جاویدان خرد

خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه: دور جدید فصلنامه جاویدان خرد مشتمل بر پنج مقاله و یک معرفی کتاب منتشر شده است. از سال 1354 تا 1360 هشت شماره از مجله جاویدان خرد به چاپ رسید که به اعتقاد بسیاری از اندیشمندان و متفکران از بی‌نظیرترین نشریات حوزه موضوعی حکمت و فلسفه بود.

اولین مقاله این مجموعه "تذکره الاولیا؛ تذکره چیست؟ اولیاء کیستند؟" به قلم شهرام پازوکی است. مولف معتقد است که "تذکره الاولیای عطارجزو قدیمیترین تذکره های عرفانی به زبان فارسی است که به سبکی شاعرانه نوشته شده است. در شأن ادبی این کتاب هیچ تردیدی نیست و لذا اکنون به عنوان یک متن ادبی به آن نگریسته می شود ولی از حیث تاریخی مورد چون و چرا قرار گرفته است."

دکتر پازوکی در این مقاله تذکره الاولیاء را به عنوان یک اثر عرفانی مورد بررسی قرار داده است. پرسش و سوال  اصلی مولف در پژوهش حاضر این است که تذکره چیست؟ و اولیاء کیستند؟

وی در پاسخ به این دو پرسش، دو نگرش موجود به این اثر یعنی نگرش ادبی و تاریخی را مورد تحلیل قرار می دهد و از منظر عرفانی به شبهات موجود درباره آن پاسخ می دهد.

 مقاله دوم با عنوان "ابن سینا و طبقه بندی حکمت" به تحلیل، تحقیق و تصحیح "رساله اقسام الحکمه" اثر ابن سینا به قلم محسن کدیور می پردازد.

یکی از آثار مسلم النتساب ابوعلی حسین بن سینا "رساله اقسام الحکمه" است که احتمالا بین سالهای 392 تا 412 نگاشته شده است. این رساله از یک مقدمه، 114 فصل و یک خاتمه تشکیل شده است.

به بیان مولف ابن سینا در این رساله 15 علم طبیعی، 15 علم ریاضی، 7 علم الهی، 3 علم در حکمت عملی، و 9 علم منطقی و در مجموع 49 علم اصلی و فرعی حکمی را به اختصار معرفی کرده و به مهمترین کتب مرجع هر رشته نیز اشاره کرده است. در این رساله عناوین 20 کتاب ارسطو، و کتبی ا افلاطون، اقلیدیس، بروسن و فرفوریوس آمده است.

به بیان نویسنده مفاد این رساله در دیگر آثار ابن سینا از قبیل مدخل منطق و الهیات الشفاء، دانشنامه علائی، عیون الحکمه و حکمه المشرقیین به نحوی دنبال و تکمیل شده است. هر چند این رساله مشروح ترین اثر ابن سینا در موضوع طبقه بندی علوم و تقسیم حکمت است.

نقد و بررسی کتاب "رسائل الالهیه فی علوم الحقائق اربانیه" اثر شمس الدین محمد شهرزوری و تصحیح نجفقلی حبیبی که از سوی دکتر شهین اعوانی صورت گرفته به بررسی آراء این اندیشمند در این کتاب  می پردازد. به بیان نویسنده شمس الدین شهرزوری با نوشتن تاریخ الحکما به شرح حال حکما می پردازد و این در حالی است که خود او شرح حالی از خود به جا نگذاشته است. از نسخه های خطی رسائل الشجره الاهیه او چنین بر می آید که او از حکمای قرن هفتم است و در سال 678 زنده بوده است. از آثار برجای از او برمی آید که در حکمت بحثی و ذوقی مقام بلندی داشته است و در تاریخ فلسفه چیره دست و بر آراء حکیمان پیش از خود و معاصرانش مسلط بوده و بر وضعیت علمی زمان خویش کاملا اشراف داشته است.

مقاله بعدی این نشریه "بررسی انتقادی نظریه قیاسهای شرطی ابن سینا" اثر ضیاءموحد است. نویسنده در این مقاله نظریه قیاسهای شرطی ابن سینا از دیدگاه منطقی را مورد بحث و بررسی قرار داده است. او در این بررسی پس از ذکر مقدمه های لازم روش ابن سینا در تحویل گزاره های شرطی به حملی و دلایل انتخاب این روش شناسی شرح و نشان داده است که این روش متضمن چه نقصهای صوری است و چرا این نظریه که بنا بود نقش منطق جمله ها را در منطق ارسطویی داشته باشد گسترش نیافت و مآلا از کتابهای منطقی متاخران به تدریج کنار گذاشته شد.

مقاله "ماهیت زبان در آثار مولانا جلال الدین رومی" اثر آکیرو ماتسوموتو دیگر مقاله این نشریه است. نویسنده در سه بخش 1 -زبان و حقیقت در مولوی، 2 - دیدگاه مولوی در فیه مافیه درباره زبان، 3 - شعر و عرفان در مولوی به موضوع زبان در آثار این اندیشمند می پردازد.

مقاله "متفکران اسلامی و جاویدان خرد در قرن بیستم" اثر زکریا مارک ویس آخرین مقاله این نشریه است. نویسنده در این مقاله درصدد بررسی این نکته است که چگونه متفکران اسلامی در نتیجه پیوستگی به توحید، قرآن، سنت نبوی و آموزه های عرفانی باعث احیای جاویدان خرد در غرب، در طی قرن بیستم شده اند. این مقاله شامل چهار بخش ذیل است: 1 - مقدمه ای بر اصطلاح جاویدان خرد، 2 - جاویدان خرد در قرآن و سنت نبوی، 3 - جاویدان خرد و سنت عقلانی اسلامی و 4 - سهم حکمای جاویدان خرد مانند شوان، گنون، بورکهارت، لینگز، نصر در تفکر عقلانی در اسلام.