت اصحاب نظر باشد چرا که بدون مشارکت و تعامل پویا امکان ترسیم یک مهندسی فرهنگی جامع وجود ندارد. همچنین اگر کلمه مهندسی فرهنگی به خوبی فهم نشود ما را به یاد مهندسی اجتماعی یا فیزیک اجتماعی می اندازد که مدعی یکسانی پدیده های علوم انسانی با پدیده های علوم طبیعی بوده و نگاهی شکل گونه به فضای انسانی را ترویج می کنند. به شدت معتقدم که این نگاه به شدت در کشور غالب است، نگاه اثبات گرایانه ای که توجه ندارد چه دلالتهای مخربی می تواند برای کشور در بر داشته باشد.
وی در عین اینکه یادآور شد نگاه شکل گونه به پدیده های انسانی خود یک معضل است، تاکید کرد: پدیده های انسانی و اجتماع های مختلف شی گونه نیستند بلکه حالت خود آگاهی دارند و در پدیده های انسانی با هرمنوتیک مضاعف روبرو هستیم، هم هرمنوتیکی که محقق با او سر و کار دارد و هم وجه هرمنوتیکی که موضوعات شناسایی اجتماعی با آن دم خور هستند یعنی موضوعات اجتماعی مان نیز خودآگاه هستند و نسبت به خودآگاهی خودشان نیز خودآگاهی دارند، حال اگر به مثابه شی نگریسته شوند درواقع روح خودآگاهی و روح معنایی آنها را گرفته ایم.
وقتی اثبات گرایی و ابزار گرایی زمینه ساز ظهور دانشمندان سیاستگذار می شود
|
برداشتی که از تاکیدات مقام معظم رهبری در برنامه پنجم توسعه دارم این است که معنای اثبات گرایی از آن برنمی آید بلکه تاکید می کند کشور باید به لحاظ فرهنگی اهداف و غایات خود را بشناسد و برای رسیدن به اهدافش برنامه ریزی کند |
صدا و سیما از میزان موفقیتش در بطن جامعه بگوید نه از موفقیتهای کمی سازمان
این جامعه شناس برنامه ریزی را در دو ساحت رسمی و عمومی بررسی کرد و ابراز عقیده کرد: گام اول برای رسیدن به مهندسی فرهنگی این است که دستگاههای فرهنگی مان سامان داده شوند و با پرهیز از کارهای موازی و تکراری به روز باشند و وقتی از آنها سوال شد که میزان موفقیت تان چه اندازه است، در مقام پاسخ به رشد عددی و رشد ابزاری خود اشاره نکنند. به عنوان مثال وقتی از میزان موفقیت سازمان صدا و سیما سوال می کنیم در حقیقت از میزان موفقیت شان در جامعه سوال کردیم نه از رشد کمی این سازمان! بنابراین یکی از الزامات طرح مهندسی فرهنگی این است که دستگاههای فرهنگی در پاسخگویی دچار خلط ابزار و هدف نشوند یعنی وقتی از میزان موفقیت شان در جامعه سوال کردیم، ما را در جریان رشد عددی و کمی شان نگذارند بلکه بگویند که تا چه اندازه در جامعه هدفشان متناسب با اهداف توفیق داشته اند.
عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی خاطرنشان کرد: دستگاههای فرهنگی معمولا زیر بار این نمی روند که فعالیتهایشان در یک چارچوب هماهنگ شود بلکه آنها می خواهند مستقل از یکدیگر باشند و اسمش را هم می گذارند تکثر! این با طرح مهندسی فرهنگی منافات دارد. آنچه باید تکثر داشته باشد عمدتا در عرصه عمومی است البته تکثر را در عرصه رسمی هم می پذیریم به شرط اینکه در یک فرآیند منسجمی با یکدیگر هماهنگ باشند.
ادامه گفتگوی مشروح خبرگزاری مهر با دکتر عماد افروغ که مرور و برداشتی از سیاستهای فرهنگی و علم و فناوری برنامه پنجم توسعه است در ادامه منتشر می شود.
نظر شما