آیت الله میرزا هاشم آملی در فقه و اصول بسیار دقیق بود

به گزارش خبرنگار مهر، آیت الله میرزا هاشم آملی فقیهی بود که در درس اصول و فقه کم‌ نظیر بلکه بی‌نظیر بود و به اعتراف همه شاگردان، ایشان در درس اصول بسیار قدرتمند و وحید بوده است.

آیت الله العظمی میرزاهاشم آملی سال 1322 ق مصادف با 1278 ش در دامنه زیبا و پرطراوت کوه های سر به فلک کشیده البرز در روستای پردمه لاریجان در 70 کیلومتری شهر آمل در خانه ساده مرحوم میرزا محمد به دنیا آمد که دست تقدیر زعامت و مرجعیت را برایش رقم زده بود.

دوران کودکی را در دامان پاک پدر و مادر باتقوایش پشت سرنهاد و بالیده و پس از فراگیری قرآن و تحصیلات ابتدایی با استعداد سرشار و عشق به تحصیل علوم دینی که او را از خود بیخود کرده بود به فراگیری ادبیات عرب و مقدمات علوم نزد مرحوم آقا سیدتاج و آقای شیخ احمد آملی پرداخت و تا سطوح را در همان شهر فرا گرفت.

آیت الله آملی 13 ساله بود (1334 ق) که برای ادامه تحصیل به حوزه پررونق تهران عزیمت کرد و به مدرسه علمیه سپهسالار که زیرنظر مرحوم آیت‌الله مدرس اداره می‌شد شتافت و مورد توجه و عنایت ویژه آن بزرگوار قرار گرفت و این مدت، 12 سال به طول انجامید.

آیت الله میرزاهاشم آملی پس از پشت سرنهادن سطوح عالیه، در سال 1345 ق یا 1305 ش برای بهره‌ وری از خرمن فیض آیت‌الله العظمی حائری به قم آمد و در درسهای فقه و اصول آیت الله مؤسس و در کنار آن به درس آیات عظام حجت کوه کمره‌ای و شاه آبادی و حاج شیخ محمدعلی حایری قمی حاضر شد و در مدت شش سال از محضر آنان بهره‌ها برد و مبانی علمی خویش را استوار ساخت.

او در این مدت فقه، اصول، رجال، حدیث فلسفه و عرفان را نیک آموخت و این درسها را با حضرات آیات سیدمحمد محّقق داماد و سیّد یحیی یزدی و حاج میرزا حسن یزدی به مباحثه نشست.

عزیمت به حوزه علمیه نجف

مرجع فقیه در سال 1351 ق، پس از اخذ اجتهاد از دو استاد بزرگوارش آیت الله حایری و آیت الله حجت برای بهره‌وری از محفل پررونق درسی بزرگان حوزه نجف رهسپار آن دیار شد و پس از زیارت مرقد مطهر باب علم نبی، امیرالمؤمنین علی (ع) و طلب توفیق از آن حضرت در مدرسه بزرگ آخوند، سکنی گزید و در درس فقه و اصول آیه الله سیدابوالحسن اصفهانی حاضر شد و ابواب طهارت و حج و بیع را از ایشان فرا گرفت و همزمان در درسهای آیات عظام نائینی و آقا ضیاء عراقی نیز شرکت جست و علاوه بر درس اصول، ابواب فقهی صلات و اجاره و غصب و بیع و قضا را از آقا ضیاء عراقی و معاملات را از میرزای نائینی فرا گرفت.

ایشان پس از مدتی مورد توجه بسیار مرحوم آیت الله آقا ضیاء عراقی قرار گرفت تا بدانجا که از نزدیکان و اصحاب استنقای ایشان شد و در تدوین حاشیه دوم محقق عراقی بر عروة الوثقی نقش به سزایی داشت.

مرحوم آیت الله العظمی میرزاهاشم آملی در طول 31 سال تلاش پیگیر و خستگی ناپذیر خویش (1330-1361 ق) توانست علوم رایج حوزه‌های علمیه را مانند ادبیات، فقه، اصول، فلسفه، هیئت، رجال، درایه، اخلاق، عرفان، منطق و حکمت نظری را از محضر اساتید نام‌آور قم و تهران و نجف کسب کند و قله‌های علم و ایمان را فتح کند.

آیت الله العظمی آملی در پی سالها تحصیل و فراگیری دانش به چنان مقامی دست یافته که نامش زبانزد علماء و فضلای حوزه نجف شده بود و مجلس درس او آکنده از مشتاقان علم شده لذا سالیان دراز به تدریس سطوح عالیه و خارج فقه و اصول اشتغال ورزید معظم له در طول تحصیل در حوزه درس مرحوم نائینی و آقا ضیاء عراقی به تدریس سطح و پس از وفات محقق عراقی به تدریس خارج فقه (کتابهای بیع و صلات) و خارج اصول (چهار دوره) روی آورد و شاگردان بسیاری را پرورش داد و این تا سال 1380 ق که در قم مستقر شد، ادامه یافت.

مهاجرت به حوزه علمیه قم

مرجع فقیه پس از 30 سال اقامت در جوار مرقد امیرالمؤمنین علی(ع) در سال 1380 ق به عزم دیدار اقوام و صله ارحام و سکونت در حوزه علمیه قم که آوازه آن تحت زعامت آیت الله العظمی بروجردی در جهان طنین افکن شده بود. رخت سفر بربست و راهی ایران شد، فضلای حوزه علمیه با ورود ایشان به قم، مقدمش را گرامی داشتند و از اینکه یکی از برترین شاگردان محقق عراقی و صاحب تقریرات درس وی را در میان خویش می‌دیدند شادمان شده و گرد شمع وجودش حلقه زدند.

معظم له با استقرار در قم، به تدریس خارج فقه و اصول روی آورد و بیش از 30 سال ابواب گوناگون فقه چون، طهارت، صلات، بیع، خیارات و شش دورة کامل اصول را تدریس نموده و تشنگان دانش و معارف اهل بیت(ع) را از سرچشمه زلال علوم خویش سیراب ساخت، ایشان در آغاز، در مدرسه خان و پس از تبیعد حضرت امام خمینی در آبان 1343 در شبستان مسجد اعظم و در جوار مرقد مرحوم آیت الله العظمی بروجردی به تدریس خارج طهارت و معاملات (بیع و خیارات) و صلات پرداخت و عصرها نیز به آموزش خارج اصول دست یازید.

شاگردان

مرحوم آیت الله العظمی آملی از پس تدریس سالیان دراز در حوزه‌های علمیه نجف اشرف و قم شاگردان بسیاری را در محفل درس خود پرورش داد و آنان را به سرمنزل مقصود رسانید شاگردانی که هم اینک از اساتید و علمای بزرگ حوزه‌های عملیه به شمار می‌روند و مدار تدریس و تألیف و تحقیق در حوزه‌ها بر وجود آنان می‌گردد.

حضرات آیات میرزا جواد آقا تبریزی، مکارم شیرزای، جوادی آملی، آذری‌قمی، سیدجعفر کریمی، محمدی گیلانی، لنگرودی، محمدهادی معرفت، سیدعلی محقق داماد یزدی، فیض، اسماعیل‌پور، قمشه‌ای، صالحی مازندرانی، قافی یزدی، پایانی و مجلسی اصفهانی از جمله شاگردان ان مرحوم بودند.

تألیفات

آیت الله العظمی آملی در راه نشر و گسترش دانش آل محمد(ص) از هیچ کوششی فروگذار نکرد و بیش از 50 سال به تدریس علوم اهل بیت همت گماشت و در کنار تدریس به تألیف و تحقیق نیز دست یازدید و همواره بیش از تدریس مباحث طرح شده را به زیبائی نگاشته و پس از آن به القای درس می‌پرداخت که برخی از تألیفات ایشان از رهگذر همین خصیصه اکنون برجای مانده است که عبارتند از کتاب الطهاره، الصلاه، الصوم، الرهن و الاجاره، کتاب العین، خیارات، رساله فی النیه، تقریرات درس صلاه مرحوم آیت الله العظمی حایری، تقریرات درس فقه آیت الله آقاضیاء عراقی، توضیح المسائل، مناسک حج، حاشیه بر عروة الوثقی، بدایع الافکار، تقریرات درس اصول مرحوم محقق عراقی، تقریرات درس اصول مرحوم آیت الله العظمی سیدابوالحسن اصفهانی، حاشیه بر شرح چغمینی در علم هیئت، حاشیه بر التحصیل بهمینار در حکمت منطق است.

مرجع فقید در کنار تألیف پرثمر و پرورش شاگردان فرزانه به ایجاد ساختمانهای عام المنفعه نیز پرداخت که نمونه آشکار آن مدرسه علمیه ولی‌عصر(عجل) در قم است که این مدرسه با مساحتی نزدیک به 700 مترمربع است.

این عالم عالیقدر سال 1322 ق(1278) ش بیش از 50 سال در صحنه علم و تقوا و اجتهاد در عصر جمعه سال 1371 هجری شمسی برابر با چهارم ماه مبارک رمضان 1413 در سن 91 سالگی پس از عمری پر برکت به دیار باقی شتافت.

پیکر این عالم ربانی پس از تشیع باشکوه با حضور شخصیتهای کشوری و لشکری در قم در مسجد بالاسر حرم مطهر حضرت معصومه ( س ) به خاک ابدی سپرده شد.

این عالم ربانی بیش از نیم قرن به تدریس و تحقیق در دروس فقه و اصول پرداخت و اکثر شاگردان محضر ایشان مجتهد و صاحب‌نظر در فقه شده‌اند.

مردم شهرستان آمل هم به پاس زحمات این شخصیت بزرگ دینی وعلمی منطقه هر سال مراسم گرامیداشتی را در نقاط مختلف این شهرستان برگزار می کنند.

به همین مناسبت نیز مراسم هفدهمین سالگرد مرحوم آیت الله العضمی میرزا هاشم آملی رضوان الله تعالی علیه - امشب در دانشگاه آزاد اسلامی واحد آمل که به نام وی مشهور است، برگزار می شود.

در این مراسم که از ساعت 20 امشب در دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیت الله آملی برگزار می شود؛ محمد جواد آملی لاریجانی از فرزندان آن مرحوم سخنرانی خواهد کرد.