حوادث طبیعی نباید با گذشت زمان فراموش شوند

به گزارش خبرنگار مهر در اردبیل، به رغم آگاهى مسئولان از این امر هنوز هیچ نهاد و سازمانى به علت عدم هماهنگى نتوانسته است، تصمیم درستى براى پیشگیرى از بروز تلفات زیاد در این حادثه طبیعى بگیرد و گویى قرار است تا سالهاى سال و در هزاره سوم هنوز جزو کشورهایى باشیم که در ردیف اول تلفات ناشى از حوادث طبیعى قرار دارند.

اگرچه در سالهاى اخیر شهردارى تهران شروع به ساخت و ساز سوله هاى بحران چند منظوره کرده ولى زلزله فقط در پایتخت رخ نمى دهد و شهرهاى محروم نیز نیازمند توجه جدى در این زمینه هستند.

پیرمرد که پس از 12 سال هنوز داغ عزیزان از دست رفته اش در زمین لرزه مهیب دامنه سبلان را بر دل دارد، اکنون با ایمنی نسبی زادگاهش در برابر این حادثه طبیعی هر شامگاه و پگاه سجده شکر به جا می آورد. هفت نفر از اعضای خانواده او هنگامی که زمین روستای گلستان ساعت 16 و 28 دقیقه دهم اسفند ماه 1375 غرش کنان کینه چندین ساله خود را بیرون زد در برابر دیدگانش زیر خروارها کلوخ، سنگ و الوار مدفون شدند.

حادثه ای که تا آن لحظه احتمال وقوع آن در این منطقه در ذهن کمتر فردی متصور بود. شامگاه غم انگیز آن جمعه را که روستا به تلی از خاک بدل شده و زوزه گرگها با بادهای سهمگین در آمیخته بود، بازماندگان هرگز نمی توانند فراموش کنند، هرگز.

از جمعیت این روستا تعداد کمی جان سالم به در بردند که شب پس از حادثه برای گرم شدن و در امان ماندن از حمله گرگها چند لاستیک خودرو در کنار ویرانه ها بر افروخته بودند. تعدادی از جوانان و نوجوانان با شنیدن ناله های ضعیف بستگان خویش از زیر آوار دیوانه وار با انگشتانشان در حال کندن زمین بودند ولی افسوس که دستان بی رمق آنان کینه زمین را خراشی کوچک بود.

چند روز پس از ترکیدن بغض زمین، آسمان نیز تیره و تار شد و برف، سرما و بوران شدید مشکلات بازماندگان را دو چندان کرد، چقدر تلخ و جانکاه بود چشیدن غم درون و مصیبتهای بیرون.

اما پس از مدتی که در استانداردهای ارائه شده در زمان وقوع اینگونه حوادث، زمان زیادی بود، دوباره شوق زیستن در منطقه ای که از خاکش سروهای آزادگی می روید همراه با یاری دستان پر عاطفه همنوعان بار دیگر آب حیات را به تدریج در جویبارهای دامنه سبلان جاری کرد.

اینک این باور در ذهن اغلب بازماندگان حادثه نقش بسته است که باید با امید فراوان برای ادامه زندگی تلاش کرد. به اعتقاد اغلب بازماندگان زلزله اردبیل، دیر یا زود باید این حادثه اتفاق می افتاد تا ساکنان روستاها و مسئولان را به نوسازی و مقاوم سازی واحدهای مسکونی، تجاری و اماکن دامی وادار کند.

مرگ بر اثر بى تدبیرى

یکی از اهالی روستای ایردموسی که بخشی از این آبادی در جریان زلزله 1375 تخریب شد، در حالی که از یادآوری آن روزها به شدت اندوهگین می شود، به خبرنگار مهر اظهار داشت: وقوع حوادث طبیعی از زمان پیدایش هستی وجود داشته و حتی در قرآن نیز به آن اشاره شده اما ما به رغم داشتن این آگاهیها و با بی تدبیری خود و مسئولان روزهای بسیار سخت و دردناکی را رقم زدیم.

ابراهیم افزود: اینکه می دانستیم خانه های ما در برابر حتی باد و باران نیز مقاوم نیست، اما نشستیم و ماندیم تا شاهد مرگ عزیزانمان باشیم.

وی در حالی که صورتش را با دست گرفته بود تا قطرات اشک را از ما پنهان کند، ادامه داد: ما غفلت کردیم و تاوان آن را پراختیم اما غفلت مسئولان را باید چه کسی پاسخ دهد؟

ابراهیم با اشاره به اینکه در احادیث نسبت به دوری از خطرات احتمالی تاکید شده است، ابراز داشت: ما باید از حوادث درس بگیریم اما متاسفانه عادت کرده ایم که حوادث را زود فراموش کنیم و در مقابل آن غفلت نماییم که این تصور به قیمت جان هزاران نفر ختم می شود.

وی تاکید کرد: اکنون با پرداخت تاوان سنگین از دست دادن عزیزانمان، اغلب خانه های روستا بازسازی شده و شبها تا اندازه ای با خیال راحت به خواب می رویم، ولی بسیاری از روستاهای این استان هنوز در شرایط 12 سال پیش این روستا بوده که با کوچکترین حادثه فاجعه ای بزرگ رخ خواهد داد.

نکته ای که ابراهیم در پایان گفتگو اشاره کرد همسو با اعتقاد اکثر مهندسان و کارشناسان ذیربط است، زیرا آنها نیز بر این باورند که: زمین لرزه اردبیل که در مقایسه با وسعت استان در بخش کوچکی رخ داد، اما چنان خرابی وسیعی به بار آورد، هشداری بود به مسئولان که وضع بناهای سایر نقاط و استانهای همجوار شاید بدتر از روستاهای دامنه سبلان در قبل از زلزله باشد.

ساخت و سازهای انجام شده روی کوهپایه در شهرستان گرمی مغان، روستاهای اطراف گردنه حیران و روستاهای شهرستان های خلخال ، اردبیل ، نیر ، نمین و بخش هیر توان مقاومت در برابر یک زلزله متوسط به مرکزیت آن منطقه را ندارند.

زمین لرزه دامنه سبلان با بزرگی 5/ 5 درجه در مقیاس امواج درونی زمین (ریشتر) 136 روستا را به کلی تخریب و به 137 روستا نیز در شهرستان های اردبیل ، نیر ، گرمی و مشگین شهر زیان هایی وارد کرد. بر اثر این زلزله نه چندان بزرگ 760 نفر از کودکان بی گناه، زنان و مردان سختکوش دیار مقدس سبلان در مدت کمتر از دو دقیقه نقابی از خاک بر چهره کشیده و به دیار باقی شتافتند.

ویرانی 23 هزار واحد مسکونی و تلف شدن دهها هزار راس از احشام به همراه چندین میلیارد ریال خسارت به تاسیسات زیربنایی از دیگر پیامدهای این زلزله مخرب بود. پس از وقوع این زلزله زمین در استان اردبیل همچنان نا آرام بود به طوری که تا پنج ماه بعد بیش از 2 هزار و 500 پس لرزه خفیف و متوسط در منطقه به ثبت رسید.

 این درحالی است که هر از چند گاهی زنگ خطر سوانح طبیعی در گوشه و کنار استان اردبیل با وقوع حوادثی چون سیل مشگین شهر و خلخال، آتش سوزی جنگل ها و مراتع در شهرستان نمین و رانش زمین در شهرستان های گرمی و خلخال و توفان های مقطعی در مناطق مرکزی استان اردبیل با خسارات فراوان نواخته می شود.

اردبیل جزو 10 استان حادثه خیز کشور است

کارشناسان زلزله معتقدند که امکان وقوع زمین لرزه در مناطق لرزه خیز یک واقعیت است که باید با آن واقع بینانه برخورد کنیم و برای مقابله با این پدیده طبیعی به فکر کاهش عوارض ناشی از آن باشیم.

آنان خودداری از احداث ساختمانها روی گسل، رعایت اصول صحیح در احداث سازه ها و مقاوم سازی، نظارت دقیق بر ساخت و سازها و برنامه ریزی مناسب شهری را از جمله راه های کاهش عوارض ناشی از زمین لرزه توصیف می کنند.

مدیر کل بازسازی و ستاد حوادث غیرمترقبه استان اردبیل می گوید: اردبیل در ردیف 10 استان ایران از نظر حوادث طبیعی قرار دارد و بعد از زلزله دو پدیده خشکسالی و سیل به عنوان پرخسارت ترین حوادث طبیعی در این استان محسوب می شوند.

علی اسلامی افزود: از سال 1374 تاکنون بر اثر وقوع 322 فقره حادثه طبیعی چون زلزله، سیل، تگرگ، رانش زمین، آتش سوزی، سرمازدگی، آذرخش و توفان در این استان 9 هزار و 500 میلیارد ریال خسارت وارد شده است.

وی اضافه کرد: در این مدت 830 نفر در استان اردبیل بر اثر وقوع چنین حوادث طبیعی جان خود را از دست داده ا ند که آمار نسبتا بالایی است.

وی با تاکید بر توسعه روز افزون فرهنگ بیمه در بین مردم استان اردبیل خاطرنشان کرد: به دلیل حجم سنگین مبالغ خسارات وارده از حوادث طبیعی، دولت قادر به جبران این زیانها نبوده ولی در صورت تحت پوشش قرار گرفتن مردم، خدمات بیمه در مواقع بروز حوادث طبیعی این خسارت را جبران می کنند.

مدیرکل بازسازی و ستاد حوادث غیر مترقبه استان یاد آور شد: در برخی از حوادث طبیعی نظیر سیل، تگرگ و توفان با توجه به پیش بینیهای هواشناسی که از چند روز قبل در اختیار این ستاد قرار می گیرد، نسبت به حفظ آمادگی نیروهای امدادی و ارگانهای ذی ربط اقدام می شود اما برخی از حوادث قابل پیش بینی نیست و باید در مقابل آن از قبل آمادگی داشت.

وی در عین حال به نهادینه شدن فرهنگ جلوگیری یا کاستن از وارد شدن تلفات جانی و خسارات مالی هنگام بروز حوادث طبیعی در بین مردم تاکید کرد.

6500 واحد مسکن روستایی در اردبیل مقاوم سازی شده است

معاون عمرانی استاندار اردبیل نیز در این ارتباط با اشاره به اجرای طرح بزرگ بهسازی و مقاوم سازی مسکن روستایی از سال 85 تاکنون گفت: تحقق این مهم گام بلندی در راستای کاهش تلفات ناشی از حوادث طبیعی و عمران و آبادانی عادلانه همه مناطق روستایی کشور است.

ناصر هاشم پور افزود: در همین راستا بیش از شش هزار و 500 واحد مسکن روستایی در سطح استان طی سال گذشته مقاوم سازی شده که از این حیث استان اردبیل جزو استانهای موفق و برتر کشور بوده است.

وی با بیان اینکه سهمیه استان در سال جدید به هشت هزار و 500 واحد افزایش یافته بود، تصریح کرد: با اجرای این میزان، ضریب مواجهه با حوادث قهری احتمالی نظیر زلزله و نهایتا احساس آرامش و رفاه مردم افزایش خواهد یافت.

معاون عمرانی استاندار اردبیل همچنین از اختصاص 270 میلیارد ریال برای مقاوم سازی و نوسازی مدارس استان در سال جاری خبر داد و اضافه کرد : در سال گذشته نیز 160 میلیارد ریال برای مقاوم سازی و نوسازی مدارس استان تخصیص یافته بود .

مدیر امور شعب بانک ملی اردبیل نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: تاکنون بیش از 92 میلیارد و 950 میلیون ریال از محل اعتبارات سال 86 به عنوان تسهیلات ویژه نوسازی و بهسازی مسکن روستایی اختصاص یافته است.

اصلان کریمی افزود: این اعتبار برای بازسازی هزار و 430 مسکن روستایی در شهرستانهای اردبیل، بیله‌سوار، پارس‌‌آباد، خلخال، گیوی، مشگین‌شهر، گرمی، نمین و نیر پرداخت شده است.

وی خاطرنشان کرد: این میزان برای هر واحد 65 میلیون ریال است که از دو هزار و 155 سهمیه استان اردبیل 66 درصد آن منجر به انعقاد قرار داد شده است.

کریمی تصریح کرد: در شهرستان نیر با بیشترین درصد تحقق از 80 سهمیه، 100 درصد آن به انعقاد قرارداد رسیده و کمترین درصد تحقق مربوط به پارس‌آباد است که از 410 سهمیه 37 درصد آن به انعقاد قرارداد ختم شده است.

90 هزار واحد مسکونی روستایی در اردبیل کم دوام و بی دوام هستند

مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان نیز از اجرای 70 طرح روستایی با سه هزار و 210 میلیون ریال اعتبار و متوسط پیشرفت فیزیکی 75 درصد طی سال گذشته خبر داد.

احمد حاج علیزاده با بیان اینکه طبق نتایج اولیه حاصل از سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال گذشته، قریب به 90 هزار واحد مسکونی روستایی در سطح استان اردبیل کم دوام و بی دوام هستند، تصریح کرد: تاکنون در بیش از 120 روستای استان طرح هادی اجرا شده است.

وی افزود: از ابتدای سال 1385 طرح مقاوم سازی مساکن روستایی در این استان آغاز شده و که تاکنون 34 هزار و 810 سهمیه برای دریافت تسهیلات به بانکیهای عامل معرفی شده اند.

علیزاده میزان سهمیه کل استان را در این خصوص دو هزار و 180 هزار میلیارد ریال عنوان کرد و ابراز داشت: همچنین تاکنون 20 هزار و 922 نفر برای دریافت تسهیلات مذکور با بانکهای عامل استان قرارداد بسته اند .

وی در ادامه و با تشریح برنامه بنیاد مسکن استان در سال جاری و نیز سال آینده متذکر شد: پیگیری طرح مقاوم سازی مساکن روستایی، تهیه طرح  هادی برای 55 روستا، ادامه پرداخت وام قرض الحسنه مسکن روستایی و تکمیل پروژه های اجرایی نیمه تمام در شهرستانهای مشگین شهر، خلخال و بخش سرعین شهرستان اردبیل را امسال در دستور کار دارد.

توجه به رعایت اصل مقاوم سازی ساختمانها، خودداری از قرار گرفتن در مسیرهای سیل پس از مشاهده علایم وقوع بارندگی های شدید، خودداری از قرار گرفتن در فضای باز هنگام وقوع رعد و برق های شدید و توفان، احتیاط در افروختن آتش در مناطق جنگلی به منظور جلوگیری از سرایت آن و تلاش در حفظ جنگلها و مراتع که نقش بسزایی در پیشگیری از سیل دارند؛ از نکات مهمی است که باید مردم به آنها برای کاستن از اثرات بلایای طبیعی توجه نمایند.

طبق اعلام رسمی مقام‌های ذیربط استان اردبیل در سال گذشته ۱۵۰‬ زمین لرزه با بزرگی بین ‪  ۲/۵‬تا 5 و از ابتدای سال جاری تاکنون نیز ‪ ۶۵‬ زمین لرزه با بزرگی ‪۲/۵‬ تا ۵/۱‬ درجه در مقیاس امواج درونی زمین (ریشتر) در نقاط مختلف این استان روی داده است.

همچنین حوادث طبیعی که طی چند دهه اخیر در استان اردبیل به وقوع پیوسته‌، نشان می‌دهند که شهرستانهای اردبیل، نیر و خلخال از نظر زلزله خیزی، شهرستان مشگین شهر از نظر سیل، طوفان و سرمازدگی و شهرستانهای خلخال و گرمی از نظر رانش زمین نسبت به سایر نقاط استان استعداد بیشتری دارند.

این دلایل به خوبی بیانگر این واقعیت مهم می باشد که در صورت لحظه ای غفلت و فراموشی از سوی مسئولان استانی و کشوری نسبت به اجرای سریع طرحهای مختلف در جهت کاهش تلفات ناشی از حوادث غیر مترقبه، ممکن است در آینده حوادث تلخ تر و ناگوار تری نسبت به زلزله دهم اسفند ماه 75 رخ دهد که جبران آن به راحتی میسر نخواهد بود، پس به یاد داشته باشیم که حوادث طبیعی نباید با گذشت زمان فراموش شوند.