البته در سال‌های قبل هم گاهی نشستهای پرسش و پاسخ به محل درگیری لفظی منتقدان و سینماگران تبدیل می‌شد. اما این جریان مستمر نبود. آنچه امسال برای اولین بار در سینمای رسانه و فضای مطبوعات تجربه می‌شود بی‌سابقه است. می‌توان این اتفاق را به فال نیک گرفت و از اینکه منتقدان بتوانند مقابل سینماگر بایستند و از او درباره عملکردش بازخواست کنند خوشحال بود.
نشست بیضایی با منتقدان از پرتنش‌ترین نشستهای چند سال اخیر بود
در سال‌های اخیر با رشد تعداد نشریات دارای صفحه سینمایی، سینمای رسانه تبدیل به پاتوق زمستانی افرادی شده که رابطه‌شان با سینما به گرفتن اخبار درباره زندگی خصوصی بازیگران و غذای مورد علاقه آنها خلاصه می‌شود. در این فضا سئوال‌هایی که در نشستهای خبری مطرح می‌شود معمولا فراتر از ستایش بازیگر و کارگردان یا توضیح درباره نقش بازیگر نبوده است.
در این شرایط آنها که به سالن سینمای رسانه می‌آمدند انتظار داشتند فیلمشان هر کیفیتی که دارد با اقبال مواجه شود و نشست را به سلامت پشت سر بگذارند. سیامک شایقی جلسه نقد و بررسی "باغ فردوس پنج بعد از ظهر" را ترک کرد، چون از فضای جلسه ناراضی بود. فیلمسازان در این فضای گلخانه‌ای طاقت شنیدن کمترین انتقادها را نداشتند و جلسه‌ها تغییر ماهیت داده بود.
با استقبال منتقدان از جلسه‌های نقد و بررسی، فضای این نشست‌ها تخصصی‌تر و حرفه‌ای‌تر شده و فضای تعامل و گفتگو بین منتقد و فیلمساز به وجود آمده است. منتقدان امسال به شکلی عجیب سعی کرده‌اند قاطعانه با فیلم‌ها برخورد کنند و نام فیلمساز و سوابق حرفه‌ای او تاثیری در برخورد آنها با فیلم و سازنده‌اش ندارد.
برخورد منتقدان با بهرام بیضایی در سالن رسانه‌ها در تاریخ جشنواره فجر بی‌سابقه بود؛ برخوردی که وی انتظار آن را از آنها که در این سال‌ها همواره ستایشگرش بوده‌اند نداشت. بیضایی نتوانست در برابر جو منفی مقاومت کند و پاسخ‌هایی داد که دلگیری او را از منتقدان آشکار کرد. او مثل همه سینماگران وقتی بی‌مهری منتقدان را دید این جماعت را به بیسوادی متهم کرد.
بحث منتقدان درباره بیضایی به مطبوعات کشیده شد و موافقان و مخالفان در صفحه روزنامه‌ها جدال قلمی را ادامه دادند. گروهی منتقدان جوان را به حفظ حرمت فیلمسازانی مانند بیضایی دعوت و گروهی از به وجود آمدن چنین شرایطی استقبال کردند.
انتقاد کردن از فیلمسازی با اعتبار و تشخص بیضایی و اشاره به نقاط ضعف "وقتی همه خوابیم" و تناقض‌هایی که در آن وجود دارد نادیده گرفتن شان و منزلت بیضایی نیست. مگر اینکه فیلمساز و دوستدارانش برای منتقد وظیفه‌ای جز ستایش در نظر نگرفته باشند.
در فضای پر سوء تفاهم فعلی گروهی در این جدال‌های لفظی ادبیاتی خاص را وارد مطبوعات کرده‌اند. اما آنها که از بیضایی و فیلمش انتقاد می‌کنند این نکته را فراموش کرده‌اند که مشکلاتی که همیشه بر سر راه فیلمسازی این کارگردان بوده او را عصبی کرده است.
پیش از این استاد را این اندازه خشمگین ندیده بودیم. بیضایی هرگز در شرایط یکسان با فیلمسازان دیگر فیلم نساخته و حاشیه‌هایی که برای "لبه پرتگاه" و نمونه‌های دیگر سال‌های اخیر پیش آمده او را کم‌طاقت کرده است. منتقدانی که با صراحت لهجه تواضع بیضایی را زیر سئوال بردند و البته اشاره‌هایی درست و منطقی به مشکلات فیلم داشتند، این وجه از ماجرا را در نظر گرفتند.
حاشیه‌های نشست نقد و بررسی فیلم "می‌زاک" و برخورد منتقدان با مجری و فیلمساز با شدت کمتر در جلسه نقد و بررسی فیلم "عروس برفی" تکرار شد، اما انعکاس رسانه‌ای آن به اندازه جنجال‌های قبلی نبود. سیروس الوند ابتدای جلسه با برخوردی که با مجری داشت نشان داد نسبت به فضای جلسه موضع دارد.
به همین دلیل دلجویی و ستایش مجری، کارنامه و سوابق سینمایی و حتی خانواده فرهیخته‌اش مانع از تکه‌پرانی او به منتقدان نشد. الوند با اشاره به برخوردی که با بیضایی شده گفت فضای سینمای رسانه مثل سینماهای پائین شهر است. اما در هیاهوی جدال منتقدان بر سر فیلم‌های بیضایی، موتمن، شهبازی و حاشیه‌های نشست این فیلم‌ها کسی درباره بداخلاقی الوند حرفی نزد.
نشست "می‌زاک" مثل سالن نمایش فیلم پرتنش شد
در این فضای شفاف انتظار می‌رود به همه فیلمسازان به یک اندازه توجه شود و منتقدان نسبت به بی‌اخلاقی هر کارگردانی واکنش نشان دهند. اگر در سال‌های قبل چنین صحبت‌هایی نادیده گرفته می‌شد، اما در فضای امسال که منتقدان دنبال تعریف جایگاهی تازه برای خود هستند، از آنها انتظار می‌رفت به صحبت‌های الوند واکنش نشان دهند.
نشستهای سینما فلسطین می‌تواند کارکردی تاثیرگذار داشته باشد و رابطه فیلمساز و رسانه‌ها را دوباره از نو تعریف کند. البته گروهی با استفاده از ادبیاتی که مناسب فضای نقد و تحلیل نیست گاهی این فضا را آلوده می‌کنند و جوی منفی علیه منتقدان به وجود می‌آورند.
اما واقعیت این است که نشستهای خبری در همه جشنواره‌های معتبر محلی برای نقد بی‌پروا و صریح است و این نقدها شامل همه کارگردان‌ها می‌شود. بهتر است در آستانه 30 ساله شدن جشنواره فیلم فجر این فضا را فراهم کنیم که جلسه‌های نقد و بررسی بدون تعارف و تخصصی برگزار شود.
نظر شما