به گزارش خبرنگار مهر، نشست نقد و بررسی کتاب "امر اخلاقی، امر متعالی" با حضور مؤلف کتاب دکتر سروش دباغ، دکتر شهین اعوانی و محمد منصور هاشمی عصر سه شنبه دهم آذرماه در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر سروش دباغ با اشاره به محتوای کتاب، گفت: کتاب امر اخلاقی، امر متعالی بر خلاف کتاب عام و خاص در اخلاق که به قلم بنده است و یک تم و موضوع مشخص را پی می‌گیرد، به صورت مجموعه مقالات است ولی به هر حال می‌توان برای آن دو محور اصلی در نظر گرفت.
عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران افزود: تمام مقالات این کتاب در ذیل سنت فلسفه تحلیلی است و دو مقاله آخر کتاب نیز به این سنت فلسفی می‌پردازد.
وی تصریح کرد: در سنت فلسفه تحلیلی که می‌توان از آن به مثابه یک روند یاد کرد، چند شاخه وجود دارد. فیلسوفان این سنت موضوعات مختلفی را مورد بررسی قرار داده‌اند. به عبارت دیگر اگر به حوزه‌های دین، هنر و علم نگاه کنیم و ابزار تأمل فلسفی ما سنت تحلیلی باشد می‌توانیم از فلسفه زبان تحلیلی و فلسفه دین تحلیلی یاد کنیم.
دباغ افزود: این کتاب مباحثی دارد که دو مقوله را شامل می شود، هم معطوف به فرا اخلاق است و هم مباحثی که مربوط به اخلاق کاربردی است را شامل می شوند.
وی گفت: این کتاب به فلسفه دین هم می‌پردازد. در واقع چهار جستار کتاب به این موضوع تعلق دارد. گفتگویی از هایک فیلسوف دین، تدین و تعبد با استفاده از آموزه‌های آلستون و ویتگنشتاین از جمله مقالات این حوزه هستند.
شهین اعوانی: در فلسفه کانت، اصالت با خود انسان است
در ادامه این نشست دکتر شهین اعوانی با اشاره به اینکه در این بررسی به دیدگاه کانت در مورد اخلاق می‌پردازد، گفت: به نظر کانت، هر اخلاقی می‌تواند دینی هم باشد ولی دین نمی‌تواند اخلاقی باشد چرا که مفاهیمی در دین است که ممکن است اخلاقی نباشد.
اعوانی یادآور شد: در فلسفه کانتی اصالت با خود انسان است. در فلسفه کانت غایت اخلاق نه به مابعدالطبیعه، بلکه برای خود انسان و جایگاه انسان است. در مورد دو موضوعی که در کتاب تحت عناوین "مادری جایگزین" و "مرگ مشفقانه" اگر از کانت این موارد پرسیده شود، مورد قبولش نیست. در مورد مرگ مشفقانه نه اینکه کانت علاقه داشته باشد فرد زجر بکشد و بمیرد بلکه آنچه برای او مهم است به زیر سؤال رفتن انسانیت است. او این مسئله را مطرح خواهد کرد که بر اساس چه ملاکی این موارد مجاز خواهد بود و حد و حدود این موارد کجاست.
عضو هیئت علمی مؤسسه حکمت و فلسفه ایران یادآور شد: در مورد مادر جایگزین، اخلاق کانت این موضوع را خواهد گفت که ما باید شعور و تکامل انسان را به سمتی پیش ببریم که انسانها به خاطر نداشتن فرزند از هم جدا نشوند. او می‌گوید که اگر این دستکاری مجاز باشد در مورد جنسیت و مسائل بعدی هم می‌توان موارد دیگری را مجاز کرد.
منصور هاشمی: همه متفکران ایران تحت تأثیر عرفان هستند
در ادامه این نشست محمد منصور هاشمی با اشاره به مقاله روشنفگری دینی و عرفانی در این کتاب، گفت: به جز موارد استثنایی همه متفکران معاصر و نامدار ایران تحت تأثیر عرفان هستند و به طور جدی به عرفان علاقه‌مند. اندیشمندانی چون احمد فردید، داوری اردکانی، شایگان با رویکردهای مختلف به عرفان نگریسته‌اند. در میان روحانیون هم علامه طباطبایی، مطهری و جوادی آملی گرایش عرفانی دارند. همچنین در میان روشنفکران دینی‌ای چون شریعتی و سروش نیز گرایشات عرفانی وجود دارد.
وی تصریح کرد: در مورد گروه‌های هویت اندیشان، سنتگرایان و روحانیان می‌توان تمایل عرفانی را به نوعی از اندیشیدن مجزا کرد ولی در مورد روشنفکران دینی نمی‌توان این تفکیک را انجام داد. عرفان مبتنی بر شهود است و با منظومه روشنفکری متفاوت است.
وی یادآور شد: در این کتاب گفته می‌شود که روشنفکران دینی در برخورد با سایر امور با عقل نقادانه برخورد می‌کنند ولی در مورد عرفان سکوت می‌کنند و با کنار گذاشتن عقل نقاد به نوعی با آن همراه می‌شوند.
نظر شما