گام نخست کروبی برای دانشگاه/ سه ویژگی آموزش عالی در برنامه کروبی

گروه حوزه و دانشگاه خبرگزاری مهر هر روز در قالب ویژه نامه ای تحت عنوان "دانشگاه و انتخابات دهم"به مناسبت انتخابات ریاست جمهوری به بررسی برنامه کاندیداها در عرصه آموزش عالی می پردازد. در این بخش نظرات محمد رضا خباز حامی حجت الاسلام مهدی کروبی منتشر شده است.

* خبرگزاری مهر - گروه حوزه و دانشگاه: کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری باید با شناخت نقاط قوت و ضعف آموزش عالی کشور برای آینده نظام آموزشی کشور برنامه ریزی کنند. به نظر شما در چهار سال گذشته تحولات آموزش عالی به چه شکل بوده و مهمترین ضعف موجود در دانشگاهها را در چه می دانید؟

- محمد رضا خباز: در چهار سال گذشته حرکت ویژه ای در آموزش عالی شاهد بودیم که منجر به توسعه دانشگاه پیام نور شد. در واقع برای محدود کردن دانشگاه آزاد، دانشگاه پیام نور و واحدهای آن توسعه یافتند. دانشگاه پیام نور توسعه پیدا کرد تا رقیبی جدی برای دانشگاه آزاد باشد و از رونق این دانشگاه بکاهد.  زمانی که این اتفاق افتاد به عنوان مثال در کاشمر ظرفیت دانشگاه پیام نور به چهار هزار نفر افزایش پیدا کرد اما امکانات و تاسیسات این دانشگاه در این حد گسترش نیافت. به عنوان مثال تعداد اعضای هیئت علمی هیچ تغییری نکرد در حالی که تعداد دانشجویان دو برابر شد به عبارتی می توان گفت که دولت نهم کمیت دانشگاه پیام نور را مورد توجه قرار داد اما فرصت رسیدگی به کیفیت را نداشت.
در رابطه با دانشگاههای دولتی دیگر همان روند قدیمی ادامه پیدا کرده است.

* در واقع شما معتقدید که کمیت بیش از کیفیت در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است. یعنی آموزش عالی بیشتر در کمیت رشد یافت.

- کیفیت از افزایش اعتبارات پژوهشی معلوم می شود. مسئولان نظام بارها در جلسات مختلف نهادها را توصیه به تولید علم کرده و از کمبود اعتبارات پژوهشی اظهار نارضایتی کرده اند. اولین حرکت در تولید علم افزایش کیفیت است اما ما در امر تولید علم و پژوهش افزایش کیفیت نداشته ایم چون اعتبارات افزایش چشمگیری پیدا نکردند.

* شما تا این اندازه بر کیفیت آموزش عالی و پژوهش تاکید می کنید اما این روزها شاهد هستیم کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری تنها شعار می دهند و کمتر برای آموزش عالی برنامه دارند. مثلا دائما از دانشجوی ستاره دار یا بازنشستگی سیاسی اساتید صحبت می شود. اگر چنین مواردی هم وجود داشته باشد اما نکات مهمتری نیز در آموزش عالی وجود دارد که باید به آنها پرداخته شود اما کمتر توسط کاندیداها مورد توجه قرار می گیرد.

- پرداختن به مسائل شعاری ممکن است در کوتاه مدت جواب بدهد اما در دراز مدت پاسخگو نیست. امروز زمانی نیست که ما به شخصیت کاندیدا یا شعارهایش رای بدهیم. مردم به سطحی رسیده اند که بتوانند برنامه های کاندیداها را بررسی کنند و بر اساس آن رای بدهند. برنامه های حجت الاسلام کروبی 35 محور دارد و برای هر محور 8 تا 10 راهبرد ارائه کرده است که این برنامه در میان دولتهای گذشته و کاندیداهای فعلی جامع ترین برنامه است و کاملا شفاف و روشن است. یکی از بحثهای حجت الاسلام کروبی دانشجویان ستاره دار است. ممکن است که این امر در جذب دانشجویان موثر باشد اما نکته مهم برنامه است و افراد باید بر اساس برنامه ها رای بدهند که برنامه های آقای کروبی کاملترین برنامه است. ایشان شعار نمی دهد چرا که شعار اگر هم موثر باشد برای کوتاه مدت است.

* آموزش عالی در برنامه های آقای کروبی چه ویژگیهایی دارد؟

- آموزش عالی باید سه ویژگی مهم داشته باشد. آزادی بیان و اندیشه باید کاملا در آموزش عالی رعایت شود و اصلا نباید وحشت داشته باشیم که دانشجویان نظرات خود را بیان کنند. مسئله دوم پرداختن به تولید علم است که این امر بدون در نظر گرفتن بودجه های متناسب امکانپذیر نیست. مسئله سوم تامین امنیت شغلی اساتید است. بازنشستگی تعدادی از اساتید یک ناامنی شغلی را میان اساتید به وجود آورده است و این دغدغه و دلمشغولی آنها را از پرداختن به علم باز می دارد. جایگاه عالم از نظر علم جایگاه رفیعی است و در قرآن هم بر آن تاکید شده است و ما باید آن را ارج نهیم. چه دانشجو به عنوان فراگیر و چه استاد به عنوان کسی که جایگاه رفیعی دارد. این شرایط ما را به سوی داشتن یک دانشگاه اسلامی هدایت خواهد کرد.

* با این ویژگیهایی که شما درباره آموزش عالی دولت احتمالی حجت الاسلام مهدی کروبی بیان کردید در صورت پیروزی وی در انتخابات وزیر علوم کابینه دولت دهم چه مشخصاتی دارد؟

- وزیر علوم آینده باید از نظر علمی یک سر و گردن بالاتر از روسای دانشگاههای موجود باشد و همه روسای دانشگاهها و اساتید در مقابلش خضوع علمی داشته باشند. دانشگاه پادگان نیست که بخواهیم افراد را به زور وادار به کاری کنیم. جایگاه وزیر از نظر مدیریتی باید تثبیت شده باشد و باید ثابت شده باشد که قبلا مدیریت کرده و موفق هم بوده است. همچنین وزیر باید صبر و حوصله زیادی داشته باشد به طوری که بتواند نظرات اساتید را بشنود و بررسی کند و در نهایت با تدبیر برنامه ریزی کند.

* یکی از مباحث بسیار مهم در دانشگاهها فضای موجود برای تشکلهای دانشجویی است. تشکلهای دانشجویی تحرک را در دانشگاه ایجاد می کنند. فضایی که حجت الاسلام کروبی می خواهد در صورت پیروزی برای تشکلها فراهم کند چه نوع فضایی است؟

- اعضای تشکلهای دانشجویی همگی فرزندان ما هستند و همه فرزندان را باید به یک چشم نگاه کرد. نباید بین آنها تفاوت گذاشت زیرا اگر این اتفاق بیفتد این گروهها ممکن است نسبت به یکدیگر و حتی نسبت به دانشگاه بی احترامی کنند. تشکلهای دانشجویی اعم از راست و چپ را باید نصیحت کرد تا خطوط قرمز را محترم بشمارند و باید به آنها با زبان خودشان بیاموزیم که چگونه رفتار کنند چرا که با هر فردی باید با ادبیات خاص خودش سخن گفت و ادبیات دانشجو هم یک ادبیات خاص است.

* فراتر از فضای تشکلها فضای فرهنگی دانشگاههاست. این فضا در دانشگاهها چگونه باید پرنشاط و پرتحرک باشد؟

- معتقد هستم که وضعیت فرهنگی فعلی دانشگاهها در ایران متناسب با خواسته های امام به عنوان بنیان گذار جمهوری اسلامی، شهدا و مردم متدین ایران نیست. مردم زمانی که فرزندشان وارد دانشگاه می شود دغدغه هایی را دارند مبنی بر اینکه سلامت نفس و فکر فرزندشان رشد پیدا نکند و حتی کمتر شود. برای اسلامی کردن دانشگاهها نمی شود از بیرون کاری انجام داد بلکه باید با خط مشی مشخص و استراتژی معین از افراد دانشگاهی استفاده کرد. نیرویی که از بیرون برای این امر تلاش کند حتی ممکن است اثر منفی بگذارد. باید در وضعیت فرهنگی دانشگاهها تجدید نظر اساسی انجام دهیم تا دکتر شریعتی ها و مطهری ها از دانشگاه بیرون بیایند.

* کاندیدای مورد حمایت شما در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری چگونه ارتباط حوزه و دانشگاه را تقویت خواهد کرد؟

- حوزه و دانشگاه به عنوان دو بال یک پرنده فرهنگی باید به اندازه یکدیگر تقویت شوند. فعالیتهای حوزه با کیفیت بالا آغاز شد اما تا به حال فراز و نشیبهای زیادی داشته است. برای وحدت حوزه و دانشگاه تنها رفتن روحانیون دفتر نمایندگی ولی فقیه به میان دانشجویان کافی نیست. این شرط لازم است اما کافی نیست. این طور نیست که گمان کنیم با همین تعداد روحانی می شود ارتباط میان حوزه و دانشگاه را گسترش داد بلکه باید از خود دانشجویان و اساتیدی که انگیزه مذهبی قویتری دارند در این زمینه استفاده کرد.

* مهمترین برنامه حجت الاسلام کروبی برای دانشگاهیان چیست؟

- حجت الاسلام کروبی در مرحله نخست از برنامه هایش به افزایش بودجه های تحقیقاتی برای تولید علم توجه کرده است و در مرحله بعدی به اصلاح امور دانشگاهها و دانشجویان از طریق خود اساتید و دانشجویان متدین توجه نشان داده که قطعا این اتفاق خواهد افتاد.