رشد زبان در گرو رشد تفکر است

دکتر فتح الله مجتبایی استاد دانشگاه و حافظ پژوه در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن بیان این مطلب گفت: لازمه رشد و شکوفایی زبان فارسی در درجه اول شناخت اهمیت زبان در حفظ هویت انسانی است. تا زمانی که مردم یک جامعه به اهمیت زبان در تداوم حیات روحی هویت و فرهنگ پی نبرند و ندانند که با تغییر زبان، هویت جامعه از هم می‌پاشد زبان به رشد و شکوفایی نمی‌رسد.

وی افزود: زبان فارسی سهم بزرگی در هویت ملی همه اقوام ایرانی دارد و اگر فردوسی اهمیت این زبان را در حفظ هویت ملی درک نکرده بود قطعا نمی‌توانست هویت ایرانی-اسلامی را با آفرینش شاهنامه قوام ببخشد.

توجه به ادبیات فارسی در مدارس

مجتبایی درادامه با بیان اینکه آموزش زبان فارسی باید از دوران دبستان به صورت جدی دنبال شود خاطرنشان کرد: امروز دانش آموزان ما زبان فارسی را به صورت دست وپا شکسته یاد می‌گیرند و این سنت غلط در دوره‌های تحصیلی بالاتر ادامه می‌یابد.

وی خاطرنشان کرد: نتیجه چنین شیوه‌ای به آنجا می‌رسد که دانشجویان ما قادر نیستند مطلبی را با رعایت اصول نگارشی درست بنویسند و یا حتی بدتر از آن نمی‌توانند کتابهایی را که اطلاعاتی درباره هویت و فرهنگشان ارایه می دهد مطالعه کنند.

نویسنده کتاب "شرح شکن زلف" ادامه داد: برای رشد و بالندگی زبان فارسی چاره‌ای جز آموزش درست زبان از همان سالهای ابتدایی دبستان نداریم و باید آموزش درست زبان از این مرحله شروع شود و در مراحل تحصیلی بالاتر تقویت شود.

زبان علم و زندگی را از هم جدا کنیم

وی با رد این ادعا که زبان فارسی در دو سده اخیر رشدی نداشته است تصریح کرد: زبان فارسی از گذشته تا کنون رشد خوبی داشته و دارد و برخلاف ادعای منتقدان همچنان زنده است و حرکت می کند. منتها رشد زبان علم به اندازه‌ای بوده است که این رشد به نظر ناچیز می‌آید.

مجتبایی با بیان اینکه باید زبان علم را از زبان زندگی جدا کرد گفت: ما باید دو زبان یاد بگیریم یکی زبان مادری و دیگری زبان علم. اولی را برای زندگی و دومی را برای کار در عرصه‌های علمی. تجربه‌هایی که ایران در سالهای پس از ورود اعراب داشته وهمچنین تجربه کشورهایی مثل هند و پاکستان نشان می‌دهد که جدا کردن این دو زبان نه تنها به ضرر زبان مادری نیست بلکه به رشد و بالندگی آن منجر می‌شود.

این استاد دانشگاه درادامه یادآور شد: سالها عربی به عنوان زبان علم در ایران رسمیت داشت و هر کسی می‌خواست وارد حوزه علم شود باید این زبان را فرا می‌گرفت. امروز هم اگر دانشمندان ما در کنار زبان فارسی زبان علم دنیا را یاد بگیرند و آثارشان را به این زبان بنویسند هیچ آسیبی از این رهگذر به زبان فارسی نمی‌رسد.

رشد زبان در گروی رشد تفکر است

به گفته مجتبایی سرعت رشد و تحول زبان علمی به دلیل پیشرفتهای چشمگیر علمی در حدی است که اگر هم بخواهیم نمی‌توانیم در زبان فارسی پا به پای این پیشرفت واژه‌سازی کنیم.

وی همچنین با بیان اینکه زبان فارسی از گذشته تا کنون در ادبیات خود زنده مانده و بالیده است اذعان کرد: ادبیات ما احیاگر زبان فارسی است، خطری که  ادیبان ما از سوی زبان عربی احساس می کردند تحرک آنها را به دنبال داشت و این توجه جدی آنها موجب شد تا زبان در بستر ادبیات ما به بالندگی و شکوفایی برسد. در واقع آنچه از زبان به دست ما رسیده گنجینه‌ای است که از شاعرانی چون رودکی، بلعمی، فردوسی، سعدی و حافظ به دست ما رسیده است.

مجتبایی در پایان گفت: امروز هم ادبیات ما توانایی به عهده گرفتن این رسالت را دارد، منتها باید دست نویسندگان و شاعران را باز گذاشت، چرا که رشد زبان در گرو رشد تفکر است تا زمانی که فکر مجالی برای شکوفایی پیدا نکند زبان هم به بالندگی نمی‌رسد.