كارنامه ، كلمه پر استرسي است كه دل هر دانش آموزي را مي لرزاند ، نه تنها دانش آموزان كه خانواده ها نيز در بسياري از موارد به شدت درگير استرس ناشي از گرفتن كارنامه هستند ، به راستي اين برگه با نمراتي بين 0 تا 20 چرا اينقدر ارزشمند است؟
دانش آموزي مي گويد : كارنامه يعني سرنوشت يك سال زحمت ، زحمتي كه اگر به هدر رود نه تنها عمر خود انسان كه زحمات يك ساله پدر و مادر نيز هدر مي روند.
مهدي پاك طينت مي افزايد : تا قبل از پايان امتحانات عمده ترين مشكل و درگيري دانش آموزان با مفاهيم كتاب هاي درسي است كه با مطالعه و تلاش بيشتر مي توان يك جورايي با آن كنار آمد اما به محض پايان يافتن دوره امتحانات ، استرس ناشي از دريافت كارنامه تمام وجود آدم را دربر مي گيرد ، زمان برگزاري آخرين امتحان و دريافت كارنامه به درازاي يك قرن طول مي كشد ، تازه پس از دريافت كارنامه دردسرهاي جديد شروع مي شود ، اگر نمرات خوبي آورده باشيم كه مي شويم پتكي براي كوبيده شدن بر سر خواهر و برادرهاي ديگر و واي اگر كه نمرات مناسبي نياورده باشيم ، كه در آن صورت ضمن حرام شدن تعطيلات تابستان بايد طعم تلخ طعنه هاي پدر و مادر را هم تحمل كنيم.
در خانه ما حرف اول را نمره مي زند
يك دانش آموز مي گويد : در خانه ما حرف اول را كسي مي زند كه نمرات خوبي بياورد ، ديگران هيچ جايگاهي درنظر پدرم ندارند و به قول خودش فقط نان خور اضافي هستند.
صاق خمسه مي افزايد : هميشه در درس زبان نمرات كمي مي آورم و حاضرم براي قبولي در اين درس خصوصا در امتحانات آخر سال هر كاري بكنم تا قبول شوم ، مشكل اينجاست كه هرچه درس مي خوانم نمي فهمم ، حتي اگر ساعت ها درس بخوانم انگار كه هيچي نخوانده ام ، اما برادرم برعكس من است ، يكبار كه درس بخواند تمام مفاهيم را مي فهمد به همين دليل به خاطر نمرات خوبي كه مي آورد عزيز دردانه پدر است ، گاهي حسابي به او حسودي مي كنم و آرزو مي كنم كاش هرگز چيزي به نام كارنامه به وجود نمي آمد.
مدير كل ارزشيابي تحصيلي و تربيتي وزارت آموزش و پرورش در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر با تاكيد بر اينكه براي حل هر مشكلي بايد قبل از بروز آن مشكل در انديشه برطرف كردن آن بود ، مي گويد : امتحان پايان تحقق اهداف آموزش و پرورش نيست و فقط سنجش پايان يك مرحله است كه حتي توان ارزيابي صحيح از همان دوران سپري شده را نيز ندارد.
حسين احمدي مي افزايد : كارنامه ارزيابي شخصيت دانش آموزان نيست و چنانچه دانش آموزي در زمينه خاصي شكست مي خورد و ضعف دارد، به اين معنا نيست كه اين دانش آموز در تمام جوانب شخصيتي شكست خورده يا ناتوان است.
وي با تاكيد بر اينكه والدين در برخورد با كارنامه و امتحانات بايد توانمندي و ظرفيت مختلف فرزندان خود را لحاظ كنند ، مي گويد : والدين به هيچ وجه نبايد فرزندانشان را با يكديگر مقايسه كنند ، چرا كه اين مقايسه سبب ايجاد تبعيض و ناكامي مي شود.
مدير كل ارزشيابي تحصيلي و تربيتي وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اينكه تلقين ناكامي توسط والدين پس از دريافت كارنامه بسيار ديده مي شود ، مي افزايد : ايجاد حساسيت نسبت به نمرات كارنامه، ضمن به وجود آوردن استرس هاي فراوان سبب روگردان شدن دانش آموزان از ادامه تحصيل شده و زمينه هاي بروز ناهنجاري هاي اجتماعي را در فرد به وجود مي آورد.
وي با تاكيد بر اينكه برچسب ناتواني كه با ارايه كارنامه توسط والدين به دانش آموزان زده مي شود ، سبب كاهش اعتماد به نفس در دانش آموزان مي شود ، مي گويد : با كاهش اعتماد به نفس در دانش آموزان ، ميزان احترامي كه فرد براي خود قائل است نيز كاهش مي يابد و از بين مي رود و زماني كه فرد ارزش و احترامي براي خود قايل نباشد مستعد پذيرش آسيب هاي جدي اجتماعي مي شود.
دكتر احمدي با اشاره به اينكه با نياوردن نمره در امتحان خرداد ماه فرصت دانش آموزان تمام نشده است ، مي افزايد : بايد والدين ، دانش آموزان را براي امتحان بعدي ، يعني امتحان جبراني و چنانچه نتيجه حاصل نشد براي امتحان تجديدي آماده كنند و دقت داشته باشند كه به جاي نقد رفتار و شخصيت دانش آموز بايد درباره چگونگي عملكرد وي بحث و صحبت شود.
حمايت والدين بهترين برخورد در برابر كارنامه
رئيس گروه مطالعات و فن آوري دفتر ارزشيابي تحصيلي وزارت آموزش و پرورش نيز در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر با اشاره به اينكه ارايه كارنامه سه پاسخ قبولي ، تجديدي و مردودي را به دانش آموزان مي دهد ، مي گويد : در اكثر مواقع والدين در برابر كارنامه هايي با نمرات پايين با توبيخ ، تهديد ، سرزنش و تنبيه دانش آموزان برخورد مي كنند ، در حاليكه اين برخوردها به هيچ وجه جواب نمي دهد و اشتباه است.
دكتر محمد حسني با تاكيد بر اينكه در مرحله اول بايد دانش آموز را براي شكست تحصيلي آماده كرد ، مي افزايد : شكست قسمتي از زندگي است و واقعيتي است كه بايد دانش آموزان با آن رو به رو شوند لذا والدين بايد پس از سپري شدن دوران نگراني و ناراحتي دانش آموزان ازعدم موفقيت در سال تحصيلي گذشته ، علت هاي واقعي شكست را براي دانش آموزان مشخص كنند و اين موضوع بايد به صورتي مطرح شود كه به دور از تحميل ، دانش آموز نيز آن را بپذيرد.
وي با اشاره به اينكه نبايد تمام دلايل عدم قبولي دانش آموز در سال تحصيلي گذشته را خود دانش آموز ديد ، مي گويد : بايد به جاي توبيخ و تنبيه هاي بي ثمر راه حل را نشان دانش آموز داد و او را براي طي مراحل بعدي هدايت و حمايت كرد ، چرا كه بهترين برخورد در برابر شكست دانش آموزان حمايت والدين است.
كارنامه سبب افسردگي دانش آموزان مي شود
يك كارشناس تعليم و تربيت با تاكيد بر اينكه نظام ارزشيابي كشور سبب ايجاد مشكلات روحي فراواني براي دانش آموزان مي شود ، مي گويد : تحقيقات صورت پذيرفته نشان مي دهد كه بيش از 42 درصد از دانش آموزان افسردگي دارند و حدود 89 درصد از افسردگي هاي موجود بين دانش آموزان نيز ناشي از نحوه ارزشيابي تحصيلي است.
دكتر رضا معصوم زاده با اشاره به اينكه خانواده ها به دليل تاكيدي كه بر نمره دارند سبب افزايش ميزان مشكلات نظام ارزشيابي كشور مي شود ، مي افزايد : نظام ارزشيابي به خودي خود استرس زا است و با تاكيد و فشارهاي بي رويه خانواده ها بر دانش آموزان نه تنها دانش آموزان انگيزه بيشتري براي ادامه راه و تلاش بيشتر پيدا نمي كنند كه چه بسا احساس ناتواني و عدم كارايي بر احساس توانايي و غلبه بر مشكلات فائق مي آيد و از دانش آموز شخصيت ضعيفي مي سازد.
يك معلم با تاكيد بر اينكه نمي توان با توبيخ و تنبيه انگيزه درس خواندن را در دانش آموزان تقويت كرد ، مي گويد : كارنامه تنها نحوه عملكرد دانش آموزان را مشخص نمي كند ، چه بسا به نوعي نحوه عملكرد و ميزان حساسيت والدين را نيز مشخص مي كند.
الهام قره داغي مي افزايد : امتحانات آخر سال تحصيلي همانند امتحانات ديگر هستند و اگر والديني به شدت نسبت به نمرات دريافتي فرزندشان اعتراض دارند ، اعتراض اوليه را بايد نسبت به خودشان داشته باشند ، چرا كه در طول امتحانات متعددي كه در سال تحصيلي از دانش آموز گرفته شده است ، آنها اين نمرات را ديده اند اما هيچ اقدام جدي در زمينه برطرف كردن آن انجام نداده اند.
هر ساله بيش از ده درصد از دانش آموزران كشور در مقاطع مختلف تحصيلي شكست مي خورند و مردود مي شوند و در اين بين آمار مردودي دانش آموزان پسر بيشتر از دانش آموزان دختر است ، به راستي چرا دانش آموزان انگيزه اي براي درس خواندن ندارند؟ معاون نظري و مهارتي وزارت اموزش و پرورش دليل عمده عدم رغبت دانش آموزان ، خصوصا دانش آموزان دختر به مطالعه را عدم وجود شغل مناسب ميداند و مي گويد : مشكل اشتغال انگيزه تحصيل دانش آموزان را كم كرده است و براي بالا بردن كيفيت آموزشي كشور عوامل ايجاد انگيزه تحصيل در دانش آموزان بايد تقويت شود.
دكترعلي اصغر فاني در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر با اشاره به اين كه كمبود انگيزه يكي از مشكلات اساسي نظام آموزشي كشور است ، مي افزايد : بر اساس مطالعات انگيزه پسران براي ادامه تحصيل كمتر از دختران است ، به همين دليل با وجود آمار بيشتر پسران در مقطع دبيرستان ، آمار ورودي دختران به دانشگاه بيشتر است.
وي با تاكيد بر اينكه بايد تعريف هدف از تحصيل در كشور تغيير كند ، مي گويد : در دو دهه قبل تحصيل معادل اشتغال بود ، ولي در حال حاضر با توجه به افزايش فارغ التحصيلان بيكار اين روند تغيير كرده است و بايد جامعه و خصوصا انديشه دانش آموزان به اين سمت حركت كند كه هدف از تحصيل ارتقاء فرهنگ و انديشه افراد است.
انتقاد ازنظام ارزشيابي؛ فقط درحرف
سال هاست كه بحث ضعف ارزشيابي در بين متخصصان مطرح مي شود و هر كسي بحث ناكارآمدي نظام ارزشيابي را پيش مي كشد ، شايد اين بحث به حدود 15 سال پيش برگردد اما تا كنون جز تغيير ارزشيابي آن هم به صورت آزمايشي و فقط در مقطع ابتدايي حاصل ديگري از اين انتقادها و مباحث عايد دانش آموزان نشده است.
سال هاست كه دانش آموزان صدمات روحي نظام ارزشيابي را كه حاصلي جز مشكلات روحي ناشي از صدمات استرس هاي شديد و يا از سويي ديگر بي تفاوتي ندارد را تحمل مي كنند و در اين بين مواردي همچون چشم و هم چشمي ، رقابت هاي بي حاصل خانوادگي بر فشارهاي ناشي از نظام ارزشيابي مي افزايد و در اين بين مشكلات نظام ارزشيابي براي دانش آموزان چندين برابر مي شود.
تغيير نظام ارزشيابي كشور ضمن اينكه اعتبارات فراواني را مي طلبد ، نيازمند سپري شدن دوره زماني طولاني است اما مي توان با كمي تدبير حداقل استرس هاي ناشي از عوامل خارجي نظام ارزشيابي را به حداقل رساند و جو آرامي را براي ادامه تحصيل دانش آموزان فراهم كرد .
نظر شما