کشند قرمز ؛ قدرت نمایی جلبکها در برابر انسانها

 به گزارش خبرنگار مهر در بندرعباس، "احمد" صیاد 40 ساله ای است که صبح به صبح به امید صید چند قطعه ماهی و کسب درآمد به دریا می زند اما مدتی است که به دلیل وجود کشند قرمز،‌ کار او وضعیت مناسبی ندارد و توصیه ها برای دقت در خوردن ماهی نیز در خرید ماهی تاثیر گذاشته است. صیاد خسته تا ساعت 8 شب تنها چند قطعه ماهی از دریا می گیرد تا به فروش برساند و مدتهاست فکر او این است که چگونه بدون کسب درآمد به خانه باز گردد.

درد این صیاد تنها مختص او نیست. از چند ماه پیش که "کشند قرمز" در خلیج فارس دیده شده،‌ بیشتر یا شاید همه صیادان و ماهی فروشان هرمزگانی که محل روزیشان دریاست با چنین وضعیتی دست و پنجه نرم می کنند و هر روز به امید بهبودی پای به دریا می گذارند ولی دست خالی بر می گردند.

هر چند باید در این بین، اقدام کند مسئولین در شناسایی این پدیده جای سئوال داشت اما هشدارهای اولیه باعث ایجاد حساسیت هایی در جامعه شد تا آنجا که به دنبال هشدار اواخر مهرماه ‌مدیرکل محیط زیست هرمزگان مبنی بر رعایت احتیاط در استفاده از آبزیان،‌ بازار فروش ماهی بندرعباس به خواب طولانی رکود رفت. 

پنج تُن از ماهیان تاکنون در سواحل بندرعباس تلف شده اند

هر چند، مسئولان امر در این زمینه تلاش کردند مرگ و میر آبزیان را به مسائل غیر واقعی ارتباط دهند اما مشاهده دومین تلفات آبزیان در ساحل بندرعباس و متعاقب آن جزیره قشم و هرمز، ‌نشان از عمق فاجعه ای داشت که هر لحظه خود را بیش از بیش نمایان می ساخت تا جایی که به گفته مدیرکل شیلات هرمزگان در اثر این مرگ و میر بیش از پنج تن از آبزیان که عمده آنها ماهی بودند تلف شدند.

در این بین مسئولان به دنبال یافتن علت و توجیهی برای مشکل به وجود آمده بودند.

مدیرکل محیط زیست هرمزگان عمده علت بروز این فاجعه زیست محیطی را بروز پدیده کشند قرمز عنوان کرد و گفت: نکته مهم در این پدیده در این بود که از سال 69 تاکنون، ‌چنین پدیده ای با چنین گستردگی در خلیج فارس دیده نشده است.

یک کارشناس محیط زیست در این باره اظهار داشت: گسترش زندگی شهری و رشد جمعیت بومی و ساخت و سازهای فراوان در حاشیه دریای عمان و خلیج فارس، ‌حجم بالایی از فاضلاب ها را به طور مستقیم به سوی دریا هدایت می کند و در کنار آلودگی های نفتی که مهمترین نوع آلودگی های خلیج فارس را تشکیل می دهند،‌ ادامه حیات طبیعی اکوسیستم های دریایی را به طرز نگران کننده ای تهدید می کنند.

مرتضی نصیری افزود: به طور نمونه ورود فاضلابهای خانگی در شهر بندرعباس که از طریق خورهای موجود در سطح شهر وارد دریا می شود،‌ آلودگی های جدی به همراه دارد مضاف بر این، گسترش واحدهای صنعتی در غرب شهر بندرعباس که محل مناقشه و مجادله مسئولان محیط زیست استان و صاحبان صنایع می باشد بر دامنه این فاجعه زیست محیطی افزوده است که این امر به همراه مواد شیمیایی از قبیل فسفات و فسفر ناشی از مواد مصرفی در امور کشاورزی از طریق آبهای روان وارد دریا می شود و این امر رشد سریع و نامطلوب فیتو پلانگتن ها را به همراه دارد.

به گفته وی، رشد فیتوپلانکتونها که بنام "کشند قرمز " خوانده می شود باعث نابودی آبزیان دریا شده و بسیاری از منابع ارزشمند جانوری را از بین می برد.

ضعف اطلاع رسانی در مورد کشند قرمز باعث بیکاری شمار زیادی از مردم شد

به گزارش مهر ، هر چند مسئولان امر تلاش می کردند با اطلاع رسانی دقیق و مناسب آثار ناشی از این فاجعه را در سطح جامعه کاهش دهند اما ضعف اطلاع رسانی مناسب باعث شد که عده بسیاری در حال حاضر از کار بیکار شوند به طوری که بنا به گفته صالح دریانورد مدیر کل دفتر آمار و اطلاعات استانداری هرمزگان به دلیل بروز این پدیده، ‌آمار بیکاری به طرز فزاینده ای در روستاها و مناطق ساحلی که عمده اشتغال آنها صیادی می باشد افزایش یافته است.

این درحالی است که کارشناسان معتقدند که این گونه سمی نیست و آسیبی به انسان وارد نمی کند.

مدیرکل پژوهشکده اکولوژی خلیج‌فارس و دریای عمان در این باره می گوید: گونه‌ای که اخیرا در آب‌های خلیج فارس و استان دیده شده است گونه‌ای جدید بوده و به تازگی وارد آب‌های خلیج فارس شده است این گونه می‌تواند اثرات خاصی را در زیستگاه‌های آبزیان و تولیدات اولیه آبزیان داشته باشد.

دکتر محمدصدیق مرتضوی خاطرنشان کرد: در عین حال مشاهده حالت تهوع در تعدادی از دانش آموزان شهرستان پارسیان که منجر به تعطیلی مدارس شد باعث تعجب همگان شد و بار دیگر زنگ خطر جدی در این راستا به صدا درآورد.

در این بین و در حالی که تقریبا هم مردم و هم مسئولان می رفتند تا با شرایط پیش آمده خو بگیرند،‌ بوی نامطبوع ناشی از این پدیده حال و هوای خاصی به شهر داد تا جایی که مهرداد کتال محسنی مدیرکل محیط زیست هرمزگان از مردم می خواهد کمتر در سواحل حضور یابند و ضمن پرهیز از شنا در دریا، در خوردن آبزیان نیز احتیاط و هنگام تردد نیز ترجیحا از ماسک استفاده کنند. 

وی اضافه کرد: وقوع پدیده کشند قرمز، ‌باعث تغییراتی در محیط زیست شده و به دلیل بی هوازی کردن منطقه، رشد ناگهانی جمعیت پلانکتونها و متلاشی شدن آنها و مرگ و میر آبزیان که ناشی از خفگی است، بوی تعفن را در شهر پراکنده ساخته است.

مدیر کل حفاظت محیط زیست هرمزگان معتقد است: افزایش جمعیت پلانکتونها در نواحی ساحلی پس از مدتی به متلاشی شدن آنها منجر می شود که بخشی از بوی بد ایجاد شده ناشی از متلاشی شدن پلانکتونهاست.

مهرداد کتال حسینی در عین حال به عمق فاجعه اشاره می کند و می گوید: ظرف چند وقت اخیر پدیده کشند قرمز یا شکوفایی جلبکی مجددا افزایش یافته و به نقطه اوج خود یعنی حدود 25 تا30 میلیون سلول در هر لیترآب دریا رسید و چنانچه تعداد این پلانکتونها به بالای 30 میلیون سلول در هر لیتر برسد شاهد تلفات زیاد آبزیان در آبهای منطقه خواهیم بود.

از طرفی این پدیده می تواند گردشگران زمستانی و نوروزی این منطقه را با ایجاد فضایی نامطلوب جهت گشت و گذار و اسکان در شهر با مشکل مواجه کند و صدماتی را به بخش گردشگری این استان وارد کند به طوری که در چند وقت اخیر بسیاری از هتل داران و مسافرخانه داران به کاهش آن اذعان کرده اند.

بدون شک ادامه و گسترش چنین وضعیتی با توجه به پیش رو بودن ایام عید که مسافران و گردشگران به سمت این منطقه عزیمت می کنند، باعث تاثیر منفی بر وضعیت گردشگری خواهد شد.

به گزارش مهر ، هر چند گمان می رفت با توجه به اینکه در سال 69 نظیر چنین اتفاقی به وقوع پیوست و پس از اندک زمانی ‌این پدیده از بین رفت یا لااقل اثر خود را تا حد بسیاری از دست داد، ‌شاید این پدیده هم مانند آن سال‌ موقتی بوده و پس از مدتی از بین برود اما مدیرکل محیط زیست هرمزگان در این زمینه اعلام کرد در صورتیکه آلودگی های دریا با همین وضعیت ادامه داشته باشد، پدیده کشند قرمز در سالهای دیگر نیز به وجود می آید.

به گفته کتال محسنی، گرچه آلودگی های مربوط به فاضلاب شهری و صنعتی در حال حاضر رو به کاهش است با این حال تخم و لاروی این جلبک در بستر دریا قرار می گیرد و به نظر می رسد در منطقه ماندنی خواهد بود و در صورت مهیا شدن شرایط مساعد مجددا رشد می کند.

تاکنون ‌تلاش جدی برای مقابله با این پدیده دیده نشده است

نکته مهم در تعدیل این وضعیت این است که تاکنون ‌تلاش جدی برای مقابله با این پدیده دیده نشده است زیرا در این مدت آنقدر که بر وسعت این پدیده افزوده شد، ‌کاهشی دیده نشد و این امر مبین آن است که مسئولان همچون گذشته که بارها از سوی کارشناسان محیط زیست که ‌عواقب آلودگی خلیج فارس را یادآور می شدند، ‌چشم به کاغذبازی های معمول دوخته بودند و شاید روزگاری به خود بیایند که آلودگی ‌چیزی از زیبایی دریا و مواهب آن را باقی نگذارده باشد که به طور قطع در آن زمان غصه خوردن به جبران خصران کار کمک نخواهد کرد.