دکتر ضیاء موحد در دومین روز همایش "فلسفۀ اسلامی و چالشهای جهان امروز" که روز چهارشنبه بیستم آبانماه در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران برگزار شد با موضوع "ابن‌سینا: عملکردهای منطقی و جهانهای ممکن "سخنرانی کرد.
وی تصریح کرد: ابن‌سینا بهترین منطق‌دان ماست و کارهای صورت گرفتۀ بعدی در زمینۀ منطق یا تأثیری بوده از کارهای او و یا ادامۀ همان کارها بوده است.
وی گفت: منطق‌دانان ما اگر چه بصیرت زیادی به منطق پیدا کردند ولی نتوانستند آن را صورت‌بندی کنند. بحث جهانهای ممکن که درصدد طرح آن هستم، مسئله‌ای است که در تار و پود زبان طبیعی ما وجود دارد. همۀ ما در آرزو زندگی می‌کنیم و یک سری امکانات را تصور می‌کنیم. این مسئلۀ ساده مبنای چیزی است به نام جهانهای ممکن مطرح است .
موحد در ادامه تصریح کرد: از بدو تولد تا زمان مرگ، بی‌نهایت امکان جلوی روی ما وجود دارند. هر چه که به جلوتر می‌آییم به یک سری از امکانات دست می‌یابیم و برخی از امکانات دیگر حذف می‌شوند. بنابراین جهانهای ممکن اعتبار دارند.
وی با اشاره به تصور بعضی از اندیشمندان معاصر که معتقدند ابن‌سینا هیچ مفهومی از جهانهای ممکن نداشته است، گفت: ابن‌سینا در کتاب "اشارات التنبیهات" خود به مسئلۀ جهانهای ممکن پرداخته است.
موحد گفت: هنر ابن‌سینا این است که در آن زمان با بیان طبیعی و بدون به کار بردن نمادهای ریاضی توانسته سورها را بیان کند. اما اشکال ابن‌سینا در منطق در این بود که در حصار منطق ارسطو ماند و لذا قیاسهای شرطی ابن‌سینا نادرست است چرا که در منطق ارسطو نمی‌توانیم چیزی به عنوان منطق جمله‌ها داشته باشیم.
وی در پایان تصریح کرد: موضوع جهانهای ممکن در حال حاضر وارد حوزه‌های هنر هم شده و نظر بسیاری از هنرمندان و از جمله داستان‌نویسان را به خود جلب کرده است.
نظر شما