کشف محوطه ای تاریخی جدید در دریاچه پریشان

کنجکاوی یک کشاورز محلی در اطراف دریاچه پریشان در حالی به کشف یک محوطه تاریخی وسیع در این منطقه منجر شد که سازمان میراث فرهنگی اطلاعی از این ماجرا ندارد.

به گزارش خبرنگار مهر، کشف خمره های تاریخی عظیم و پایه های نسبتاً سالم یک قلعه تاریخی ناشناخته در نزدیکی روستای " قهرن جان" در حوالی دریاچه پریشان زمانی رخ داد که یک کشاورز محلی برای گسترش زمینهای کشاورزی خود حد فاصل کوه و دریاچه را خراشیده بود و با برش تکه هایی از کوه به پایه های قلعه ای تاریخی برخورد کرد.

مطالعات ابتدایی چند موسسه غیر دولتی در منطقه کازرون استان فارس نشان می دهد که تاریخ ساخت این قلعه احتمالاً به دوران ساسانی نزدیک است. البته پیشتر تنها بقایایی از آن در ارتفاعات کوههای اطراف تالاب پریشان قابل مشاهده بود که این اتفاق ابعاد تازه ای از وسعت، قابلیت و همینطور مصالح و ملات به کار رفته در قلعه تاریخی پریشان را روشن می کند.

در این تصویر می توان دهانه یکی از خمره های تاریخی کشف شده در اطراف دریاچه را به خوبی مشاهده کرد

دریاچه پریشان به عنوان تالابی بین المللی در حالی به دلیل اهمال سامانه مدیریت محیط زیست با بحرانهای زیادی روبرو بوده که بقایای کشف شده از قلعه ای تاریخی به همراه خمره های بزرگ سفالین در حاشیه شمالغرب این دریاچه ضرورت توجه دوباره به دریاچه پریشان و آثار تاریخی به جا مانده در حاشیه آن را بیشتر می کند.

این در حالی است که به گفته شاهدان محلی هیچگونه حفاظت و حتی اطلاع رسانی از سوی دستگاههای مسئول نسبت به این بقایای عریان شده و همین طور تخریب محیط زیست در دریاچه پریشان صورت نگرفته است.

یک فعال محیط زیست و میراث فرهنگی در کازرون به خبرنگار مهر گفت: خمره کشف شده در دریاچه پریشان به نسبت بزرگ و به قطر 70 سانتیمر در دیواره قلعه تاریخی است که به نظر می رسد حاوی اسکلت مردگان زرتشتی بوده است که طبق آیین و رسوم خود اسکلت مردگان را در خمره های بزرگ دفن می کرده اند که البته الان تنها بدنه به جامانده در دل کوه باقی مانده و تکه های سفال در اطراف پراکنده اند.

در این تصویر می توان نشانه هایی از قلعه تاریخی و حفره های مرتبط با آن را دید

پیمان پرهیزگار با اشاره به بقایای باقیمانده از قلعه تاریخی پریشان افزود: این قلعه در فاصله 200 متری از نقش نویافته "پریشو" واقع است که البته نقش برجسته پریشو درست در ساحل کوهپایه دریاچه در قسمت شمال غرب دریاچه قرار دارد و نگاه آن به محوطه ای است که به آن "خرفت خونه" می گویند و در دل کوه واقع است.

طبق سنن محلی هر کسی که در این منطقه دچار نسیان و پیری می شده است و به اصطلاح آن زمان از هوش و عقل بی بهره بوده و کس و کاری برای مراقبت نداشته او را به آن محوطه صعب العبور می بردند تا آنجا بمیرد. امری که موجب کشف استخوانهای متعدد شده است و فعالان محلی وجود استخوانهای موجود در این محوطه را به این موضوع نسبت می دهند.

این عکاس طبیعیت و آثار تاریخی، همچنین به ارتفاع کوه بالای تالاب پریشان اشاره و اضافه کرد: از ارتفاع کوه به سمت بالا دیواره های سنگ و ساروجی زیادی وجود دارد و در سینه این کوه سازه ای نیم دایره ای وجود دارد که نشان می دهد محل ایستادن یکنفر نگهبان قلعه بوده است.

در این تصویر لایه های سفالی بالای خمره کشف شده را می توان مشاهده کرد

پرهیزگار با انتقاد از سازمانهای میراث فرهنگی و محیط زیست گفت: متاسفانه نظارتی بر این محوطه های تاریخی صورت نمی گیرد. از یکسو کشاورزان محلی با حفر چاههای غیر مجازاقدام به برداشت بی رویه آب دریاچه می کنند و از سوی دیگر محوطه های تاریخی نظیر این محوطه هم تخریب و یا اموال گرانقیمت آن مورد سرقت قرار می گیرند!

همچنین یکی از اعضای موسسه غیردولتی هم اندیشان جوان حجم زیاد خرده سفالهای تاریخی در نزدیک این منطقه را نشانه عمر طولانی حیات در تالاب پریشان دانست و گفت: آثار حاشیه تالاب پریشان هنوز در فهرست آثار ملی ثبت نشده است اما سفال تازه کشف شده در پایین دست قلعه ای تاریخی در تالاب پریشان حکایت تازه ای دارد.

محسن عباسپور به پراکندگی سفالهای شکسته در این محوطه اشاره کرد و افزود: با توجه به اینکه " نقش پریشو" در آغوش دریاچه پریشان طبق مطالعات "عماد الدین الحکمایی" در موسسه باستان شناسی دانشگاه تهران متعلق به دوره ساسانی است می توان حدس زد این قلعه و خمره های سفالین نو یافته هم به همین زمان برگردد اگر چه هنوز گزارشی علمی و آکادمیک از این منطقه تهیه نشده است.

نمایی از یکی از خمره های کشف شده

این فعال محلی سفال قهوه ای رنگی که نیم تنه اش در دل آثار تاریخی حاشیه دریاچه پریشان باقی مانده را بسیار حائز اهمیت دانست و تاکید کرد: ارتفاع این سفال 50 و عرض آن 70 سانتیمتر است و از خرده سفالهای ریخته شده در اطراف نقشهای کنده کاری شده روی آن را می توان به وضوح دید. که البته تزئیناتی ابتدایی را نشان می دهد. این کوزه در امتداد دیواره قلعه قرار دارد و این کشاورز محلی به پایه های آن رسیده است.

با این حال نتایج آخرین تحقیقات انجام شده در منطقه دریاچه پریشان که این روزها به باتلاقی خشک از بی تدبیری تبدیل شده حکایت از حضور هزاران ساله تمدن انسانی در این منطقه و اهمیت نسلهای گذشته در حفظ این میراث طبیعی دارد. امری که ضرورت حفاظت از این منطقه را بیش از پیش مهم جلوه می دهد.