به گزارش خبرگزاری مهر، به‌مناسبت جشنواره فصلی فرهنگی مرکز آثار اسلامی، دکتر" جان سوتو" استاد تاریخ اسلام دانشگاه مادرید سخنرانی تحت عنوان " مسجد بزرگ درقرطبه و عمارت اموی در اندلس" ایراد کرد.
سوتو گفت : هر حکومتی دارای نمادی است و نماد حکومت اسلامی باید تجلی‌گاه گوهردین و شعائر و آداب وسیاست آن باشد . اگر بخواهیم عمارتی را بعنوان سمبل دولت اسلامی توصیف کنیم، بی‌درنگ مسجد بزرگ قرطبه در ذهنمان تداعی می‌شود.
وی در مورد تاریخ تاسیس این مسجد گفت: بعد از شورش عباسیان در سال 750 م ، عبدالرحمن الداخل (756 ـ 788م) حکومت خود را ، که ادامه دولت اموی بود، در شبه جزیره ایبریا (واقع در جنوب غربی اروپا ) که اندلس نام دارد تأسیس کرد.
استاد دانشگاه مادرید افزود: هنگامی‌که حکومت در اندلس تحقق یافت در قرطبه پایتخت آن، عمارتی را شبیه مسجد اقصى در قدس و با همان معماری (709 ـ 715م) بنا نمود. بعدها امرای اندلس حکومت عبدالرحمن را تا آنجا که شرایط وامکانات اجازه می‌داد، توسعه دادند. چه بسا آثار آنان در مسجد بزرگ قرطبه (جامع الکبیر) شاهدی براین مدعا باشد. امیر هشام اول (788 ـ 796 م) فرزند عبدالرحمن انگیزه والائی جهت تکمیل ارکان حکومت در اندلس داشت. به همین دلیل، کارهای نیمه تمام پدرش را در مسجد کامل نمود و اولین مناره رابر فراز آن گماشت و چادرسرایی ویژه بانوان، و وضوخانه ای را در بخش شرقی مسجد ساخت .
امیر اول (796 ـ 822) در زمان حکومتش مورد دو شورش مهم، یکی در سال 805 ودیگری در سال 818 م ، قرار گرفت که با مقاومت خود آنها را خنثى کرد که نتیجه عدم استقرار سیاسی حکومت، بی‌توجهی امیر نسبت به مسجد و ترمیم آن بود. اما عبدالرحمن دوم (822 ـ 852م ) در پایان دوران سلطنتش، حکومت را مطابق با اصول و مبادی عباسیان پایه‌ریزی کرد و راه نفوذ بیگانگان به داخل کشور را باز کرد. بدون تردید توسعه مسجد در زمان او، گواهی راستین ، بر سرآغازی شرمگین در حکومتی ادغام شده است، همچنانکه حاکی از بازگشت دوباره مشروعیت حکومت امویان در اندلس است. محمد اول (852 ـ 886م) نیز با مهمترین چالشهای حکومت امویان در اندلس روبرو بود که در نتیجه آن نتوانست نشانهای واضحی ازخود در مسجد بزرگ برجای گذارد و تنها اثر باقی مانده از او رواقی است که به باب الوزیر (درب وزیر) منتهی می‌شود. برخی منابع نیز ساخت اتاقک سه دری را نیز به او نسبت داده‌اند.
دکتر سوتو همچنین افزود: على رغم نابسامانی حکومتهای اندلس، امرای پیشین از توجه به این بنای ارزشمند درنگ ننمودند و آثار امیر منذر (886 ـ 888 م) و امیر عبدالله بن محمد (888 ـ 918م) که به‌وضوح در این مسجد دیده می‌شود، شاهد این مدعاست. با استقرار نظام مؤسسات در کشور و حمایتهای مادی حکومت اندلس، در سالهای اول حکومت عبدالرحمن سوم (912 ـ 961م) بیش از 50% ساکنان آن سرزمین را مسلمانان تشکیل می‌دادند. عبدالرحمن شورشهای داخلی را خاموش کرد و بر تحرکات فاطمیان علیه دولت غلبه یافت و در سال 929 م خود را خلیفه مسلمانان نامید. و در زمان صلح، با خود شاهکارهای را بهه همراه آورد که تا زمانهای طولانی و در زمان خلافت فرزندش، خلیفه دوم، (961 ـ 976 م) باقی ماند. بدون تردید توسعه مسجد قرطبه، به دست خلیفه دوم و توجه زیاد ایشان به جزییات کار و استفاده از ابتکارات پیشینیان، در حقیقت اجرای طرح بزرگی بود که پدرش امید به انجام آن داشت. در زمان وی، همچنین زیربناهای اصلی دولت اصلاح و تجدید نظر شد و شهرک پادشاهی الزهراء احیا گردید.
دکتر سوتو در پایان سخنرانی خود به مراحل اخیر این مسجد در قرن یازدهم و در زمان هشام دوم، فرزند خلیفه دوم، (976 ـ1009 م) پرداخت و گفت: هشام حکومتش به دست محمد بن ابی عامر، معروف به منصور سقوط کرد و در زمان آن دو، به جز برخی کارهای هنری، هیچگونه تغییرات اساسی که امتیازی برای خلیفه به شمار رود در بنای مسجد دیده نمی‌شود.
نظر شما