رمضان؛ فرصتی برای بازشناسی حضرت علی(ع)

عدالت علوی در حوزه اقتصاد

عدالت در تمام ابعاد شخصی و اجتماعی حضرت علی (ع) نمودی عینی و آشکار داشت به طوری که عدل علی مظهری برای عدالت شده است .

امام علی(ع) عدالت اسلامی را با ارائه برنامه‏ها و سیاستهاى اصولى به ویژه در حوزه مالیاتها با واقع نگرى به تاریخ نشان داد. از این رو امام از اهداف کلان عمران و رشد و حفظ سطح زندگى مردم (ثبات قیمتها) در سیاستهاى اقتصادى خود غافل نشد.

تاریخ گواه آن است که درعهد عثمان، ثروت اندوزی و کسب مال یک ارزش تلقی می شد و و بسیاری حتی بزرگان عالم اسلام در تلاش بودند تا از یکدیگر سبقت گرفته و در این وادی برای خود جاه و مالی بیندوزند.

در چنین شرایطی حضرت علی (ع) تقسیم مساوی بیت المال را مطرح کرد .

بر اساس ضرورت رعایت قانون در بهره‏گیری از بیت‏المال است که علی به مالک اشتر توصیه می‏کند خود و نزدیکان او در استفاده از اموال عمومی، حریم قانون را حفظ کنند:

"و ایّاکَ و الاِستئْثارَ بما النّاسُ فیه أسوةٌ؛ بپرهیز از اینکه چیزی را به خود مخصوص داری که بهره همه مردم در آن (بیت‏المال) یکسان است."(نهج البلاغه)

اقدامات آن حضرت برای برقراری عدالت اقتصادی، برای بسیاری از دنیاپرستان و مال اندوزان سنگین و غیرقابل تحمل بود به همین دلیل بنای ناسازگاری و مخالف را گذاشتند .

عدالت علوی در حوزه سیاست

پس از استقرار بیعت، طلحه و زبیر نزد علی(ع) می‎آیند و سر ضمیر می‎گشایند که بیعت آندو نه بر مبنای پیروی و اطاعت، بلکه بر بنیاد سهم خواهی از حکومت استوار بوده است.

در عهد‎نامة مالک اشتر که سراسر درس مدیریت و عدالت است، امام چنین می‎نویسند: و باید از کارها آن را بیشتر دوست بداریم، که نه از حق بگذرد و نه فرو ماند وعدالت را فراگیرتر بود و رعیت را دلپذیر‎تر.

عدالت در روابط خارجی

در غوغای صفین، امام در تلاش بود که بعد از جنگ نیز حقوق اولیه همگان به درستی حفظ و رعایت شود .

رفتار امام (ع) چیزی نبود، جز تفسیر عملی آیه قرآن که می‎فرماید: وَلاَ یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلاَّ تَعْدِلُواْ اعْدِلُواْ ؛ چنان نباشد که زشتی عمل دیگران شما را به خروج از عدالت تهییج کند.( بخشی از آیه 8 سوره مائده)

اندکی از ماجرای حکمیت نگذشته بود که سران خوارج نزد حضرت رفته و خواستند از حکمیت توبه کند . امیرالمؤمین در پاسخ گفت: میان خودمان و آنها مکتوبی نوشته‎ایم و شرطها نهاده‎ایم و پیمان و قرار کرده‎ایم(تاریخ طبری) . به این ترتیب امام با پیمان شکنی مخالف کرده و مصالح سیاسی را عاملی برای زیرپا گذاشتن عهد و پیمان ندانست.