1ـ چالشهاي عمده زيست محيطي استان قم
محيط زيست طبيعي : محدوديتهاي اقليم آب و هوا: استان قم عمدتاً در اقليم گرم و خشك واقع شده است. ميانگين بارندگي ساليانه در استان حدود 135 ميليمتر است كه اين رقم نصف متوسط بارندگي كشور است. وزش بادهاي گرم و خشك از طرف كوير، ميزان بالاي تبخير، اختلاف زياد بين دماي روز و شب و سرماي شديد زمستان و گرماي زياد تابستان از محدوديتهاي اقليمي استان ميباشد.
فقر پوشش گياهي و مراتع: پوشش گياهي استان بر حسب تنوع آب و هوا، خاك، توپوگرافي و منابع آب در نقاط مختلف متفاوت است. عدم رعايت تعادل بين مقدار دام و ظرفيت توليد مراتع، بوتهكني، چراي غير اصولي و به طور كلي فقدان يك نظام علمي مديريت بهره برداري، عامل اصلي حاكم شدن روند تخريب در مراتع استان ميباشد.
محدوديتهاي منابع آب: به دليل ويژگيهاي طبيعي، استان قم با كمبود منابع آب سطحي و زير زميني مواجه است. آب رودخانههاي قمرود و قره چاي جريانهاي دائمي و سطحي را تشكيل ميدهند كه با احداث سدهاي 15 خرداد و غدير ساوه ا به استان كاهش چشمگير داشته است. استفاده بيش از حد از منابع آبهاي زيرزميني، افت كيفيت اين منبع را به دنبال داشته و املاح و شوري آبهاي زيرزميني افزايش يافته است. همچنين استفاده بيش از حد از سفرههاي آب زيرزميني باعث كاهش سطح ايستايي و پديده نشست زمين در اين مناطق مشاهده ميشود.
كمبود فضاي سبز: سرانه فضاي سبز شهر قم حدود 6 متر مربع است كه با توجه به نقش فضاي سبز در تلطيف هوا، كاهش و جذب آلايندهها و كاهش آلودگي صدا در محيطهاي شهري، ضرورت دارد سطح فضاي سبز شهر قم افزايش يافته و به حد قابل قبول برسد.
تبديل اراضي كشاورزي: تبديل اراضي مستعد كشاورزي به كاربريهاي صنعتي و شهري، زمينهاي حاصلخيز با قابليت زراعي را براي هميشه از گردونه توليد محصولات كشاورزي خارج خواهد كرد. همچنين تبديل اراضي مرتعي به كشاورزي و ديگر كاربريها، ضمن نابودي گونههاي گياهي، زيستگاه حياتوحش جانوري منطقه را نيز نابود خواهد كرد.
2ـ محيط زيست انساني:
جمعيت: استان قم با جمعيتي حدود 950 هزار نفر در اقليم عمدتاً گرم و خشك قرار گرفته است و با توجه به مساحت استان، تراكم جمعيت در استان قم 84 نفر در كيلومتر مربع است كه اين رقم از دو برابر كل كشور بيشتر است. استان قم از نظر ميزان جمعيت در رتبه هفتم كشوري قرار دارد. از كل جمعيت استان حدود 2/91 درصد شهرنشين و ما بقي ساكن روستا هستند. آنچه مسلم است با افزايش تعداد جمعيت، ميزان مصرف نيز افزايش خواهد يافت و هر چه مصرف بالاتر رود ميزان توليد زباله، مواد زائد و فاضلاب نيز افزايش خواهد يافت.
آلودگيهاي زيست محيطي: استقرار ناموزون و نامتناسب صنايع و واحدهاي توليدي و آلاينده محيط زيست در داخل و حاشيه شهر، نظير كورههاي آجر، آهك، گچ و زغال، مصرف بالاي سوختهاي فسيلي و كمبود فضاي سبز از جمله مشكلات آلودگي هواي استان ميباشد.
با توجه به اين كه سوخت كورهها اغلب نفت سياه است كه سوختي با كيفيت بسيار پايين است در اثر مصرف اين سوخت، مقادير عظيمي از آلايندهها وارد هواي شهر ميشود. بيشترين تمركز آلايندهها در مناطق مركزي شهر ميباشد. حمل و نقل، صنايع و منابع خانگي و تجاري به ترتيب بيشترين سهم را در آلودگي هواي شهر قم دارد.
احداث ايستگاههاي پمپ CNG گاز سوز خودروها، خارج كردن خودروهاي فرسوده از چرخه حمل و نقل، راهاندازي مراكز مكانيزه معاينه فني خودرو، عايقبندي ساختمانها، افزايش آگاهي عمومي، از مقدار آلودگي هواي شهر خواهد كاست.
بخش اعظم فاضلاب توليدي شهر قم در چاههاي جاذب دفع ميگردد. تصفيهخانه فاضلاب شهر قم، حدود 110 هزار نفر را پوشش ميدهد. فاضلاب توليدي واحدهاي صنعتي و توليدي نيز با توجه به استانداردهاي موجود بايد تصفيه شود.
ميزان توليد زباله شهري در قم حدود 450 تا 480 تن در روز است ، همچنين ميزان زبالههاي عفوني مراكز بهداشتي و درماني حدود 5 تن در روز است. با توجه به اين كه عمليات بازيافت زباله در استان صورت نميگيرد، تمامي زبالههاي توليدي در مراكز دفع زباله در ناحيه البرز دفع ميگردد.
همچنين روزانه حدود 6 تن مواد زائد لجني حاصل از تصفيه دوم روغن، در ضلع جنوب غربي شهرك صنعتي سلفچگان در ترانشههاي مخصوص دفع ميگردد. استقرار اصناف و واحدهاي توليدي مزاحم و آلاينده محيط زيست در داخل و حاشيه شهر، عدم انجام مطالعات ارزيابي زيست محيطي پروژههاي عمراني، كمبود تأسيسات و تجهيزات مناسب براي رفع آلودگيهاي زيست محيطي (شبكه جمعآوري و تصفيه فاضلاب و پسآبهاي شهري و صنعتي، جمعآوري و تفكيك و بازيافت زباله) كمبود اعتبارات، نيروي انساني و فضاي اداري مناسب با نيازهاي مديريت زيستمحيطي استان و بافت نامنظم كالبدي شهري از ديگر مشكلات بخش محيط زيست انساني استان ميباشد.
نظر شما