به گزارش خبرنگار مهر، مضمون ماده واحده ای که به تصویب مجلس رسید این بود که "نظر به اینکه ضمن پیشنهادات واصله به کمیسیون نفت، پیشنهاد ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور مورد توجه و قبول کمیسیون قرار گرفته و از آنجا که وقت کافی برای مطالعه در اطراف اجرای این اصل باقی نیست، کمیسیون مخصوص نفت از مجلس شورای ملی تقاضای دو ماه تمدید می نماید. بنابراین ماده واحده ذیل را با قید دو فوریت برای تصویب تقدیم مجلس شورای ملی می نماید . ماده واحده : مجلس شورای ملی تصمیم مورخه هفدهم اسنفند 1329 کمیسیون نفت را تایید و با تمدید مدت موافقت می نماید . تبصره 1 : آقایان حق دارند تا 15 روز بعد از تشکیل کمیسون حق حضور داشته باشند."
گزارش کمیسیون در بیست و چهارم اسفند از تصویب نمایندگان مجلس شورای ملی گذشت. همچنین مجلس سنا در 29 اسفند 1329 گزارش پیشنهادی کمیسیون نفت را به شرح ذیل تصویب نمود: "به نام سعادت ملت ایران و به منظور تامین صلح جهان، امضا کنندگان ذیل پیشنهاد می نماییم که صنعت نفت ایران در تمام مناطق کشور بدون استثنا ملی شود یعنی تمام عملیات اکتشاف، استخراج و بهره برداری در دست دولت قرار گیرد".
بر این اساس، کمیسیون نفت در 5 اردیبهشت 1330 گزارشی مشتمل بر نه ماده به مجلس تقدیم نمود و اکنون نهضت ملی شدن نفت نامی است که بر دوره اوج گیری مبارزات مردم ایران برای ملی کردن صنعت نفت ایران گذارده شده است.
این دوره تقریبا با مطرح شدن خواسته دولت شوروی برای امتیاز نفت شمال در سال 1322 شروع شد در 29 اسفندماه 1329 با تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت به اوج رسید و با کودتای 28 مرداد 1332 پایان گرفت.
فضای سیاسی- اجتماعی بسیار حساس آن روزگار در روز 24 اسفند 1329 ( پنج روز مانده به نوروز) ماده واحده ای راجع به ملی شدن صنعت نفت ایران از تصویب نمایندگان مجلس شورای ملی گذشت و چند روزی بعد و در آخرین روز سال 1329 هم مجلس سنا مصوبه مجلس شورای ملی را تائید کرد. بدین ترتیب روز 29 اسفند 1329 به عنوان روز تاریخی ملی شدن صنعت نفت ایران در حافظه ملت ایران باقی ماند.
نمایندگان در کمیسیون نفت در خلال بحثهای خود از ملی شدن صنعت نفت سخن به میان می آوردند. هنگام تصویب گزارش کمیسیون نفت در مجلس در 26 آذر 1329 طرحی با امضای 11 نفر، مبنی بر ملی شدن صنعت نفت به مجلس تقدیم شد، اما به دلیل عدم کفایت امضاها مطرح نشد.
رزم آرا، نخست وزیر وقت ایران پس از شنیدن این زمزمه‌ها در مجلس در جلسه خصوصی مجلس شرکت کرد و به شدت علیه ملی شدن نفت سخن گفت و ملی کردن صنعت نفت را خیانتی بزرگ دانست.
در آن زمان نهضت مردمی و جبهه ملی به همراه برخی از نمایندگان مجلس و فداییان اسلام برای ملی شدن نفت تلاش کردند. در نهایت رزم آرا توسط فداییان اسلام از بین رفت و از طرف دیگر، نتیجه کمیسیون نفت این شد که قرارداد الحاقی گس- گلشاییان باطل شد و نتیجه پیشنهاد جایگزین آن در روز 29 اسفند ماه سال 1329 که به تصویب مجلس رسید، این شد که صنعت نفت در سراسر ایران ملی اعلام شود.
پس از به نخست وزیری مصدق در اردیبهشت 1330، اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت در سرلوحه برنامه دولت قرار گرفت. با تصویب این قانون شرکت سابق نفت ایران و انگلیس خلع ید و صنعت نفت ایران ملی اعلام شد.
به هر حال ملی شدن صنعت نفت ایران نه تنها از نظر اقتصادی و سیاسی یکی از وقایع مهم نیمه دوم قرن بیستم برای کشور تولید کننده نفت محسوب می شود، بلکه از این جهت نیز دارای اهمیت است که سبب شد کارشناسان نفتی کشورهای تولید کننده نفت به‌خصوص ایران، استعدادهای نهفته خود را نشان داده و تکمیل کنند.
با این پیروزی حق تعیین سرنوشت منابع نفتی و انرژی کشور به دست ملت و دولت ایران افتاد و از چنگ استعمارگران چپاولگر رها شد. بعد از ملی شدن صنعت نفت پیشرفتهای چشمگیری در عرصه اقتصادی نفت و انرژی جهان در دست ملت ایران قرار گرفت.
این در حالی است که قطع وابستگی کشور به غیر در این صنعت و ایجاد رفاه در دورترین نقاط کشور نشانه های ملی شدن صنعت نفت هستند. امروزه صنعت نفت در بعد حاکمیتی و سیاستگذاری ملی و به طور کامل با فکر واراده ایرانی اداره می شود.
ملت ایران در طول تاریخ ثابت کرده که شایستگی و توان آن را دارد که زنجیرهای وابستگی و نیاز به غیر را بگسلد و نسل امروز نیز نشان داده که میراث دار گذشتگان خود است.
اما به اعتقاد کارشناسان، نفت آن روزی به طور کامل ملی می شود که زمینه ساز توسعه همه جانبه کشور باشد و هر قطره نفتی که از دل خاک بیرون می آید به سرمایه دیر پای بدل شود که آسایش و رفاه نسلهای آتی از قبل آن حاصل آید. نفت را روزی باید ملی گفت که اثر وجودی و ثمره بهره برداری از آن و تاثیر سازنده اش در دور افتاده ترین نقاط کشور رفاه و آسایش نسلهای آتی را رقم بزند.
به هر حال، امروز نزدیک به شش دهه از ملی شدن نفت می گذرد و ایران در راه گام نهادن به مسیری است که در کنار صنعت نفت ملی شده آن را به قله هسته ای شدن کشور می رساند.
نظر شما